ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Τραβιάτα – Ηρώδειο: Ο έρωτας μιας εταίρας στην Εθνική Λυρική σκηνή

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ευτυχία Παπούλια

Τραβιάτα - Ηρώδειο: Η Τραβιάτα θα αποτελέσει το οπερατικό ντεμπούτο του σκηνοθέτη, χορογράφου και διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Κωνσταντίνου Ρήγου.

13.07.2019 | 11:18

Τραβιάτα – Ηρώδειο: Δεύτερη καλοκαιρινή παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για το 2019 είναι η δημοφιλέστατη Τραβιάτα του Τζουζέππε Βέρντι, η οποία παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο Ηρώδειο. Ο άτυχος έρωτας της «Κυρίας με τις καμέλιες» για τον Αλφρέντο Ζερμόν, όπως τον εμπνεύστηκε και τον μελοποίησε ο Τζουζέππε Βέρντι μέσα από μελωδίες μοναδικής δύναμης, οι οποίες γράφονται ανεξίτηλα στο μυαλό και στην καρδιά, θα ζωντανέψει σε μια νέα παραγωγή σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου.

Η Τραβιάτα θα αποτελέσει το οπερατικό ντεμπούτο του σκηνοθέτη, χορογράφου και διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Κωνσταντίνου Ρήγου, ο οποίος στην πολυετή πορεία του, εκτός από τη χορογραφική του δραστηριότητα, έχει σκηνοθετήσει με μεγάλη επιτυχία από θεατρικές παραστάσεις μεγάλης κλίμακας, όπως Bossa Nova, Τιτανικός, Τα κόκκινα φανάρια και Άνεμος (στο Εθνικό Θέατρο), Ρωμαίος και Ιουλιέττα, έως μεγάλες παραγωγές μιούζικαλ, όπως Καμπαρέ, Rocky Horror Show, Ερωτόκριτος κ.ά.

Τραβιάτα – Ηρώδειο: Ο έρωτας μιας εταίρας στο Παρίσι

Ο Ρήγος, ακολουθώντας το πνεύμα της συγκλονιστικής μουσικής του Βέρντι, υπογράφει μια σκηνοθεσία που εστιάζει στην «καταναγκαστική ηδονή» η οποία μοιάζει να πνίγει όλους τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, καθώς και στην ασφυξία της οικονομικής δοσοληψίας που καθορίζει τα πάντα στις ζωές των ηρώων. Ένα ψυχογράφημα της Βιολέττας Βαλερύ, από την αυγή του έρωτα έως το σκοτάδι του θανάτου, μέσα σε ένα περιβάλλον «μινιμαλιστικού» μπαρόκ.

Είκοσι ένα χρόνια μετά την εμβληματική του χορογραφία πάνω στην Κυρία με τις καμέλιες στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας και στο Θέατρο Αμόρε, ο Κωνσταντίνος Ρήγος ξανασυναντά τη «διάσημη εταίρα της παριζιάνικης κοινωνίας», με την οποία σχετίστηκε ο Αλέξανδρος Δουμάς υιός και για την οποία έγραψε το θεατρικό του έργο, στην οπερατική της εκδοχή. Η όπερα περιγράφει τον έρωτα μιας εταίρας με γόνο καλής οικογένειας του Παρισιού. Η σχέση προκαλεί την αντίδραση της οικογένειας του νέου, το ζευγάρι χωρίζει και ξανασυναντιέται λίγο πριν τον θάνατο της κοπέλας.

Τραβιάτα: Το “φιάσκο” ενός αριστουργήματος

Η πρεμιέρα της Τραβιάτας στις 6 Μαρτίου 1853 στο Τεάτρο Φενίτσε της Βενετίας αναφέρεται συνήθως ως μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην ιστορία της όπερας. «Η Τραβιάτα ήταν ένα φιάσκο, μην ψάχνεις να βρεις δικαιολογία, απλώς έτσι είναι», έγραφε την επομένη κιόλας, στις 7 Μαρτίου 1853, ο Βέρντι στον εκδότη του Τίτο Ρικόρντι. Ενάμιση αιώνα αργότερα, το αριστούργημα του Βέρντι αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του ρεπερτορίου με εκατοντάδες παραστάσεις κάθε χρόνο στις όπερες όλου του κόσμου και με χιλιάδες θεατών να τις παρακολουθούν εκστατικά.

Τραβιάτα: Η ηδονή ως αντικείμενο παρατήρησης

Ο σκηνοθέτης, κ. Ρήγος σημειώνει για το έργο: “Στην Τραβιάτα του Τζουζέππε Βέρντι διακρίνει ξεκάθαρα κανείς μια φλέβα νοήματος που εξακολουθεί να χτυπά έντονα σήμερα: αυτήν της υποχρέωσης της ηδονής. Ο κόσμος της Βιολέττας, που στροβιλίζεται στο βαλς, αγωνιά για το τέλος του πάρτι, για το πέρας της ηδονής: το βαλς είναι η μουσική μετωνυμία αυτής της αγωνίας. Ακόμη και όταν αποσύρεται από την κοσμική ζωή, ακόμη κι όταν πεθαίνει, η Βιολέττα εξακολουθεί να είναι εσωτερικά συντονισμένη στον ρυθμό του βαλς, μέσα στο οποίο αφήνει την τελευταία της πνοή.

Στην Τραβιάτα η ηδονή δεν καταδικάζεται ηθικά αλλά γίνεται αντικείμενο παρατήρησης. Η δομή του έργου, όπου τις σκηνές της τρυφηλής ζωής τις διαδέχονται ο χωρισμός και ο θάνατος, αποτελεί από μόνη της μια στοχαστική διαπίστωση, ένα οπερατικό memento mori. Και τι είναι πιο κοντά στον σημερινό ηδονισμό, που βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο μιας κοινωνίας του θεάματος και της κατανάλωσης;

Η Τραβιάτα με μια ματιά

Ο Τζουζέππε Βέρντι, ο διασημότερος συνθέτης του ιταλικού Ρομαντισμού, γεννήθηκε στο Λε Ρόνκολε της βόρειας Ιταλίας το 1813 και πέθανε στο Μιλάνο το 1901. Σπούδασε μουσική στο επαρχιακό Μπουσσέτο και στη συνέχεια στο Μιλάνο. Τα πρώτα του έργα γράφτηκαν μέσα στο επαναστατικό κλίμα της εποχής, απηχώντας ιδεολογικά τον αγώνα για την απελευθέρωση των ιταλικών κρατιδίων από τους Αυστριακούς και την ενοποίησή τους σε κυρίαρχη χώρα. Η ενασχόληση του Βέρντι με την πολιτική τον ανέδειξε σε εθνικό σύμβολο.

Ως ακροστιχίδα το σύνθημα «Viva Verdi» σήμαινε «Ζήτω ο Βίκτωρ Εμμανουήλ βασιλιάς της Ιταλίας» / «Viva Vittorio Emanuele Re D’Italia». Το 1861 ο συνθέτης εξελέγη μέλος του πρώτου ιταλικού κοινοβουλίου. Διασημότερες όπερές του είναι οι Ναμπούκκο (1842), Μάκμπεθ (1847/1865), Ριγολέττος (1851), Ο τροβαδούρος (1853), Τραβιάτα / Η παραστρατημένη (1853), Η δύναμη του πεπρωμένου (1862), Αΐντα (1871), Οθέλλος (1887) και Φάλσταφ (1893).

Με τη μουσική του ο Βέρντι εξέφρασε σε αισθητικό επίπεδο το πνεύμα του ώριμου Ρομαντισμού και σε πολιτικό επίπεδο την επιθυμία των συμπατριωτών του να δουν την Ιταλία ελεύθερη και ενωμένη. Αγαπήθηκε από ιδιαίτερα πλατύ κοινό και απέκτησε εξαρχής δημοτικότητα που παραμένει αμείωτη μέχρι σήμερα. Στις ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες του 19ου αιώνα, ο Βέρντι υπήρξε ο συνθέτης που έζησε εκείνη τη μοναδική στιγμή στην ιστορία της μουσικής κατά την οποία η υψηλή τέχνη έγινε ταυτόχρονα και λαϊκή.

Από τα όνειρα στον θάνατο

Ο Αλφρέντο εμφανίζεται εγκαίρως, και οι δύο νέοι ξανασμίγουν πανευτυχείς. Ονειρεύονται να φύγουν μαζί από το Παρίσι. Μόλις όμως η Βιολέττα σηκώνεται για να ντυθεί, καταρρέει. Ο γιατρός σπεύδει κοντά της, αλλά είναι πια πολύ αργά. Καταφτάνει επίσης ο Ζερμόν, εκλιπαρώντας τη για συγχώρεση. Η Βιολέττα δίνει στον Αλφρέντο ένα μενταγιόν με το αναμνηστικό της πορτρέτο, με την ευχή να παντρευτεί μια σύντροφο αντάξιά του. Ύστερα ξεψυχά στην αγκαλιά του αγαπημένου της.