Θέματα Πανελληνίων 2019: Τι έπεσε σε Έκθεση – Νέα Ελληνικά και οι απαντήσεις

Θέματα Πανελληνίων 2019: Στα Νέα Ελληνικά – Έκθεση εξετάστηκαν σήμερα Παρασκευή οι υποψήφιοι των Γενικών Λυκείων για τις Πανελλήνιες 2019. Προ ολίγου, έγιναν γνωστά το θέματα που «έπεσαν» στους υποψηφίους κατά την πρώτη μέρα των εξετάσεων. Το θέμα της Έκθεσης για τους υποψηφίους των ΓΕΛ στις Πανελλήνιες 2019 είχε να κάνει με την Δημοκρατία και τους Νέους.
Υπενθυμίζεται, ότι την Πέμπτη (06/06) εξετάστηκαν οι διαγωνιζόμενοι των Πανελληνίων 2019 από τα ΕΠΑΛ οι οποίοι εξετάστηκαν και αυτοί στα Νέα Ελληνικά με βασικό εξεταζόμενο κείμενο ένα απόσπασμα του φιλοσόφου και λογοτέχνη Αλμπέρ Καμύ.

Σύμφωνα με καθηγητές το θέμα ήταν αναμενόμενο και ανήκε στην ομάδα αυτών που μελετούσαν οι υποψήφιοι.  Τα θέματα χαρακτηρίστηκαν απλά και κατανοητά από τους καθηγητές με τις εκτιμήσεις να μιλούν για θέματα που ανταποκρίνονταν στη διδακτέα ύλη των υποψηφίων ενώ δινόταν και η δυνατότητα οι υποψήφιοι να παρουσιάσουν τις δικές τους απόψεις. Στο νέο ακαδημαϊκό έτος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα εισαχθούν 78.335 φοιτητές, αριθμός αυξημένος κατά 3.643 θέσεις σε σχέση με πέρυσι που είχαν εισαχθεί 74.692.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει εκδοθεί, οι Πανελλήνιες 2019 θα συνεχιστούν το Σάββατο, 8 Ιουνίου, με τους μαθητές των ΕΠΑΛ να εξετάζονται στα Μαθηματικά (Άλγεβρα). Τη Δευτέρα, 10 Ιουνίου, οι υποψήφιοι των ΓΕΛ θα εξεταστούν στα μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών (Ο.Π. Ανθρωπιστικών Σπουδών) και Μαθηματικά (Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής). Σημειώνεται ότι την επόμενη μέρα της εκάστοτε γραπτής εξέτασης ξεκινά η πειραματική βαθμολόγηση και τη μεθεπόμενη πραγματοποιείται η κανονική βαθμολόγηση.

Πανελλήνιες 2019: Τα θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα – Έκθεση

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Εισαγωγικό Σημείωμα

Ο Α. Καμύ το 1957 κερδίζει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στην ομιλία του στην Ακαδημία της Σουηδίας αναφέρεται στην Τέχνη και στον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη.

[…] Προσωπικά, μου είναι αδύνατον να ζήσω χωρίς την τέχνη μου. Αλλά ουδέποτε την έβαλα πάνω απ’ όλα. Αντιθέτως, μου είναι απαραίτητη γιατί συνυπάρχει με τον καθένα και μου επιτρέπει να ζω, έτσι όπως είμαι, στο ίδιο επίπεδο με όλους. Η τέχνη δεν είναι για μένα μια απόλαυση μοναχική. Είναι ένα μέσο για να αγγίζω τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων, προσφέροντάς τους μια προνομιακή εικόνα για τους κοινούς πόνους και τις χαρές. Εξαναγκάζει, λοιπόν, τον καλλιτέχνη να μην απομονωθεί και του επιβάλλει την πιο ταπεινή και οικουμενική αλήθεια. Και αυτός που συχνά επιλέγει τη μοίρα του καλλιτέχνη επειδή αισθάνεται διαφορετικός, πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι δεν θα τονώσει την τέχνη και τη διαφορετικότητά του παρά μόνον αποδεχόμενος την ομοιότητά του με όλο τον κόσμο.

Ο καλλιτέχνης διαπλάθεται μέσα σ’ ένα αδιάκοπο πηγαινέλα από το εγώ του στους άλλους, στο μεταίχμιοΊ μεταξύ της αναγκαίας γι’ αυτόν ομορφιάς και της κοινότητας από την οποία αδυνατεί να αποσπαστεί. Γι’ αυτό τον λόγο οι αληθινοί καλλιτέχνες δεν πεοιφοονούν τίποτε και υποχρεώνουν εαυτούς να κατανοούν αντί να κρίνουν. Κι αν πρέπει να πάρουν το μέρος κάποιου σε αυτόν τον κόσμο, δεν μπορούν παρά να ταχθούν υπέρ μιας κοινωνίας όπου, σύμφωνα με την ιστορική ρήση του Νίτσε2, δεν θα κυριαρχεί πλέον ο κριτής αλλά ο δημιουργός, είτε είναι εργάτης είτε διανοούμενος.

[… ] Ο καλλιτέχνης μπορεί να ξαναβρεί το αίσθημα μιας ζωντανής κοινωνίας που θα τον δικαιώσει με μόνη προϋπόθεση να αποδεχτεί, όσο του είναι δυνατόν, τη διπλή υποχρέωση που προσδίδει αξία στο έργο του: να ταχθεί στην υπηρεσία της αλήθειας και της ελευθερίας. Εφόσον, προορισμός του είναι να συνενώσει τον μεγαλύτερο δυνατόν αριθμό ανθρώπων, αδυνατεί να συμβιβαστεί με το ψεύδος και τη δουλεία που, όπου βασιλεύουν, πολλαπλασιάζουν τη μοναξιά. Όποιες κι αν είναι οι προσωπικές μας αναπηρίες, το μεγαλείο της δουλειάς μας θα ριζώσει μόνο αν αναλάβουμε μια δέσμευση διττή3, που δύσκολα τηρείται: την άρνηση του ψεύδους για ό,τι γνωρίζουμε και την αντίσταση στην καταπίεση. (Αλμπέρ Καμύ, «Ο Καλλιτέχνης και η Εποχή του. Ομιλίες στη Σουηδία», εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2011, απόσπασμα, σελ. 26-28, διασκευή)

1 μεταίχμιο: το διαχωριστικό σημείο ανάμεσα σε δύο αντίθετες καταστάσεις
2 Νίτσε: Γερμανός φιλόσοφος
3 διττή: διπλή

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Α1. «Προσωπικά … είτε διανοούμενος»: Παρουσιάστε περιληπτικά στην τάξη σας το περιεχόμενο του συγκεκριμένου αποσπάσματος του κειμένου. (60-80 λέξεις)
Μονάδες 15

2η δραστηριότητα

Α 2. αντιθέτως, λοιπόν, γι’ αυτό τον λόγο, εφόσον: Ποιος είναι ο ρόλος της κάθε διαρθρωτικής λέξης/φράσης στη συνοχή του κειμένου;
Μονάδες 4

Α 3. Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο.

Μονάδες 3

Α4. α) ουδέποτε, επιτρέπει, αδυνατεί, δέσμευση: Να γράψετε ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παραπάνω λέξεις. (μον. 4)

β) περιφρονούν, υποχρέωση: Για κάθε μία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου να δημιουργήσετε μία πρόταση που θα φανερώνει τη σημασία τους. (μον. 4)
Μονάδες 8

3η δραστηριότητα

Α5. Σε μία σύντομη ομιλία σας στη Βουλή των Εφήβων να προτείνετε τρόπους με τους οποίους το σύγχρονο σχολείο θα αναλάβει καθοριστικό ρόλο στην πρόοδο της τέχνης και του πολιτισμού. (200-250 λέξεις)

Μονάδες 20

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Εισαγωγικό Σημείωμα

Η Alda Merini είναι Ιταλίδα ποιήτρια και το 1996 προτάθηκε από τη Γαλλική Ακαδημία για το βραβείο Νόμπελ στη Λογοτεχνία.

[Ένα ποίημα δυο ερμηνείες]

Λεν έχω ανάγκη από χρήματα. Έχω ανάγκη από αισθήματα, από λέξεις, από λέξεις σοφά διαλεγμένες, από λουλούδια που τα λένε σκέψεις,
από ρόδα που τα λένε παρουσίες, από όνειρα που κατοικούν τα δέντρα, από τραγούδια που κάνουν τ’ αγάλματα να χορεύουν, από άστρα που ψιθυρίζουν στ’ αυτί των εραστών.
Έχω ανάγκη από ποίηση, εκείνη τη μαγεία που καίει το βάρος των λέξεων, που ξυπνά τις συγκινήσεις και φέρνει καινούργια χρώματα.
Alda Merini, Μετάφραση: Ευαγγελία Πολύμου, https://bibliotheque.gr/article/67424.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Β1. Σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων να καταγράψετε ποιες είναι οι προσδοκίες της ποιήτριας. Τεκμηριώστε την απάντησή σας με στοιχεία του ποιήματος.
Μονάδες 15

2η δραστηριότητα

Β2. α) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τρεις προσωποποιήσεις που υπάρχουν στο ποίημα. (μον. 6) Τι πετυχαίνει με τη χρήση τους η ποιήτρια; (μον. 1)

β) Η φράση «έχω ανάγκη» επαναλαμβάνεται στο ποίημα. Να ερμηνεύσετε τη λειτουργία της επανάληψης ως προς το νόημα του κειμένου. (μον. 8)
Μονάδες 15

3η δραστηριότητα

Β3. Η ποιήτρια δηλώνει ότι έχει ανάγκη την ποίηση. Εσείς, στη ζωή σας, κατά πόσο έχετε ανάγκη από κάποια μορφή τέχνης (μουσική, ζωγραφική, θέατρο, λογοτεχνία κ.λπ.); Σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων να αναπτύξετε την άποψή σας.
Μονάδες 20

Πανελλήνιες 2019: Οι απαντήσεις στη Νεοελληνική Γλώσσα – Έκθεση

Δείτε τις απαντήσεις από τα φροντιστήρια ΠΟΥΚΑΜΙΣΑΣ:

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα 

Α1. Στο κείμενο που διάβασα, ο συγγραφέας αναφέρεται στον κοινωνικό ρόλο της τέχνης και του δημιουργού της. Αναφερόμενος στις προσωπικές του απόψεις για την αναγκαιότητα της τέχνης στη ζωή του, θεωρεί πως, μέσω αυτής, επικοινωνεί συναισθηματικά με την πλειονότητα των ανθρώπων. Απομακρύνεται, μάλιστα, από κάθε τάση απομονωτισμού, καθώς αποδέχεται πως δεν διαφέρει από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο αληθινός καλλιτέχνης, για τον συγγραφέα, κατανοεί, δεν κρίνει και δεν απαξιώνει τις κοινωνικές ανάγκες. Αντιθέτως, πράττει αμερόληπτα και δρα δημιουργικά, σύμφωνα και με τη ρήση του Νίτσε.

2η δραστηριότητα

Α2. Αντιθέτως: αντίθεση 
Λοιπόν: συμπέρασμα 
Γι’ αυτό τον λόγο: σχέση αιτίου – αποτελέσματος 
Εφόσον: όρος / προϋπόθεση 

Α3. Τίτλος κειμένου: Η κοινωνική υπόσταση του αληθινού καλλιτέχνη

Α4. α) Ουδέποτε: πάντα
Επιτρέπει: αποτρέπει, απαγορεύει
Αδυνατεί: μπορεί
Δέσμευση: αποδέσμευση
β) -Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν πρέπει να περιφρονεί την καλλιτεχνική παιδεία
– Ο καλλιτέχνης έχει υποχρέωση να είναι ενεργός πολίτης

3η δραστηριότητα

Α5. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ομιλία στη Βουλή των Εφήβων/ Ύφος ημιεπίσημο/ γ΄ ενικό- πληθυντικό πρόσωπο, κυρίως, για την επιχειρηματολογία, α΄ πληθυντικό πρόσωπο που αποπνέει συλλογικότητα και β΄ πληθυντικό πρόσωπο για την αποστροφή στους δέκτες/ Προσφώνηση/ Αποφώνηση.

Προσφώνηση: Αγαπητοί Έφηβοι Βουλευτές,
Πρόλογος: Αναδιατύπωση της εκφώνησης:
 Διαπιστώνεται η περιθωριοποίηση της τέχνης και του πνευματικού πολιτισμού στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα.  Το σχολείο οφείλει να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην προαγωγή της τέχνης και του πολιτισμού  Χρειάζεται να ληφθούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση της καλλιτεχνικής παιδείας.

Κύριο Θέμα: 

 Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ανάγκη να λάβει έναν ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό  Προσπάθεια για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων  Διάλογος  Επαφή με πνευματικούς ανθρώπους και καλλιτέχνες, στο πλαίσιο ειδικών εκδηλώσεων  Κατανόηση της αξίας της τέχνης και του πολιτισμού για την αναμόρφωση της κοινωνίας  Αναβάθμιση των ανθρωπιστικών μαθημάτων και της καλλιτεχνικής παιδείας:  Περισσότερες ώρες στο ωρολόγιο πρόγραμμα  Ενδυνάμωση του καλλιτεχνικού μηνύματος και της καλαισθητικής απόλαυσης  Απομάκρυνση από την αποσπασματική και εξετασιοκεντρική προσέγγιση των μαθημάτων αυτών

 Διοργάνωση καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων στο σχολείο/Ενθάρρυνση συμμετοχής των μαθητών σε καλλιτεχνικά δρώμενα/ Ομαδική παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων και άλλων καλλιτεχνικών δράσεων, για τις οποίες θα προηγείται κατάλληλη προετοιμασία και θα ακολουθεί συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων  Χρειάζεται, επιπλέον, κρατική μέριμνα και χρηματοδότηση για την παιδεία και τον πολιτισμό, αλλά και για την αισθητική αναβάθμιση των σχολικών κτηρίων και υλικοτεχνικών υποδομών  Η εικόνα των σχολικών υποδομών χρειάζεται να δίνει θετικά και ευχάριστα ερεθίσματα σας μαθητές/ Οργάνωση και λειτουργία χώρων εκδηλώσεων/ Ύπαρξη μουσικών οργάνων κ.λπ.

 Εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό με θεωρητική κατάρτιση και εμπειρία στη διδασκαλία των καλλιτεχνικών μαθημάτων

Επίλογος: Συμπερασματικός/Ανακεφαλαιωτικός

 Το σύγχρονο σχολείο, επομένως, οφείλει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με την τέχνη και τον πολιτισμό, διαπλάθοντας πολίτες με υγιές αισθητικό κριτήριο.
Αποφώνηση: Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Β1. Στο ποίημα η Alda Merini εκφράζει την ανάγκη της να ζήσει ουσιαστικά και προσδοκά ότι η ανάγκη αυτή θα καλυφθεί μέσω της ποίησης. Η ζωή είναι, κυρίως, συναίσθημα (στίχος 2), το οποίο, μέσω της ποίησης, κινητοποιεί τον κόσμο («σκέψεις», «παρουσίες», «όνειρα», «τραγούδια», «τ’ αγάλματα να χορεύουν») και, στο πλαίσιο αυτό, ο κόσμος νοηματοδοτείται. Έτσι και η ίδια, αδιαφορώντας για τα υλικά δεδομένα, αναζητά στην τέχνη της την ουσία της ζωής.

2η δραστηριότητα

Β2.α) Στίχος 6: « όνειρα που κατοικούν τα δέντρα»
Στίχος 7: «…τ’ αγάλματα να χορεύουν»
Στίχος 8: « άστρα που ψιθυρίζουν…»

Με τις προσωποποιήσεις η Alda Merini στοχεύει να εκφράσει τη δύναμη και την ένταση ζωής που προσδοκά να της προσφέρει η ποίηση. Με τη χρήση τους πετυχαίνει να μεταδώσει με ζωντάνια και παραστατικότητα αυτή την ανάγκη. Το ύφος του ποιήματος αποκτά αμεσότητα και οικειότητα, κινητοποιώντας τη σκέψη και το συναίσθημα του αναγνώστη.

β) Η ποιήτρια γράφει το ποίημα νιώθοντας την ανάγκη να εκφράσει τι σημαίνει για την ίδια η ποίηση. Εντύπωση προκαλεί ότι αρχίζει δηλώνοντας τι δεν έχει ανάγκη (στίχος 1), απορρίπτοντας τα υλικά οφέλη, τα χρήματα και συνεχίζει δηλώνοντας «τι θέλει» και τι σημαίνει για την ίδια η ποίηση. Η φράση «έχω ανάγκη» βρίσκεται στην αρχή των δύο περιόδων (στίχος 2, 9) που εκφράζουν τη σχέση με αυτό το είδος τέχνης και αποτελούν το κύριο μέρος του ποιήματος και την αιτία της δημιουργίας του.

3η δραστηριότητα

Β3. Ο σύγχρονος άνθρωπος χαρακτηρίζεται «δυσαρμονικός», καθώς μονοδιάστατα έχει στραφεί στην κάλυψη των υλικών του αναγκών, λησμονώντας την καλλιέργεια της ψυχής του. Παρατηρώντας τον κόσμο γύρω μου και αφουγκραζόμενος τις δικές μου ανάγκες, διαπίστωσα ότι έβρισκα την ισορροπία μου μέσα από διάφορες μορφές τέχνης, όπως η μουσική και ο χορός, αλλά η μεγάλη μου αγάπη αποδείχθηκε η Λογοτεχνία. Τα πρόσωπα, οι ιστορίες τους, ο χωροχρόνος τους είναι για μένα ένας μαγικός κόσμος, στον οποίον μπαίνω και μεταφέρομαι σε άλλο σύμπαν. Η φαντασία μου, πολλές φορές, είναι τόσο δυνατή που καταλήγει να γίνεται βίωμα, ακολουθώντας την πένα του συγγραφέα.

Νιώθω ότι ενώνομαι με τον υπόλοιπο κόσμο, αντιλαμβάνομαι τα συναισθήματα και τις σκέψεις του, αλλάζω απόψεις, έρχομαι σ’ επαφή με τους ανθρώπους γύρω μου, γίνομαι περισσότερο Άνθρωπος. Η Λογοτεχνία, λοιπόν, για μένα δεν είναι μόνο το καταφύγιό μου την ώρα της ξεκούρασης, αλλά κι ένας τρόπος για να καταλαβαίνω τον εαυτό μου και να συναισθάνομαι τους γύρω μου.