Πολλές εγκληματικές πράξεις προκύπτουν από απερισκεψία των ανθρώπων, με άλλες να είναι αποτέλεσμα οργανωμένου σχεδίου και πρόθεσης να προκαλέσει ο δράστης βλάβη σε κάποιον άλλο.
Η δικαιοσύνη έχει φροντίσει ώστε να έχουν ελαφρυντικό οι εγκληματίες που δεν είχαν πρόθεση, ενώ οι δράστες που είχαν οργανώσει το έγκλημα τους τιμωρούνται πολύ πιο αυστηρά.
Αυτό βέβαια οι δικαστές δεν είναι πάντα σε θέση να το γνωρίζουν, και ακριβώς σε αυτό το σημείο έρχονται οι νευροεπιστήμονες να εξετάσουν το τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό του εγκληματία.
Αμερικανοί ερευνητές, προσπάθησαν να διαβάσουν τον εγκέφαλο του δράστη και να καταλάβουν αν αυτός πράττει γνωρίζοντας τις συνέπειες. Σκοπός της μελέτης, είναι η βοήθεια της επιστήμης στο δικαστικό έργο προκειμένου να χωριστούν οι δράστες που γνώριζαν την παρανομία από αυτούς που έπραξαν απερίσκεπτα.
Τα αποτελέσματα βασίστηκαν σε πειράματα παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο του εγκεφάλου ανθρώπων που εμπλέκονταν σε εικονική παράνομη δραστηριότητα. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν την τεχνική της λειτουργικής μαγνητικής απεικόνισης για να καταγράψουν την εγκεφαλική δραστηριότητα 40 ατόμων 20 έως 40 ετών.
Η εξέταση των όσων συμβαίνουν στον εγκέφαλο γινόταν παράλληλα με προσομοίωση σε οθόνη υπολογιστή, την εισαγωγή ναρκωτικών ή λαθραίων αγαθών μέσω ενός εικονικού σημείου τελωνειακού ελέγχου στα σύνορα μιας χώρας.
Οι συμμετέχοντες είτε γνώριζαν πως η βαλίτσα τους είχε κάτι παράνομο, είτε όχι και το πείραμα επαναλήφθηκε αρκετές φορές για να είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρά τα αποτελέσματα. Όσοι ήξεραν την παρανομία, είχαν διακριτά «αποτυπώματα» εγκεφαλικής δραστηριότητας τα οποία όταν χρησιμοποιήθηκαν το ποσοστό επιτυχίας ενός υπολογιστή κυμαινόταν από 70% έως 80% στο να διακρίνει σωστά τους δράστες από επιλογή.
Η έρευνα δέχθηκε και επικριτικά σχόλια, με πολλούς να ισχυρίζονται ότι το δείγμα ήταν υπερβολικά μικρό, ενώ άλλους να υποστηρίζουν ότι τη στιγμή του εγκλήματος κανένας δεν είναι συνδεδεμένος με καλώδια ώστε να ξέρουν τα πάντα οι επιστήμονες. Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Ερευνών Carilion του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια με επικεφαλής τον νευροεπιστήμονα Ριντ Μόνταγκιου, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.