Όλοι κουβαλάμε την εφηβεία μέσα μας για καιρό μετά την ενηλικίωσή μας μέχρι που εκείνη, η εφηβεία, δεν αντέχει την αδιαφορία μας να τη συντηρήσουμε και μας εγκαταλείπει οριστικά.
Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Τίποτε δεν είναι πιο όμορφο από την ευθυμία σε ένα γερασμένο πρόσωπο
Ζαν-Πωλ Ρίχτερ
Δύο δαίμονες, που καταδιώκουν το ανθρώπινο γένος, κατάφερε να ξορκίσει αγαπημένος μας Κώστας Βουτσάς: Τη μιζέρια και τα γηρατειά. Θυμάμαι, πριν καιρό, σε μία από τις εξομολογήσεις του στην τηλεόραση, έπεσα συμπτωματικά στη στιγμή όπου εξέφραζε τη δυσφορία του για την τάση που έχουν οι περισσότεροι να μεταχειρίζονται τα υποκοριστικά των ονομάτων στην καθημερινή τους γλώσσα. Δεν καταλαβαίνω, έλεγε, γιατί λέμε να σε κεράσω ένα “καφεδάκι” αντί να σε κεράσω έναν “καφέ”. Φαινομενικά μοιάζει ασήμαντη παρατήρηση, όμως δεν είναι.
Ο όρος καφεδάκι προσδίδει και προδίδει μία μιζέρια σε μια συνάντηση ενώ ο καφές έναν σεβασμό, μία υπεραξία στην ίδια ακριβώς επαφή. Το καφεδάκι υπονοεί μικρή χρονική διάρκεια με το βλέμμα στραμμένο στο ρολόι, ξεπέταγμα μιας κοινωνικής επαφής, μάλλον από υποχρέωση, υποβάθμιση, μιζέρια. Ο καφές για την ίδια συνάντηση προϋποθέτει κατάλληλη προετοιμασία, ψυχική διάθεση, επιμελημένη εμφάνιση, άνεση χρόνου και οτιδήποτε άλλο που είναι απαραίτητο για να παραμείνει αυτή η συνάντηση μία ευχάριστη ανάμνηση.
Ο Βουτσάς, ήθελε με αυτόν τον τρόπο να πει πως η μιζέρια είναι κάτι που ασυναίσθητα κουβαλάμε μέσα μας και πως τα υποκοριστικά είναι και αυτά ένας τρόπος να την εκδηλώνουμε. Όμως δεν κέρδισε μόνο τις καρδιές μας με το πληθωρικό του χαμόγελο και τη μάχη κατά της μιζέριας με τη γενναιοδωρία του.
Κέρδισε και τον ασύμμετρο πόλεμο ψυχικής φθοράς, που ασκεί ο χρόνος στην ύπαρξή μας. Κι αυτό, γιατί κουβαλούσε μέχρι τέλους την εφηβεία μέσα στην ψυχή του. Ήταν πράγματι ο “αιώνιος έφηβος”. Ένας τίτλος που του αποδόθηκε. Δεν αυτοπροσδιορίστηκε, με την έπαρση που το έκαναν κάποιοι επώνυμοι, επειδή σε κάποια φάση βρέθηκαν με μία όμορφη νεαρά κυρία δίπλα τους.
Όλοι κουβαλάμε την εφηβεία μέσα μας για καιρό μετά την ενηλικίωσή μας μέχρι που εκείνη, η εφηβεία, δεν αντέχει την αδιαφορία μας να τη συντηρήσουμε και μας εγκαταλείπει οριστικά. Και το κενό που αφήνει πίσω της έρχεται να το αναπληρώσει το δράμα της επερχόμενης φθοράς των γηρατειών.
Η ανθρώπινη ψυχή δεν αντέχει το συναισθηματικό κενό. Προτιμάει τη δράση στη θέση του έστω και με τη μορφή του δράματος. Κάτι σαν αυτοτιμωρία που εκδίωξε την εφηβεία.
Υπάρχει η αντίληψη πως η εφηβεία είναι ταυτισμένη με την επιπολαιότητα, την ανευθυνότητα, τη χαλαρότητα. Ωστόσο δε χρειάζεται παρά απλή παρατήρηση για να βεβαιωθούμε πως αυτά τα στοιχεία υπάρχουν σε ανθρώπους που διαχειρίζονται τις τύχες, τις δικές μας αλλά και του πλανήτη. Φυσικά η ενηλικίωση και η ένταξη σε κοινωνικές δραστηριότητες έχει κάποιους περιορισμούς ως προς τη συμπεριφορά μας. Όμως αυτό δεν μας στερεί το δικαίωμα να βλέπουμε τη ζωή με τα μάτια ενός μικρού παιδιού, να νιώθουμε και να συμπεριφερόμαστε ως έφηβοι στην ιδιωτική πλευρά της ζωής μας.
Η απόφασή μας να διατηρήσουμε την εφηβεία, σε όλη τη διάρκεια του βίου μας, είναι στάση ζωής και δεν μας φέρνει σε σύγκρουση με τα κοινωνικά στερεότυπα. Μπορούμε να ερωτευτούμε όποτε και όποιον θέλουμε, να παντρευτούμε ή όχι, να κάνουμε ή όχι παιδιά.
Η εφηβεία δεν είναι μόνο μια συναισθηματική θεώρηση, μια στάση ζωής ξεκομμένη από τη φυσική μας υπόσταση. Γιατί η λάμψη της εφηβείας αντανακλά στο σώμα που πρέπει να το διατηρούμε στην καλύτερη δυνατή φυσική του κατάσταση. Εφηβεία και σώμα είναι αλληλένδετα, αλληλεξαρτώμενα. Δε μπορεί η λάμψη της εφηβείας να συμπορεύεται με ένα παραμορφωμένο από την εγκατάλειψη σώμα. Και δεν εννοώ τη φυσιολογική φθορά του χρόνου που έχει και εκείνη τη δική της ομορφιά, το δικό της μεγαλείο αλλά για τη συνειδητή φθορά και παραμόρφωση που προκαλούμε εμείς στο σώμα μας. Και κανένα ρατσιστικό επιχείρημα δεν μας εξαγνίζει από αυτό το έγκλημα κατά του εαυτού μας. Η αιώνια εφηβεία δεν είναι κάτι που χρειάζεται προσπάθεια να την κερδίσουμε αλλά το αντίθετο. Χρειάζεται προσπάθεια να μην τη χάσουμε. Κι ο Κώστας Βουτσάς, το κατάφερε μέχρι και το τελευταίο λεπτό της ζωής του.
Από την Ευτυχία Παπούλια, για την Έντυπη Έκδοση (ΕΔΩ)
