Έγκλημα στο Γουδί: Ίσως η 68χρονη, να σκεφτόταν πολλές φορές τον δικό της θάνατο. Δεν το έκανε.
Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Δεν υπάρχει πιο άσχημο θέαμα από έναν γέρο που αρνείται να εγκαταλείψει τον κόσμο, που έχει εγκαταλείψει τον ίδιο.
T. S. Eliot, Βρετανός ποιητής, Νόμπελ 1948
Αν δεχτούμε πως στο σύμπαν και τη φύση υπάρχει η απόλυτη αρμονία, τότε ό, τι κι αν συμβαίνει, συμβαίνει ακριβώς για τη διατήρηση αυτής της αρμονίας. Κάπως έτσι, κάποια ζώα εγκαταλείπουν τα μικρά τους στην τύχη τους μόλις εκείνα είναι σε θέση να επιβιώσουν από μόνα τους, χωρίς να είναι δακτυλοδυκτούμενα.
Αφού λοιπόν αποδεχτούμε αυτή τη συνθήκη, τότε σύμφωνα με αυτή, οι γονείς στην ανθρώπινη κοινωνία πρέπει να εξωθούν και να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να αυτονομούνται. Αλλά ταυτόχρονα και οι ίδιοι να αποδεσμεύονται, ως ένα βαθμό, απ΄τις συναισθηματικές σχέσεις που τους συνδέουν με τα παιδιά τους.
Ο χωρισμός αυτός (πρέπει να) συμβαίνει σε μια ηλικία, σε μια στιγμή όπου οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να προγραμματίσουν την τρίτη τους νεότητα, να κάνουν όλα όσα στερήθηκαν μέχρι τα παιδιά τους να ανοίξουν τα δικά τους φτερά. Κυρίως όμως, οι γονείς έχουν και την υποχρέωση να μεριμνήσουν και για τη δική τους «αναχώρηση» από τον φυσικό για τον … μεταφυσικό κόσμο χωρίς να χρειαστεί να εξοντώσουν συναισθηματικά, ψυχικά και οικονομικά τα παιδιά τους για να παρατείνουν στις περισσότερες περιπτώσεις μια ζωή που ήδη τους έχει εγκαταλείψει και δεν τους απομένει πια, παρά ένα αφυδατωμένο σώμα χωρίς αισθήσεις και αισθήματα.
Αναμφισβήτητα, το να φροντίζει κάποιος έναν ηλικιωμένο δικό του άνθρωπο είναι κάτι σαν ιεροτελεστία, σαν χρέος, είναι μυσταγωγία θα λέγαμε. Μια μοναδική εμπειρία στον αντίποδα εκείνης, όταν φέρνεις στον κόσμο μια ζωή.
Κι όπως τότε νιώθεις το φωτεινό βλέμμα εκείνης της ζωής να σε ευχαριστεί που την έφερες στον κόσμο, έτσι και τώρα νιώθεις το σκοτεινό πλέον βλέμμα ενός ανθρώπου, που βρίσκεται στην άλλη άκρη της ζωής να σε ευχαριστεί που τον βοηθάς να «αναχωρήσει» με αξιοπρέπεια. Είναι μια εμπειρία, ίσως και μία ευλογία να τη βιώσει κάποιος, έστω κι αν χρειαστεί κάποιες μικρές θυσίες. Κι αυτή είναι η καλή πλευρά ως προς τη σχέση που συνδέει δια βίου τα μέλη μιας οικογένειας.
Δεν συμβαίνει όμως αυτό, παρά ελάχιστα έως καθόλου. Οι γονείς διαμορφώνουν μια συναισθηματική σχέση με τα παιδιά τους στο βαθμό που ασκούν ένα είδος εξουσίας πάνω τους, όταν μάλιστα εκείνα δεν διαθέτουν την οικονομική αυτάρκεια να αποδεσμευτούν απ΄ αυτούς. Να κάνουν δική τους οικογένεια ή να δρομολογήσουν τη ζωή τους σύμφωνα με τις δικές τους επιλογές και τα δικά τους πρότυπα. Έτσι σιγά σιγά, χωρίς να το καταλάβουν και εφόσον συγκατοικούν με τους γονείς τους, η αυτοδιάθεση μένει ως ένα ανεκπλήρωτο όνειρο και η ανάγκη να φροντίζουν έναν ή δύο υπερήλικες γονείς ως μία δραματική πραγματικότητα. Τότε η αδυναμία να ανταποκριθεί κάποιος σε αυτή την υποχρέωση μετατρέπεται σε αγωνία και η αγωνία σε απελπισία, σε απόγνωση.
Μία συναισθηματική κορύφωση που ξεφεύγει από τον έλεγχο της ψυχοθεραπείας και οδηγεί ως τον θάνατο. Τον δικό μας ή κάποιου άλλου.
Ίσως η 68χρονη στο Γουδί, να σκεφτόταν πολλές φορές τον δικό της θάνατο. Δεν το έκανε. Ίσως γιατί πέρα από την απελπισία, είχαν συσσωρευτεί στην ψυχή της αγανάκτηση, μίσος, εκδίκηση, δυσνόητα για τους «έξω» συναισθήματα που την οδήγησαν στην πρωτοφανή για τα παγκόσμια χρονικά πράξη της.
Μια πράξη που δεν θα την κρίνουμε από ηθική, ανθρωπιστική ούτε φυσικά και νομική πλευρά γιατί θα χάσουμε την ουσία που βρίσκεται στην κοινωνική της διάσταση. Άλλωστε η ίδια έχει κρίνει τον εαυτό της. Δεν ήταν η πράξη της σωστή. Ωστόσο, όπως είπε, επήλθε η λύτρωση και για τις δύο τις δύο πρωταγωνίστριες της ίδιας τραγωδίας. Η τιμωρία της πολιτείας προφανώς και δεν την ενδιαφέρει, αφού και η ίδια έχει καταστραφεί ψυχικά και κοινωνικά.
Όσο απεχθής κι αν φαντάζει η πράξη αυτής της γυναίκας, απηχεί χιλιάδες δράματα που συντελούνται δίπλα μας ή πολύ μακριά μας. Και η απελπισία περιορίζεται στην ίδια για όλους, ανομολόγητη ευχή-προσευχή: Να φύγει ο άνθρωπός τους μια ώρα νωρίτερα να λυτρωθούν όλοι.
Η κοινωνία όμως έχει κι άλλα σκληρά πρόσωπα. Όπως οι περιπτώσεις όπου παιδιά που μόλις ορθοποδήσουν οικονομικά αλλά συγκατοικούν με τους γονείς, τους προτρέπουν, παροτρύνουν, εξωθούν να… εγκαταλείψουν το σπίτι τους. Ίσως ενδόμυχα -ποιος ξέρει- και να εγκαταλείψουν το μάταιο τούτο κόσμο πολύ πριν την ώρα τους για να αρπάξουν τις όποιες οικονομίες τους.
Αυτή η τραγωδία των τελευταίων ημερών, ίσως εμπεριέχει και ένα μήνυμα που πρέπει να λάβουμε σοβαρά. Δικαιοσύνη. Όχι όλα στα παιδιά. Δώστε τους την αγάπη σας αλλά όχι τους κόπους σας. Φροντίστε να διασφαλίσετε το δικό σας μέλλον, τα γηρατειά σας. Γιατί οι άνθρωποι αγριεύουν μέρα με τη μέρα και ο κίνδυνος να βρεθούν κάποιοι δύστυχοι στον δρόμο – ή σε κάποιο πεζοδρόμιο -είναι πλέον ορατός…
