Όλοι προβληματίζονται πώς να σταματήσουμε την τρομοκρατία. Υπάρχει όμως ένας πραγματικά εύκολος τρόπος: να σταματήσουμε να είμαστε μέρος της.
Νόαμ Τσόμσκυ, Αμερικανός γλωσσολόγος
Γράφει η Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
O αυριανισμός ήταν ένα φαινόμενο παρακμής της έντυπης δημοσιογραφίας που αφορούσε στην προηγούμενη γενιά.
Η εφημερίδα Αυριανή από την οποία προήλθε ο όρος, ήταν ο κύριος εκφραστής του γκεμπελισμού, μιας αντίληψης, που τότε οι προοδευτικοί επιστράτευαν στην προσπάθεια εξόντωσης του νεοφιλελευθερισμού.
Παρ΄ όλο που και σήμερα, παραλλαγές αυτής της έκπτωσης του δημοσιογραφικού λειτουργήματος, αναρτώνται καθημερινά στα περίπτερα, δε νιώθουμε να προσβάλλεται η νοημοσύνη μας ή να παγιδεύεται η κρίση μας. Η προσπάθεια να υφαρπάξουν την προσοχή μας ή έστω και το ευρώ μας απ΄ τα πρωτοσέλιδα δεν πετυχαίνει, αν δεν υπάρχει και μια σχετική συνάφεια με την αλήθεια.
Δεν έχει δηλαδή τη δυνατότητα ο δημοσιογράφος μιας εφημερίδας να εξαναγκάσει τον αναγνώστη να διαβάσει κάτι αν εξ υπαρχής δεν είναι ειλικρινής μαζί του.
Κυρίως όμως, δεν έχει τη δυνατότητα να διασπείρει ψευδείς ειδήσεις τις οποίες με μια τυπική συγνώμη θα ανακαλέσει αμέσως αφού όμως εκείνες έχουν επιτελέσει την… βρώμικη δουλειά τους.
Στον ηλεκτρονικό όμως τύπο το ενδιαφέρον εστιάζεται όχι στην ποιότητα της πληροφορίας αλλά στα κόλπα με τα οποία θα αποσπάσει η είδηση τα περισσότερα likes.
Τα αποσιωπητικά στην… είδηση πως μια γυναίκα στην Κρήτη γλίτωσε από τα γατάκια (;) για να μας αποκαλύψει στη συνέχεια το μακάβριο μυστικό (φόλα), αφού πρώτα μας αποσπάσει το like, είναι από τα πιο φθηνά κόλπα για τους αρχάριους της «δημοσιογραφίας».
Η προαναγγελία ενός μακελειού στη Νέα Ζηλανδία σε ζωντανή μετάδοση είναι η παγίδα να στηθούμε μπροστά στις οθόνες μας, να ανεβάσουμε την τηλεθέαση, «καταναλώνοντας» την είδηση ως προϊόν μαζί με την πίτσα μας.
Και εδώ είναι και η δική μας συνυπευθυνότητα στην ανθρωποφαγία με την κυριολεκτική έννοια πλέον.
Δηλαδή αν είχε την προνοητικότητα ο Μπρέντον Τάραντ να εκδώσει και κάποιες χιλιάδες ακριβά εισιτήρια, να είμαστε σίγουροι πως θα γίνονταν ανάρπαστα. Όταν ο παρουσιαστής μας προτρέπει να απομακρύνουμε τα παιδιά, γιατί οι εικόνες που θα ακολουθήσουν είναι σκληρές’ και δεν κλείνουμε με αγανάκτηση την τηλεόραση τότε, ναι, δε διαφέρουμε απ΄ αυτούς που θα αγόραζαν ένα τέτοιο εισιτήριο.
Η ευκαιρία, η δυνατότητα, να «απολαύσουμε» σε ζωντανή μετάδοση την αγριότητα της ανθρώπινης επιθετικότητας στο πρόσωπο του Μπρέντον ίσως να μην μας δινόταν στο κοντινό μέλλον.
Όχι ως συνέπεια φυλετικού μίσους όπως θέλουν να την παρομοιάσουν οι πολέμιοι του ρατσισμού, ακόμη και ο ίδιος ο δράστης, αλλά ως μία ανάγκη προσωπικής εκτόνωσης συσσωρευμένης ενέργειας.
Που συγκεντρώνεται μέσα στον καθένα και εκδηλώνεται είτε θετικά είτε αρνητικά. Είτε ως προσπάθεια να αναδειχτούμε πρωταθλητές σε κάποια κοινωνική δραστηριότητα είτε ως ανεξέλεγκτη καταστροφικότητα για ελάχιστο χρόνο προβολής και δημοσιότητας από τα ΜΜΕ.
Ποιον ωφελεί όμως αυτή η επίμονη προβολή της δραστηριότητας αναρχικών αλλά και μοναχικών λύκων όπως του Μπρέντον απ΄ τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ πέραν από την επιδιωκόμενη τηλεθέαση εις βάρος πάντα της κοινωνικής γαλήνης;
Ωφελεί και τους πρωταγωνιστές. Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι και αλληλέγγυοι στην παραγωγή, προβολή και κατανάλωση της βίας ως είδηση και φυσικά στην αναπαραγωγή της.
Ας μη κλαψουρίζουμε λοιπόν αφού καταναλώσουμε το «προϊόν» που μας προσφέρεται.
Θα υπήρχαν σήμερα αναρχικοί και τρομοκράτες στο βαθμό τουλάχιστον που αυτό συμβαίνει αν οι δράστες δεν είχαν τη δυνατότητα να προβάλουν τις απόψεις τους και να απολαμβάνουν τα κατορθώματά τους από τον καναπέ του σπιτιού τους;
Τι λόγο θα είχαν να σπάνε βιτρίνες και αυτοκίνητα αν η προβολή δεν τους έκανε να νιώθουν ως πρωταγωνιστές κάποιας δράσης;
Θα σκότωνε ο Μπρέντον τόσο κόσμο αν δεν ήξερε ότι θα προβληθεί ως ο νέος Ηγέτης μιας Πανδυτικής εξέγερσης εναντίον της, κατά τη γνώμη του, Μουσουλμανικής απειλής για παγκόσμια κυριαρχία;
Η απαξίωση του ίντερνετ, που ως μέσο πληροφόρησης λειτουργεί πλέον με όρους ηλεκτρονικού αυριανισμού, είναι κάτι που πρέπει να προβληματίσει όσους επενδύουν σε αυτό. Για όλους τους υπόλοιπους που νιώθουν απροκάλυπτα να παγιδεύονται από κάποιους «έξυπνους» στα παιχνίδια με τα likes ευτυχώς υπάρχει και η έντυπη έκδοση, που σέβεται τον αναγνώστη. Η πληροφορία είναι φιλτραρισμένη και η παραπληροφόρηση δεν ανακαλείται αφού πρώτα επιτελέσει το καταστροφικό της έργο.
Σε σύγκριση με το παρελθόν, στην εποχή της εικόνας, η ανάγνωση γίνεται όλο και πιο δύσκολη, εάν δεν συνοδεύεται από ανάλογο οπτικοακουστικό υλικό.
Σαφώς, το πιο σημαντικό είναι το επίπεδο μόρφωσης και του διαθέσιμου χρόνου προς ανάγνωση μιας εφημερίδας.
Κι αυτό γιατί μπορεί μεν όλοι οι σημερινοί νέοι να σπουδάζουν, αυτό όμως δεν σημαίνει έχουν μάθει να διαβάζουν, όπως οι αντίστοιχοι τους στις προηγούμενες δεκαετίες.
Όμως, πιστέψτε με. Ακόμη και η αίσθηση της αφής με το χαρτί, δημιουργεί μία πιο έντονη φιλική σχέση με αυτό το μέσο επικοινωνίας, την εφημερίδα. Καθ΄ ότι και…θηλυκού γένους.