Γράφει η Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Δεν μπορώ να σκεφτώ καμιά άλλη ανάγκη στην παιδική ηλικία τόσο δυνατή όσο η πατρική προστασία.
Ζίγκμουντ Φρόυντ
Σάββατο μεσημέρι σε μεγάλο σούπερ μάρκετ της Αθήνας, κοντά στην εθνική Αθηνών-Λαμίας. Ο πατέρας με τα δυο αγόρια του, επτά χρονών περίπου το ένα και όχι μεγαλύτερο από δέκα το άλλο, περιμένουν στην ουρά κοντά στο ταμείο.
Ο μεγαλύτερος γιος ζητά από τον πατέρα του να πάρει κάτι από εκείνα που βρίσκονται στα ραφάκια αριστερά και δεξιά του ταμείου και εκείνος αρνείται πεισματικά. Με βλέμμα σχεδόν «φονικό», προσπαθεί να βάλει στο «παιχνίδι» και τον ταμία, ότι δήθεν και εκείνος συμφωνεί, πως επιτέλους πρέπει να βάλει σε «τάξη» τον μικρό.
Μία συνήθης ανόητη τακτική πολλών γονιών, που στερούνται δυνατότητας επικοινωνίας και πειστικότητας και επικαλούνται τη συνδρομή του πρώτου τυχόντα προκειμένου να επιβάλλουν την άποψή τους.
Φυσικά ο υπάλληλος καμία διάθεση δεν έχει να παραστήσει το συνήγορο του πατέρα κι έτσι ο μικρός συνεχίζει επίμονα να διεκδικεί. Η απάντησή όμως είναι η ίδια. «Όχι». Ώσπου ένας ανατριχιαστικός, ασυνήθιστος ήχος ταράζει τη σχετικά ήρεμη ατμόσφαιρα που επικρατεί στα σούπερ μάρκετ, παρά το πλήθος κόσμου που κυκλοφορεί στους διαδρόμους. Είναι ένα χαστούκι στο τρυφερό μαγουλάκι του παιδιού.
Τα βλέμματα παγώνουν, όμως κανείς από τους γονείς, κυρίως πατεράδες που ήταν εκεί, δεν έχει το θάρρος στα πρώτα δευτερόλεπτα να κοιτάξει στα δακρυσμένα μάτια του το παιδί.
Ίσως από μία διαίσθηση πως αυτό το αγγελούδι θα ένιωθε από αυτή τη στιγμή και σε όλη του τη ζωή απέχθεια και αποστροφή, όχι μόνο για τον δικό του πατέρα αλλά για όλους τους πατεράδες, για όλη την κοινωνία, που μια μικρογραφία της εκεί στεκόταν απαθής μπροστά στη βία.
Στα αθώα του μάτια, μάλλον αυτό είναι το σωστό αν επιμένεις να μην ακούς τον μπαμπά.
Θα μπορούσε η αφήγηση να σταματήσει εδώ με αρκετά αποσιωπητικά και η συνέχεια να δοθεί στα δικαστήρια, κάτι που λίγο έλειψε να συμβεί. Γιατί ένας πελάτης δεν κατάφερε να συγκρατηθεί. Του έβαλε τις φωνές, τον προσέβαλε και τον απείλησε πως θα καλούσε την αστυνομία. Κάτι που φυσικά θα είχε ενδιαφέρον να συμβεί, να πάρει το περιστατικό δημοσιότητα, μήπως κάποιοι γονείς αντιληφθούν πως τα παιδιά τους δεν είναι ιδιοκτησία τους, δεν τους ανήκουν.
Είναι ιδιοκτησία της ίδιας της ζωής που μας τα εμπιστεύτηκε για τη διαιώνισή της αλλά και για να αποτελέσουν αργότερα υγιή στοιχεία της ανθρώπινης κοινωνίας.
Μπορεί τέτοιες ακραίες βιαιοπραγίες γονιών απέναντι στα παιδιά να συμβαίνουν σπάνια σε δημόσιους χώρους, συμβαίνουν όμως σε πιο ήπια μορφή, εντός κι εκτός σπιτιού σχεδόν καθημερινά. Και αυτό, είναι ένα κοινό «μυστικό», στην πολυκατοικία, στην γειτονιά, στο συγγενικό περιβάλλον.
Ο συγκεκριμένος πατέρας είναι προφανώς ένα θλιβερό κατάλοιπο μιας παλαιότερης γενιάς όπου οι γονείς και οι δάσκαλοι είχαν στηρίξει τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών πάνω στο δόγμα που το ασπάζονταν με θρησκευτική ευλάβεια πως «όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος». Και που αργότερα εξωραΐστηκε στο δόγμα πως «το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο».
Κάπως έτσι καθιερώθηκε στη συνείδηση ορισμένων γονιών η αντίληψη πως η άσκηση βίας απέναντι στα παιδιά, όταν δε μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί τους, είναι αν όχι επιβεβλημένη τουλάχιστον θεμιτή.
Ποιο είναι το προφίλ ενός γονιού που σε δημόσιο τουλάχιστον χώρο ασκεί βία στο παιδί του; Και τι θα καταγραφεί στο υποσυνείδητο του παιδιού;
Όση ώρα παρακολουθούσα τον διάλογο του πατέρα με το παιδί έβλεπα στο πρόσωπό του ένα θύμα ενδοοικογενειακής βίας από τους δικούς του γονείς, η οποία με της συνενοχή κοινωνίας, παιδαγωγικού συστήματος και αντιλήψεων καθιερώθηκε ως ηθικά αποδεκτό και κυρίως ως αποτελεσματικό μέσο διαπαιδαγώγησης.
Αυτός ήταν ο λόγος που ο πατέρας αποζητούσε με το βλέμμα του τη συμμετοχή και συνενοχή των παρισταμένων πελατών και του ταμία. Ένας πατέρας που ξόφλησε, αδυνατεί να εμπνεύσει και επιδεικνύει τα χέρια του ακόμη και σε ένα πλασματάκι μια σταλιά.
Δυστυχώς, όσο ισχυρός ήταν ο ήχος από το χαστούκι του πατέρα άλλο τόσο εκκωφαντική ήταν και η σιωπή ενός κοινού που έδειχνε να απολαμβάνει ως θέαμα μέσα από την κλειδαρότρυπα μια ζωντανή παράσταση ενδοοικογενειακής βίας, στην οποία απλά δεν ήθελε να μπλέξει.
Ποιος θα πήγαινε ως μάρτυρας κατηγορίας αν αυτός ο οργισμένος πελάτης ήταν αποφασισμένος να φτάσει στα άκρα και να σύρει αυτόν τον πατέρα στα δικαστήρια;
Κι αν ο πατέρας αυτός δεν βρει τη δύναμη να ζητήσει συγνώμη από το παιδί του –ποιος αλήθεια ζητάει συγνώμη από τα παιδιά του; – τότε, η ηχώ από αυτό το χαστούκι θα ακούγεται για πάντα στην ψυχή του παιδιού.
Και η αντήχηση στην ψόφια ψυχή του πατέρα, αλλά και όλων αυτών που όχι μόνο δεν αντιδρούν, αλλά φαίνεται να ανακουφίζονται, που η δική τους «κατάντια» είναι ακόμη καλά κρυμμένη…
