Την ώρα που εντείνονται οι συζητήσεις για νέα μέτρα λιτότητας και επιπλέον περικοπές κοινωνικών δαπανών, ένα στα τέσσερα παιδιά υποφέρει από τη φτώχεια, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Είναι, ίσως, η πιο σκοτεινή και πιο σκληρή πλευρά της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις, έλλειψη κοινωνικής μέριμνας, σε συνδυασμό με την έλλειψη κονδυλίων, έχουν επιδεινώσει δραστικά το επίπεδο διαβίωσης των παιδιών στην Ελλάδα.
της Κωνσταντίνας Γιαννακοπούλου
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ και της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ένας στους τέσσερις ανθρώπους του εργατικού δυναμικού της χώρας είναι άνεργος. Ένα στα τέσσερα παιδιά ζουν σε συνθήκες φτώχειας και αυτό αναγκάζει τους περισσότερους γονείς να εξαρτώνται από τους παππούδες, όμως οι περικοπές στις συντάξεις τούς καθιστούν κι αυτούς ανήμπορους να βοηθήσουν.
Μαθητές λιποθυμούν από την πείνα
Πριν λίγες μέρες, μια 17χρονη μαθήτρια λιποθύμησε από την πείνα σε λύκειο της Πάτρας μπροστά στα μάτια της διευθύντριας του σχολείου. Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούμε για μαθητές που καταρρέουν στο σχολείο από την αδυναμία και, όπως όλα δείχνουν, δυστυχώς δεν θα είναι ούτε η τελευταία. Το τραγικό περιστατικό δημοσιοποίησε η φιλανθρωπική οργάνωση «Φωτεινό Αστέρι» στο facebook. Όπως αποκάλυψε η γραμματέας της οργάνωσης «Φωτεινό Αστέρι», η 17χρονη είχε τρεις μέρες να φάει. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για ακόμα μία οικογένεια που αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς ο πατέρας είναι εξαφανισμένος και η μητέρα που είναι άνεργη προσπαθεί να μεγαλώσει άλλα δυο παιδιά, ηλικίας 14 και 10 ετών.
Από τα παιδιά του πολέμου στα παιδιά της κρίσης
Η φτωχοποίηση των Ελληνόπουλων είναι ένα θέμα που απασχόλησε ακόμα και τα ξένα μέσα ενημέρωσης με πιο πρόσφατο το δημοσίευμα του Reuters με τίτλο «Τα ελληνόπουλα πληρώνουν το τίμημα της οικονομικής κρίσης». Το ειδησεογραφικό πρακτορείο επισκέφτηκε το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο στην Καλλιθέα, σημειώνοντας: «Μέσα στην εξαντλητική οικονομική κρίση, ένα ίδρυμα για κακοποιημένα παιδιά πλέον δέχεται εκείνα που οι γονείς τους παλεύουν μετά κόπων και βασάνων να τα ταΐσουν».
Το ίδρυμα παιδικής προστασίας ιδρύθηκε το 1912 για να προστατεύσει τα ορφανά παιδιά του πολέμου. Σήμερα, εκτός από τα παιδιά που έχουν απομακρυνθεί από τις βιολογικές τους οικογένειες με εισαγγελική εντολή λόγω κακοποίησης ή παραμέλησης φιλοξενεί και παιδιά των οποίων οι γονείς βρίσκονται σε οικονομική ένδεια και αδυνατούν να τα μεγαλώσουν. Η «Αlpha freepress» μίλησε με την Ηρώ Ζερβάκη, πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του Πρότυπου Εθνικού Νηπιοτροφείου, η οποία δήλωσε πως τα παιδιά που βρίσκονται σε αναμονή για το ΠΕΝ έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια: «Το σύνολο των παιδιών που είχε το ίδρυμα μας το 2014 ήταν 47 και σήμερα είναι 182. Ενώ έχουμε περισσότερες από 40 αιτήσεις σε αναμονή που αδυνατούμε να ικανοποιήσουμε».
Η κα Ηρώ Ζερβάκη
Και ενώ οι ανάγκες αυξάνουν, η κρατική επιχορήγηση και το προσωπικό μειώνεται, όπως μας εξηγεί η ίδια: «Η κρατική χρηματοδότηση έχει περικοπεί σε βαθμό που να καλύπτει μόλις τη μισή μισθοδοσία, τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα για το ίδρυμα, το οποίο βασίζεται σε δωρεές για φαγητό και ρούχα, για να συνεχίσει τη λειτουργία του».
Στο ίδρυμα κοιμούνται 25 παιδιά ηλικίας από 2-5 ετών και σε αυτή την τρυφερή ηλικία ο αποχωρισμός από τους γονείς είναι δύσκολος και η αγωνία για να ξαναβρεθούν με την οικογένειά τους καθημερινή: «Ξέρουν ότι οι γονείς τους θα τα πάρουν για Σαββατοκύριακο και επειδή δεν γνωρίζουν τις μέρες ρωτούν συνέχεια “Τι μέρα είναι σήμερα; Πότε είναι Παρασκευή;”». Η σχέση των εργαζομένων του Νηπιοτροφείου με τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ζεστή, ενώ πολλά από αυτά αποκαλούν τις κυρίες που τα φροντίζουν «μαμά», όπως μας εξηγεί η επικεφαλής του ιδρύματος: «Μας αποκαλούν έτσι όχι γιατί πιστεύουν ότι είμαστε η μητέρα τους, αλλά γιατί τα φροντίζουμε, τα προσέχουμε, τα πλένουμε, τα ταΐζουμε, τα αγκαλιάζουμε». Τέλος, η κα Ζερβάκη μάς επισημαίνει πόσο σημαντική είναι η συμβολή όλων μας στην προσπάθεια που κάνουν γι’ αυτά τα παιδιά: «Οποιαδήποτε προσφορά είτε οικονομική, είτε σε τρόφιμα και ρούχα, είτε ακόμα και σε εθελοντική εργασία μάς βοηθά να συνεχίζουμε το έργο μας και να είμαστε δίπλα σε αυτά τα παιδιά που μας έχουν ανάγκη».
95.000 παιδιά ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας
Το μείζον πρόβλημα της παιδικής φτώχειας στη χώρα επιβεβαιώνει ο πρώτος απολογισμός του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ, για τον πρώτο μήνα των αιτήσεων στο ΚΕΑ, 95.000 παιδιά ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και 70.000 οικογένειες έχουν μηδενικό εισόδημα. Ο αριθμός, δηλαδή, των παιδιών που καταγράφηκαν να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας είναι μεγαλύτερος από αυτόν των παιδιών που γεννήθηκαν στη χώρα το 2015 (91.847).
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι τα παιδιά αποτελούν το 27% των ανθρώπων που επωφελούνται από το πρόγραμμα (συνολικά 350.710). Γεγονός που σημαίνει ότι είναι το 27% των ανθρώπων που έχουν ανάγκη για τα απολύτως απαραίτητα. Την ίδια ώρα, το 46% των 151.687 αιτήσεων που εγκρίθηκαν αντιστοιχεί σε νοικοκυριά που έχουν μηδενικό εισόδημα. Σε ανάλογα επίπεδα κυμαίνονται τα ποσοστά των νοικοκυριών που δεν έχουν, επίσης, ακίνητα και οχήματα. Συγκεκριμένα, το 45% των νοικοκυριών δεν έχει κανένα ακίνητο και το 41% δεν έχει όχημα. Από τα νοικοκυριά, τα 80.636 έχουν εγγεγραμμένους ανέργους στον ΟΑΕΔ, αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 46%.
Πηγή: Eurostat, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database
Unicef : Ένα στα τέσσερα νοικοκυριά στερείται βασικά αγαθά
Σε έκθεση της UNICEF «Η Κατάσταση των Παιδιών στην Ελλάδα 2016» η ανάλυση των δεδομένων της περιόδου 1995-2015 από την EUROSTATκαι την ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαιώνει την δραστική επιδείνωση του επιπέδου διαβίωσης των παιδιών στην Ελλάδα (π.χ. η παιδική φτώχεια αυξήθηκε κατά 6,3% ή, σε απόλυτους αριθμούς, 122.340 περισσότερα παιδιά βρέθηκαν αντιμέτωπα με τον κίνδυνο της φτώχειας).
Οι εμπειρικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι το 2014 η παιδική φτώχεια ήταν στο 25,3% (424.000 παιδιά) και το ποσό των 1551€ ήταν η μέση μηνιαία ισοδύναμη καταναλωτική δαπάνη σε σταθερές τιμές για μια οικογένεια με δύο παιδιά, ενώ το 2015 η σοβαρή υλική αποστέρηση στις οικογένειες με παιδιά ήταν στο 26,8%, δηλαδή ένα στα τέσσερα νοικοκυριά με παιδιά, δεν μπορεί να απολαύσει έστω τέσσερα από τα παρακάτω αγαθά ή υπηρεσίες: ηλεκτρικό, νερό, ενοίκιο, θέρμανση, κρέας, διακοπές, τηλεόραση, αυτοκίνητο, τηλέφωνο. Στις πολύτεκνες και τις μονογονεϊκές οικογένειες το ποσοστό αγγίζει ή και ξεπερνά το ένα στα τρία νοικοκυριά (31,3% και 36,6% αντίστοιχα).
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, http://www.statistics.gr/
Σε περιόδους δημοσιονομικής πειθαρχίας χρειάζονται στοχευμένες κοινωνικές παροχές
Για το πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάσταση των παιδιών στη χώρα μας αναλύει στην «Αlpha freepress» ο Ηλίας Λυμπέρης, εκτελεστικός διευθυντής Unicef Ελλάδος: «Με τις κατάλληλες παρεμβάσεις της πολιτείας και των αρμοδίων φορέων μπορούμε να καταφέρουμε σημαντικά πράγματα. Οι στοχευμένες πολιτικές είναι εκείνες οι οποίες μπορούν να φέρουν αποτελέσματα. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες η παιδική φτώχεια ξεκινά από πολύ μεγάλα ποσοστά, αλλά μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις φοροαπαλλαγές, επιδόματα κ.τ.λ. μειώνεται ακόμα και στο μισό, όπως στη Μεγάλη Βρετανία. Στη χώρα μας, όμως, η παιδική φτώχεια επιμένει και μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, αυτό δείχνει ότι χρειάζεται μια πιο στοχευμένη πολιτική και μια δέσμη μέτρων, η οποία θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική. Όπως για παράδειγμα, η συμφιλίωση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή (άδειες μητρότητας, βρεφονηπιακοί σταθμοί), και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για τα νοικοκυριά που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Επίσης, στις πιο ευάλωτες ομάδες θα μπορούσαν να υπάρχουν κάποιες παροχές είτε σε είδη πρώτης ανάγκης και τρόφιμα, είτε σε χρήματα, αυτό θα συνέβαλε ουσιαστικά στην καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και της υλικής αποστέρησης. Τέλος, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένας κρατικός φορέας που θα μπορούσε, ενδεχομένως, να συντονίζει όλες αυτές τις προσπάθειες για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού και να αποτελεί την κινητήρια δύναμη η οποία και θα προωθεί αυτά τα θέματα, θα παρακολουθεί την εφαρμογή τους αλλά θα προτείνει και λύσεις προς την πολιτεία, ώστε να επιταχύνονται οι διαδικασίες».
ο κ. Ηλίας Λυμπέρης