Γράφει η Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Κι αν ακόμα δεν υπήρχε Θεός, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε.
Βολταίρος
Η «αποκάλυψη» του σκευοφύλακα του Παναγίου Τάφου σε δημοσιογράφο-ερευνητή σχετικά με το μυστήριο περί της αφής του Αγίου Φωτός, πως δεν πρόκειται για κάποιο θαύμα αλλά ο ίδιος το ανάβει με τον αναπτήρα, δείχνει με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο πως η πίστη των χριστιανών δεν κινδυνεύει να διασαλευτεί από εξωτερικούς εχθρούς τόσο, όσο να διαβρωθεί εκ των έσω.
Αναφέρω τη λέξη αποκάλυψη σε εισαγωγικά γιατί δεν πρόκειται για κάποια συγκλονιστική πληροφορία. Κανένας χριστιανός ορθόδοξος δεν βασίζει την πίστη του πάνω στην αλήθεια ή τον μύθο, που σκόπιμα ή και από αδιαφορία καλλιεργείται γύρω από αυτό το θέμα.
Η ιδέα του σκευοφύλακα, που είναι ταυτόχρονα και θεματοφύλακας της θρησκευτικής μας παράδοσης, να παραχωρήσει συνέντευξη για θέματα που κινούνται οριακά μεταξύ αλήθειας και μύθου σε δημοσιογράφο, είναι το λιγότερο ατυχής -αν όχι και υστερόβουλη- για ελάχιστη δημοσιότητα γύρω από το όνομά του αλλά και ως συμβολή στην προβολή ενός βιβλίου που επρόκειτο να εκδοθεί.
Χωρίς αμφιβολία, υπάρχουν και θρησκευόμενοι που έχουν ανάγκη από τον μύθο, που πρέπει να καλλιεργείται γύρω από κάποια «θαύματα», ως ένδειξη θεϊκής παρουσίας, για την ενίσχυση της πίστης τους.
Μιας πίστης που γι’ αυτούς αποτελεί διέξοδο στις μεταφυσικές τους αναζητήσεις και αγωνίες που χωρίς αυτή τη διέξοδο, η ψυχική τους υγεία θα κλονιζόταν σοβαρά και ίσως επικίνδυνα.
Αυτός είναι και ο λόγος που κάποιοι εγκαταλείπουν τα εγκόσμια και καταφεύγουν στα μοναστήρια.
Όμως οι υπόλοιποι που παραμένουν στα εγκόσμια και δίνουν μια καθημερινή πάλη, διαμορφώνουν ένα δικό τους κώδικα επικοινωνίας με τις υπερβατικές δυνάμεις που τις επικαλούνται μόνον ως αρωγή στη δική τους προσπάθεια και όχι ως κάποιο θαύμα που μπορεί να συμβεί ως μία υποχρέωση του Θεού απέναντί τους, σαν ανταμοιβή για την πίστη τους.
Σε έναν μαθητή τελευταίας τάξης Λυκείου, που την παραμονή των Πανελλαδικών μπαίνει σε ένα παρεκκλήσι, ανάβει ένα κερί και επικαλείται τη βοήθεια της Παναγίας… όταν τελικά αυτό το νέο παιδί επιτύχει στις εξετάσεις και αποδώσει την επιτυχία του (και) στην πίστη του, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αμφισβητήσει, πολύ δε περισσότερο να λοιδορήσει αυτόν τον μύθο «για θεϊκή παρέμβαση», όταν το αποτέλεσμα είναι χειροπιαστό. Και έτσι, εδραιώνεται αυτή η αμφίδρομη σχέση πίστης-ορατού αποτελέσματος.
Μα θα πει κάποιος πως κι άλλα παιδιά κάνουν έκκληση για βοήθεια στην Παναγία κι όμως δεν πετυχαίνουν.
Η απάντηση είναι απλή: Δεν πιστεύουν στο βάθος της ψυχής τους σε αυτή τη βοήθεια. Η πίστη τους είναι επιδερμική. Κυρίως όμως οι ίδιοι δεν έχουν εξαντλήσει όλες τους τις δυνάμεις. Η αληθινή πίστη εξουδετερώνει τελείως την αγωνία και τον φόβο. Μετατρέπεται σε βεβαιότητα, σε προσδοκία.
Θαύματα συμβαίνουν καθημερινά στη ζωή μας. Όχι όμως από εκείνα που συχνά εμφανίζονται στα πρωτοσέλιδα των σκανδαλοθηρικών εφημερίδων, για εικόνες που κλαίνε και θεϊκές μορφές σε βρώμικα σεντόνια.
Θαύμα είναι να βγαίνει κάποιος αλώβητος από το στραπατσαρισμένο αυτοκίνητο ύστερα από ένα φοβερό τροχαίο. Θαύμα είναι να επιβιώνει κάποιος εκεί που οι γιατροί έχουν σηκώσει ψηλά τα χέρια. Ένα θαύμα είναι τελικά ο άνθρωπος, η ίδια η ζωή όπως συμβαίνει, όπως εξελίσσεται και αναπαράγεται. Δεν μας κάνουν εντύπωση αυτά, γιατί έχουμε εξοικειωθεί μαζί τους.
Και για να προσγειωθούμε και λίγο, δεν είναι άραγε… ένα θαύμα η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος ακόμη και στο μυαλό του άθεου πρωθυπουργού μας να πετάξει στα σκουπίδια ένα δημοψήφισμα μαζί με τους πιο πιστούς συντρόφους του και αυτή τη στιγμή να στεκόμαστε τουλάχιστον όρθιοι;
Μπορεί η εκκλησία μας να μην διαθέτει τους κατάλληλους κληρικούς για μια βαθιά και ειλικρινή επικοινωνία με τους πιστούς της, μπορεί και οι ίδιοι οι εκπρόσωποί τους να έχουν αλλοτριωθεί από τον εκφυλισμό του Θείου Δράματος σε ανιαρή κοσμική εκδήλωση, μέρες που έρχονται, ωστόσο οι μύθοι και οι συμβολισμοί που συμπορεύονται με την ίδια τη θρησκεία μας, δεν μπορεί να είναι αντικείμενο δημοσιογραφικής έρευνας.
Οι μύθοι είναι και αυτοί μία αναγκαιότητα.
Όσοι παρ΄ όλα αυτά, νιώθουν πως ούτε και η Μεγάλη Παρασκευή θα τους βοηθήσει να συμμετάσχουν στην κατάνυξη που αρμόζει, ας αρκεστούν να παρακολουθήσουν στη μικρή οθόνη το αριστούργημα του Φράνκο Τζεφιρέλι «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ».
Και για τους άλλους, τους άπιστους, υπάρχει το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ας μας αφήσουν όμως, παρακαλώ, να έχουμε ανάγκη από μία πίστη, έστω και «τυφλή», για εκείνες τις ώρες που κοιτάμε απελπισμένοι το κενό.