Ποιοι τύποι ανθρώπων μου κάνουν κακό: Τρεις τύποι ανθρώπων που συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο σε φαυλότητα, τρία μοτίβα συμπεριφοράς που μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά παρουσιάζουν και ενδιαφέρουσες διαφορές. Ας δούμε διαπιστώσεις και συμπεράσματα στα οποία καταλήγουν οι σχετικές έρευνες. H λεγόμενη σκοτεινή Τριάδα της Προσωπικότητας έχει απασχολήσει πολλούς ψυχιάτρους και ερευνητές παρότι δεν αποτελούν ψυχικές νόσους με την κλινική έννοια.
Περισσότερο ως χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και αποκρυσταλλωμένα μοντέλα συμπεριφοράς, αυτοί οι τρεις τύποι ανθρώπων που θα αναλυθούν παρακάτω, θεωρούνται εξόχως βλαπτικοί για τους άλλους και η συμπεριφορά τους διαλυτική για την κοινωνική συνοχή. Εξού και γίνεται λόγος για απεχθείς προσωπικότητες, στους οποίους η απόδοση τοξικότητας ομοιάζει με φιλοφρόνηση και οι οποίοι ευθύνονται, φιλοσοφικά μιλώντας, για πολλά από τα δεινά που ταλανίζουν τον πλανήτη.
Ποιοι τύποι ανθρώπων που κάνουν κακό: Οι Μακιαβελιστές
Το όνομά τους μια μετωνυμία της στρατηγικής χειραγώγησης και φόρος τιμής στον Ηγεμόνα του Ιταλού διπλωμάτη Νικολό Μακιαβέλι. Οτιδήποτε κάνουν καθοδηγείται από σκοπιμότητα και ακραίο ωφελιμισμό, καθώς πιστεύουν ότι οι άνθρωποι κάνουν καλό μόνο εξ ανάγκης. Ωμοί, κυνικοί, πανούργοι, δημιουργούν τις συνθήκες για να επιτύχουν τους σκοπούς τους χωρίς να εκφράζουν την παραμικρή αναστολή. Θα κάνουν οτιδήποτε για να ανέλθουν κοινωνικά, με πιο συνηθισμένη στρατηγική τον χειρισμό των άλλων και έναν συνεχή ύπουλο διαγκωνισμό με τους αντιπάλους.
Οι υποκλινικοί Ναρκισσιστές
Μεγαλομανείς και επιδειξιομανείς, εκφράζουν την ανάγκη για συνεχή αυτοπροβολή, παρουσιάζοντας μια συνεχή οίηση για τις κατακτήσεις και τα υπάρχοντά τους, τους σπουδαίους και τρανούς φίλους τους και μια ακόρεστη επιθυμία για την ικανοποίηση των επιθυμιών τους, ακόμη και όταν αυτές δεν είναι ηθικές. Πολύ περισσότερο από εγωιστές, αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως τον φωτοδότη Ήλιο ενός πλανητικού συστήματος που έχει αυτούς ως κέντρο και όλους τους υπολοίπους ως δορυφόρους.
Οι υποκλινικοί ψυχοπαθείς
Ψυχροί, αδιάφοροι, διπρόσωποι, επιθετικοί αδυνατούν να συνάψουν σχέσεις ουσίας με τους άλλους προσανατολιζόμενοι αποκλειστικά στο δικό τους σύμπαν και στην ικανοποίηση των δικών τους αναγκών. Η αντικοινωνικότητα είναι βασικό τους χαρακτηριστικό όπως και η τάση τους να εκμεταλλευθούν συναισθηματικά τους άλλους, χωρίς να εμφανίζουν άγχος ή ανησυχία.
Επισημαίνεται ότι κανένα από αυτά τα τρία χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (Μακιαβελισμός, Ναρκισσισμός, Ψυχοπάθεια) δεν αναφέρεται σε ψυχική διαταραχή, είναι δηλαδή υποκλινικές μορφές. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα αυτά εξακολουθούν να έχουν καλά επίπεδα λειτουργικότητας στην καθημερινότητά τους, να εργάζονται, να γίνονται σύζυγοι και φυσικά να απολαμβάνουν το χαρακτήρα τους την κάθε στιγμή. Και παρότι υφίσταται διακειμενικότητα χαρακτηριστικών, ήτοι κοινά χαρακτηρολογικά σημεία που επικαλύπτονται, το ενδιαφέρον βρίσκεται στις μεταξύ τους διαφορές.
Μερίδα του λέοντος
Κάνοντας μία σύνθεση από πρόσφατες εμπειρικές έρευνες, καταλήγουμε σε ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τη σκοτεινή τριάδα της προσωπικότητας, επισημαίνοντας ότι το ανδρικό φύλο κατέχει τη μερίδα του λέοντος στη συγκεκριμένη τυποποίηση.
α) Οι Μακιαβελιστές εμφανίζονται περισσότερο συγκαταβατικοί από τις άλλες δύο κατηγορίες, αλλά και οι πιο επαγγελματικά ευσυνείδητοι.
β) Οι Ναρκισσιστές είναι οι περισσότερο εξωστρεφείς και περισσότερο διάφανοι από τους άλλους. Εμφανίζουν επίσης υψηλότερη ευφυΐα, αλλά και αυτοεκτίμηση.
γ) Οι ψυχοπαθείς είναι ασύγκριτα πιο νευρωτικοί, αλλά και αρκετά εσωστρεφείς.
δ) Οι Ναρκισσιστές είναι οι περισσότερο ειλικρινείς, ενώ οι Μακιαβελιστές αδυσώπητα ψευδολόγοι.
ε) Η ψυχοπάθεια παρουσιάζει υψηλά σκορ σε όλες τις αρνητικές κατηγορίες, σε αντίθεση με τους άλλους δύο τύπους που παρουσιάζουν υπολογίσιμες αποκλίσεις.
Ποιος είναι ο χειρότερος;
Στο σημείο αυτό θα αναρωτιέστε ποιος τύπος από τους τρεις είναι ο χειρότερος ή για να το θέσουμε πιο κομψά, λιγότερο δυσπροσάρμοστος σε ένα πλαίσιο συνεννόησης και θετικής αλληλεπίδρασης είτε αυτό λέγεται γραφείο είτε οικογένεια είτε κοινωνία. Μολονότι προφανής απάντηση δεν υπάρχει, οι ναρκισσιστές φαίνονται να είναι λιγότερο επιβλαβείς από τους άλλους δύο. (Επαναλαμβάνουμε, μιλάμε για μη κλινικές περιπτώσεις). Στην πιο αστεία τους εκδοχή είναι εκείνοι που ο λαός αποκαλεί ενίοτε «ψώνια» ή «παρλαπίπες». Οι Μακιαβελιστές από την άλλη εμφανίζουν αξιοσημείωτη προσαρμοστικότητα στις κοινωνικές αλλαγές.
Το ζήτημα, βέβαια, με αυτούς είναι ότι οι προθέσεις τους δεν είναι ποτέ αγαθές, καθώς και το ότι «δεν πιάνονται φίλοι». Οι ψυχοπαθείς, τέλος, είναι η πιο δύσκολη περίπτωση. Πολύ δύσκολο να εντοπιστούν διαμιάς, παρουσιάζουν την αδιαφορία τους ως προσαρμοστικότητα και κάνουν τους πάντες να αναρωτιούνται.
