Επέτειος Χιροσίμα: Το χρονικό και άλλες πτυχές της ιστορικής μέρας, που σφράγισε για πάντα την ανθρώπινη ιστορία.
Επέτειος Χιροσίμα: 1945. Πρώτες μέρες του Αυγούστου. Μόλις τρεις μήνες έχουν περάσει αφότου η Γερμανία έχει υπογράψει το σύμφωνο άνευ όρων παράδοσης (7 Μαϊου). Το θέατρο μαχών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου έχει μεταφερθεί, έχει αποκλειστικά εστιαστεί στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο επονομαζόμενος και Πόλεμος του Ειρηνικού έχει δύο κύρια στρατόπεδα, το Ιαπωνικό και το Αμερικάνικο, οι συμμαχικές δυνάμεις απέχουν… μισή Γη και είναι περίπου αδύνατο να επιχειρήσουν μαζικά στις Ιαπωνικές νήσους.
από τον Θοδωρή Χαρόπουλο
Οι ανηλεείς βομβαρδισμοί είναι στην ημερήσια διάταξη, μάλλον στη …νυχτερινή διάταξη, καθώς οι Αμερικανοί χτυπούν με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια, βάλλουν και κατά της ψυχολογίας των Ιαπώνων, όσοι διαφεύγουν του τραγικού θανάτου από τους βομβαρδισμούς έχουν καταρρακωμένη ψυχολογία και κόπωση σε επίπεδα ρεκόρ αφού έχουν ξεχάσει τι θα πει ύπνος. Οι μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν έως τις αρχές Αυγούστου περί τους 200.000 νεκρούς από τους βομβαρδισμούς σε όλη την Ιαπωνία και περιοχές ολόκληρες όπως η Τογιάμα κυριολεκτικά σβησμένες από το χάρτη, ισοπεδωμένες. Υπάρχουν όμως κάποιες πόλεις που παρά τους φόβους των κατοίκων κάθε φορά που ηχούν οι διαπεραστικοί συναγερμοί, έχουν μείνει περίπου ανέγγιχτες από τις βόμβες της USAF. Μεταξύ αυτών, η Χιροσίμα. Και το Ναγκασάκι…
Επέτειος Χιροσίμα: Η Ιστορία σταματάει
1945, 6 Αυγούστου. Η Ιστορία σταματάει. Ο άνθρωπος δείχνει το πιο λυσσαλέο πρόσωπό του, ασφαλώς ελάχιστα διαφορετικό από όταν ο κατά τον Δαρβίνο πρόγονός του, ο πίθηκος, σκότωνε χωρίς αναστολές. Μάλλον, χειρότερο ήταν το πρόσωπο που έδειξε το μεγάλο δίποδο στην Ιαπωνία, καθώς ο πίθηκος της προϊστορίας σκότωνε για άμυνα, για τροφή. Όχι όπως στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου., για την επιβολή στο συνάνθρωπο, για τον πόλεμο, για την πολιτική! Στις 6 Αυγούστου του 1945 και τρεις μέρες αργότερα, έγινε η πρώτη και ευτυχώς τελευταία ως σήμερα, χρήση πυρηνικού όπλου από άνθρωπο κατά ανθρώπου. Η τραγωδία σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Για να θυμούνται οι παλιοί, να μαθαίνουν οι νεώτεροι και όλοι μαζί να κάνουν την προσευχή τους, για να αποφευχθούν τα χειρότερα! Γιατί μέρες που είναι, με την τρομακτική έκρηξη που διέλυσε τη μισή Βηρυτό, τα χειρότερα φοβηθήκαμε! Οχι;…
«Όσο μεγαλύτερες απώλειες, τόσο το καλύτερο»!
Το ότι η Χιροσίμα, όπως και το Ναγκασάκι, έμειναν περίπου στο απυρόβλητο των αμερικανικών βομβαρδισμών κατά το τρίμηνο που προηγήθηκε της ρίψης της ατομικής βόμβας, δεν ήταν καθόλου άσχετα με το ότι οι δύο αυτές πόλεις έζησαν τελικά τη φρίκη. Το ότι οι κάτοικοί τους έγιναν τα πειραματόζωα του Σχεδίου Μανχάταν. Από τις 10 Μαΐου είχε προαποφασιστεί το «πού», είχε γίνει η πρώτη στοχοποίηση. Χιροσίμα, Κυότο, Γιοκοχάμα και Κοκούρα είχαν λάβει το χρίσμα από την «επιτροπή στόχου» στο Λος Αλαμος, εκεί όπου εκπορεύτηκε και έκαβε χώρα το Σχέδιο Μανχάταν. Προεδρεύων της «επιτροπής στόχου» ο ηγέτης του Σχεδίου, ο αμερικανός φυσικός Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Οι πόλεις που θα επιλέγονταν έπρεπε να έχουν διάμετρο μεγαλύτερη των τριών μιλίων και να αποτελούν σημαντικό αντίκτυπο οι ενδεχόμενες απώλειες τόσο σε υλικό όσο και σε έμψυχο δυναμικό. Ηταν, δηλαδή, αδιάφορο το να προκληθούν παράπλευρες απώλειες. Μάλλον οι άμαχοι δεν ήταν παράπλευρη απώλεια, ήταν ζητούμενο!
Γιατί αυτές οι προϋποθέσεις και γιατί έμειναν σχεδόν ανέγγιχτες από βομβαρδισμούς οι πόλεις υποψήφιοι-στόχοι; Απλά, η πρώτη χρήση του όπλου θα είχε και το ρόλο του ζωντανού πειράματος, η επιθυμία των Αμερικανών επιτελών ήταν να πέσει η βόμβα σε «παρθένα» περιοχή, μεγάλου εμβαδού και με ικανή συγκέντρωση πληθυσμού για να εκτιμηθεί όσο το δυνατόν καλύτερα η καταστροφική ισχύς της. Αποκλείστηκε από τη συζήτηση κάθε απομονωμένος στρατιωτικός στόχος, οσοδήποτε σημαντικός, ώστε να μην πάει στράφι (!) έστω και μικρό μέρος της ισχύος του όπλου.
Η επιλογή του Ναγκασάκι
Το Ναγκασάκι; Που είναι το Ναγκασάκι στη σχετική λίστα; Το Ναγκασάκι ποτέ δεν υπήρξε αρχικός στόχος. Ακόμα και μετά τη Χιροσίμα άλλες πόλεις, μεγάλης στρατηγικής σημασίας, αλλά κυρίως πόλεις που πληρούσαν τις προϋποθέσεις τις οποίες είχε θέσει η «επιτροπή στόχου» του Σχεδίου Μαχνάταν, είχαν την προτεραιότητα για να «δεχτούν» τη δεύτερη βόμβα. Οι καιρικές συνθήκες, όμως, έσωσαν την Κοκούρα που είχε επιλεγεί ως ο δεύτερος στόχος και έβαλαν το Ναγκασάκι στις σελίδες της Ιστορίας…
Ποια ιαπωνική πόλη δεν έγινε τελικά στόχος της πρώτης ή, δεύτερης ατομικής βόμβας; Το Κυότο, χάρη στον Υπουργό Πολέμου των ΗΠΑ εκείνη την εποχή, τον Χένρυ Στίμσον, ο οποίος μερικές δεκαετίες νωρίτερα είχε επισκεφθεί την πόλη στο μήνα του μέλιτος και την θαύμαζε!!! Και ψήφισε κατά του Κυότο στην τελική επιλογή…
Το χρονικό των ρίψεων
Ο συναγερμός στη Χιροσίμα, ο αντιαεροπορικός συναγερμός, σήμανε κανονικά λίγο μετά τις 7 π.μ. αλλά όταν το προσωπικό των ραντάρ της πόλης συνειδητοποίησε πως μόλις τρία αεροπλάνα ήταν ό,τι είχε εντοπιστεί και τίποτα περισσότερο, αναίρεσαν το συναγερμό και η ζωή συνεχίστηκε κανονικά στην βιομηχανική πόλη. Τα τρία αεροπλάνα, όμως, κουβαλούσαν θάνατο. Το τύπου Β-29 «Ενόλα Γκέι» της 339 μονάδας βομβαρδιστικών με πιλότο τον συνταγματάρχη Πολ Τίμπετς με συνοδεία ακόμα δύο ίδιου τύπου αεροσκαφών έφτασε πάνω από το στόχο ανενόχλητο και στις 8.15 π.μ. απελευθέρωσε το «μικρό αγόρι (Little Boy), την πρώτη ατομική βόμβα κατά ανθρώπων… Δεν πέρασαν παρά 57 δευτερόλεπτα και η Ιστορία άλλαξε βίαια σελίδα. Περίπου 600 μέτρα πάνω από την πόλη η βόμβα ισχύος 15 κιλοτόνων ΤΝΤ με ένα οπλοποιημένο ισότοπο του Ουρανίου (Ουράνιο-235) εξερράγη όπως ήταν προγραμματισμένο.
Στο Ναγκασάκι, το χρονικό ήταν κατάτι διαφορετικό. Το τύπου Β-29 Μπόκσαρ της 393 μονάδας βομβαρδιστικών με πιλότο τον ταγματάρχη Τσαρλς Σουίνι συνοδεία δύο ίδιου τύπου αεροσκαφών ως αναγνωριστικά καιρού (όπως και στη Χιροσίμα) θα κατευθύνονταν στην Κοκούρα για τη ρίψη της δεύτερης βόμβας, του Χοντρού Ανδρα (Fat Man), αφού ο καιρός είχε ταυτοποιηθεί ως ιδανικός. Τα απρόοπτα ξεκίνησαν όταν πριν την απογείωση μία τρόμπα καυσίμου τέθηκε εκτός λειτουργίας, κάτι που θα περιόριζε την πτητική ικανότητα του αεροσκάφους. Έπειτα, το ένα από τα δύο αναγνωριστικά καιρού Β-29 δεν έφτασε ποτέ στον τόπο του ραντεβού και το Μπόκσαρ με το δεύτερο αεροσκάφος ξεκίνησαν για την Κοκούρα όντας ήδη 30-40 λεπτά πίσω στο χρονοδιάγραμμα.
Ο ρόλος του καιρού
Η πυκνή νέφωση που στο μεταξύ είχε σχηματιστεί πάνω από την πόλη, όμως, δεν επέτρεψε στον κυβερνήτη του αεροσκάφους να έχει οπτική επαφή με το στόχο και μετά από δύο γύρους πάνω από την πόλη ο στόχος εγκαταλείφθηκε, άλλαξε και τα αεροσκάφη κατευθύνθηκαν στο Ναγκασάκι. Αν και εκεί είχε σχηματιστεί νέφωση υπήρξαν σκέψεις να ριφθεί στον Ωκεανό η βόμβα. Ο καιρός δεν ήταν, όμως, στο πλευρό της ανθρωπότητας… Παρά τη νέφωση που όντως υπήρχε, ένα ικανό «κενό» επέτρεψε στον κυβερνήτη να αποκτήσει οπτική επαφή με το στόχο. Στο έδαφος η ίδια τραγική εκτίμηση… Αν και ο συναγερμός είχε σημάνει στις 7.50 π.μ., όταν είδαν στα ραντάρ μόλις δύο αεροσκάφη να προσεγγίζουν, αναίρεσαν το συναγερμό και η ζωή συνεχίστηκε έως ότου σταμάτησε για πάντα…
Στις 11.01 απελευθερώθηκε ο Χοντρός Άνδρας και 43 δευτερόλεπτα αργότερα μία έκρηξη ισοδύναμη με 21 κιλοτόνους ΤΝΤ με οπλοποιημένο ισότοπο του Πολυτωνίου (Πλουτώνιο 239) εξερράγησαν σε ύψος 47 μέτρων πάνω από την πόλη. Ενόλα Γκέι ονομαζόταν το Β-29 από το οποίο εκτοξεύτηκε η πρώτη ατομική βόμβα. Έγινε και ποπ τραγούδι με μεγάλη επιτυχία στο πέρασμα των χρόνων. Τι σημαίνει, όμως, Ενόλα Γκέι; Τίποτα ξεχωριστό, απλά ήταν το όνομα της μητέρας του πιλότου του αεροσκάφους, του Συνταγματάρχη Πολ Τίμπετς.
Περισσότερα από 250.000 τα άμεσα και έμμεσα θύματα
Η επόμενη μέρα στη Χιροσίμα ήταν μία τραγωδία του ανθρώπινου γένους. Οι ανταποκρίσεις της ιαπωνικής ραδιοφωνίας και οι αμερικανικές εκτιμήσεις της έκρηξης συμφώνησαν. Αρμαγεδώνας… Σε μία ακτίνα 1,6 χλμ. Από το υπόκεντρο της έκρηξης ολοσχερής ισοπέδωση των πάντων! Σε ακτίνα 12 χιλιομέτρων από το υπόκεντρο τρομακτικές καταστροφές. Το 69% των κτιρίων της πόλης και το 30% του πληθυσμού της (περίπου 80.000 ψυχές) εξαερώθηκαν. Αλλοι τόσοι άνθρωποι τραυματίστηκαν σοβαρά και πολλοί εξ αυτών υπέκυψαν σε τραύματα, εγκαύματα, μόλυνση και δηλητηρίαση από ραδιενέργεια τις προσεχείς ημέρες, αφού η ιατρική βοήθεια τις πρώτες ώρες ήταν ανύπαρκτη Το 90% των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού είχε χάσει τη ζωή του από το τυφλό χτύπημα!
Ένα ασυγχώρητο λάθος
Στο Ναγκασάκι μία από τα ίδια. Εκεί, βέβαια, οι Αμερικανοί είναι ασυγχώρητοι. Αν κανείς μπορεί να τους «δικαιολογήσει» στη Χιροσίμα πως δεν υπήρχε ανάλογη εμπειρία και δεν ήταν δυνατόν να εκτιμηθεί επακριβώς το τι θα επακολουθήσει, στο Ναγκασάκι ήξεραν. Ηξεραν καλά ότι βάλλουν κατά του ανθρώπινου γένους και όχι κατά του αυτοκράτορα Χιροχίτο και της εχθρού στον πόλεμο Ιαπωνίας. Και όμως, έριξαν ακόμα ισχυρότερο όπλο για να εξαφανίσουν τη ζωή και να εκβιάσουν τους Ιάπωνες σε πλήρη παράδοση άνευ όρων… Αποτέλεσμα; Ολική καταστροφή και εξαέρωση -από τη θερμοκρασία περίπου 4.000 βαθμούς κελσίου που δημιούργησε η έκρηξη- σε ακτίνα περίπου 2 χιλιομέτρων.
Ακαριαίοι θάνατοι περισσότεροι από 40.000 και μέχρι το τέλος της χρονιάς περίπου 80.000 άνθρωποι έφυγαν από τη ζωή εξαιτίας των τραυμάτων που υπέστησαν την 9η Αυγούστου. Τα πράγματα θα ήταν χειρότερα αν η ρίψη δεν είχε γίνει υπό την πίεση του καιρού, άρα μερικά χιλιόμετρα (3) πιο μακριά από τον αρχικό στόχο, με αποτέλεσμα να πέσει σε περιοχή την οποία χώριζε από το κέντρο της πόλης μία σειρά λόφων…
Συνολικά, δηλαδή, από την 6η ως την 9η Αυγούστου 1945 περίπου 120.000 άνθρωποι πέθαναν ακαριαία, άλλοι τόσοι τις αμέσως επόμενες των βομβαρδισμών ημέρες και έως το τέλος του έτους οι θάνατοι εξαιτίας των πυρηνικών βομβαρδισμών εκτιμήθηκαν σε έναν αριθμό μεγαλύτερο των 250.000! Χωρίς κανείς να υπολογίσει τις χιλιάδες ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους τα προσεχή χρόνια από καρκίνους, λευχαιμίες, δηλητηρίαση ή, τα βρέφη που γεννήθηκαν μολυσμένα, τις τερατογενέσεις από τη ραδιενέργεια κλπ…
Το σχέδιο Μανχάταν
Το «Σχέδιο Μανχάταν» ήταν το κωδικό όνομα της πυρηνικής κούρσας, της όλης επιχείρησης κατασκευής πυρηνικών όπλων από τις ΗΠΑ. Στρατιωτικός διευθυντής του σχεδίου ήταν ο Στρατηγός Λέσλι Γκρόουβς και επιστημονικός ηγέτης του προγράμματος ο δρ. φυσικής Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Το όλο σχέδιο εκπορεύτηκε αρχικά από φόβο ότι οι Γερμανοί από το 1930 είχαν ξεκινήσει ανάλογες έρευνες για να κατασκευάσουν πυρηνικό όπλο και ενισχύθηκε με επιστολές του Αλμπερτ Αίνστάιν προς τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Φρανκλίνο Ρούσβελτ να «τρέξει» σχετικό πρόγραμμα και να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο πριν το καταφέρουν οι Γερμανοί. Το «κατόρθωμα» έγινε πραγματικότητα δεκαπέντε χρόνια αργότερα και οι πρώτοι (και μοναδικοί) πυρηνικοί βομβαρδισμοί κατά ανθρώπων έγιναν από την προεδρία του Χάρι Τρούμαν και με εντολή του ίδιου.
Βομβαρδίστηκε δις με πυρηνικά – Και όμως, ζει!
Τσουτόμου Γιαμαγκούτσι. Σας λέει τίποτε αυτό το όνομα; Προφανώς όχι. Από το Μάρτιο του 2009, όμως, δηλαδή 54 χρόνια μετά τους βομβαρδισμούς σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι, επίσημα από το ιαπωνικό κράτος ο 93 ετών σήμερα συνταξιούχος μηχανικός αναγνωρίστηκε ως ένα από τα περίπου 200 θύματα και των δύο βομβαρδισμών, στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Και επέζησαν δις!
Ο Γιαμαγκούτσι γεννημένος στο Ναγκασάκι το 1916 βρέθηκε για λίγα 24ωρα για δουλειά στη Χιροσίμα την 6η Αυγούστου 1945 και τη στιγμή της έκρηξης ήταν 3 χλμ. από το υπόκεντρο. Με προσωρινή τύφλωση, καταστροφή των τυμπάνων στα αυτιά και εγκαύματα στο μισό του κορμί νοσηλεύτηκε για 2 ημέρες στη Χιροσίμα και επέστρεψε στο Ναγκασάκι, όπου την 9η Αυγούστου βρέθηκε και πάλι 3 χλμ. Μακριά από το υπόκεντρο του δεύτερου βομβαρδισμού! Επέζησε ξανά, σαν ευλογημένος από κάποια ανώτερη δύναμη, για να βρίσκεται σήμερα εν ζωή παρά το ότι δίνει μάχη με τον καρκίνο (που προφανώς προκλήθηκε από την έκθεσή του δις στη ραδιενέργεια και τη «μαύρη βροχή»).
Ο Γιαμαγκούτσι, σήμερα ένα εν ζωή σύμβολο κατά των πυρηνικών όπλων, σε συνέντευξη του στους Τάιμς του Λονδίνου είπε ξερά: «Μισώ τα πυρηνικά λόγω των όσων προκαλούν στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια», εννοώντας όχι μόνο τους νεκρούς, αλλά και τους ζωντανούς, όχι απλά τα θύματα, αλλά και τους θύτες!
Μια μάταιη ενέργεια
Η αυτοκρατορική Ιαπωνία ακόμα και μετά τη Χιροσίμα ήταν έτοιμη να παραδοθεί, όμως οι Αμερικανοί «πρόλαβαν» να …ξοδέψουν και τη δεύτερη βόμβα στο Ναγκασάκι, δεν ήθελαν επ’ ουδενί να τους μείνει αχρησιμοποίητη, τα κόστη για τη κατασκευή πυρηνικών όπλων ήταν τέτοια που έπρεπε πάση θυσία να δικαιολογηθούν. Πάση θυσία… Μόλις 15 ημέρες μετά τον βομβαρδισμό του Ναγκασάκι η Ιαπωνία παραδόθηκε άνευ όρων και με μόνη προϋπόθεση τη διατήρηση του θρόνου. Ο Χιροχίτο δεν κατάφερε να σώσει μισό εκατομμύριο υπηκόους του, είχε όμως καταφέρει να σώσει τον εαυτό του και το αξίωμά του…
