Διάλογος Ελλάδας – Τουρκίας: Διπλωματικός “πυρετός” σε εξέλιξη τα τελευταία 24ωρα με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης Ελλάδας – Τουρκίας πριν την Σύνοδο Κορυφής στις 24 Σεπτεμβρίου. Το σύνθημα για την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών εφόσον σταματήσουν οι τουρκικές προκλήσεις, έδωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μετά τη συνάντηση του με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Αθήνα.«Είμαστε έτοιμοι να εκκινήσουμε άμεσα -το τονίζω- άμεσα διερευνητικές επαφές με την Τουρκία», ήταν το μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη μετά την χθεσινή συνάντηση με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η δήλωση, έγινε σε μία κρίσιμη συγκυρία που κλιμακώνεται ο διπλωματικός μαραθώνιος και οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις για εκτόνωση της κρίσης από την πλευρά της Γερμανίας, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Η Τουρκία, έχει χρόνο ακόμα -πριν αλλά και μετά τη Σύνοδο Κορυφής- να συνεχίσει το πρώτο ενθαρρυντικό βήμα απεμπλοκής από αυτή την κρίση» είπε ο πρωθυπουργός, εκφράζοντας την προϋπόθεση που βάζει η ελληνική πλευρά προκειμένου να πειστεί και να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου. Η καχυποψία είναι εύλογη, μιας και πολλάκις οι γείτονες ρίχνουν τους τόνους για αντιπερισπασμό, αλλά… επανέρχονται στην ίδια επιθετική συμπεριφορά.
Προκειμένου να αρθεί αυτό το κλίμα, σημαντικό ρόλο παίζουν οι πιέσεις προς την Άγκυρα από την Γερμανία και άλλες χώρες, στην οποία διαμηνύουν ότι μία τέτοια κίνηση θα επιφέρει πολύ πιο αρνητικά αποτελέσματα για την ίδια. Η λέξη «άμεσα» που χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός, αναφερόμενος στη δυνατότητα της Αθήνας να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου με τη γείτονα, δημιούργησε προσδοκίες για έναρξη συνομιλιών πριν τη Σύνοδο Κορυφής και σύμφωνα με το ρεπορτάζ του ΣΚΑΪ τίποτα δεν πρέπει να αποκλειστεί μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα. Άλλωστε σε όλες τις συνομιλίες της με τους διεθνείς «παίκτες» η ελληνική πλευρά υπενθυμίζει ότι η Αθήνα ήταν έτοιμη για διερευνητικές επαφές από τις 6 Αυγούστου αλλά η Άγκυρα ήταν εκείνη που επέλεξε να αποχωρήσει.
Σαρλ Μισέλ: Αλληλεγγύη της ΕΕ σε Ελλάδα και Κύπρο
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, μετα τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό στην Αθήνα, ανέφερε ότι το ζήτημα της σταθερότητας, το ζήτημα της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο- το ζήτημα της προβλεψιμότητας των εξωτερικών μας σχέσεων δεν είναι μόνον υπόθεση της Ελλάδας ή της Κύπρου, είναι υπόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξέφρασε επίσημα την αλληλεγγύη της ΕΕ, και έστειλε το δικό του μήνυμα με διττή κατεύθυνση:
«Από τη μία παραμένουμε σταθεροί, αυστηροί, προκειμένου να γίνουν σεβαστές οι αρχές που είναι ουσιώδεις για εμάς και τα κράτη-μέλη μας, για την Ελλάδα και την Κύπρο. Και αφετέρου ανοίγουμε την αγκαλιά μας, ώστε να δείξουμε ότι μία θετική ατζέντα είναι εφικτή, εφόσον υπάρχει κοινή βούληση να γίνουν σεβαστές οι αρχές που στη δική μας αντίληψη είναι εξαιρετικά σημαντικές». Δίνοντας μάλιστα το στίγμα της κατεύθυνσης που θα ακολουθήσουν οι Βρυξέλλες έναντι της Τουρκίας στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ διευκρίνισε: «Θεωρούμε ότι το στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ είναι να εγγυηθεί την αποκλιμάκωση, τη σταθερότητα και την ασφάλεια. Αυτή είναι η ουσία της προσέγγισης που θέλουμε να αναπτύξουμε».
Το κλίμα στην Τουρκία
Στην Τουρκία, κλίμα διαλόγου καλλιεργεί το δημοσίευμα της εφημερίδας Μιλιέτ, που αναφέρει ότι οι συνομιλίες με την Ελλάδα θα ξεκινήσουν άμεσα, πριν τις 25 Σεπτεμβρίου, αρχικά σε χαμηλόβαθμο επίπεδο και στη συνέχεια σε πιο υψηλό. Το ίδιο δημοσίευμα αναφέρει ότι θα γίνουν συναντήσεις προκειμένου να υπάρξει αποκλιμάκωση και διάλογος, ώστε να μην επιβληθούν κυρώσεις εναντίον της Άγκυρας από τις Βρυξέλλες. Σε άλλο μήκος κύματος κινείται η Γενί Σαφάκ η οποία προαναγγέλλει νέα Navtex για έρευνες του Ορούτς Ρέις στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού ολοκληρωθούν οι εργασίες συντήρησης του σεισμογραφικού στην Αττάλεια.
Τακτικισμός η απόσυρση του Oruc Reis;
Εντύπωση πάντως προκαλεί η σιγή τα τελευταία εικοσιτετράωρα του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Παράλληλα, τη στιγμή που το Oruc Reis παραμένει αγκυροβολημένο στην Αττάλεια, γεγονός που ερμηνεύεται ως ένα θετικό δείγμα εκ μέρους της Τουρκίας, η ίδια εξέδωσε αντί-Navtex από τον Σταθμό της Σμύρνης, με την οποία ζητά, την αποστρατικοποίηση της Χίου. Μετά το Καστελόριζο και την Ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα φέρεται να επαναφέρει μία ακόμη πάγια αξίωσή της, δηλαδή την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών, εστιάζοντας στην παρούσα φάση στη Χίο. Όπως αναφέρεται στην τουρκική αντί-Navtex -η οποία έχει ισχύ μέχρι την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου- «παραβιάζεται η Συνθήκη της Λωζάννης».
Τέλος σε όλες τις δημόσιες δηλώσεις τους, Τούρκοι αξιωματούχοι δεν παραλείπουν αν δηλώνουν ότι η απόσυρση του Oruc Reis είναι προσωρινή και ήταν προγραμματισμένη. Το γεγονός αυτό δημιουργεί υπόνοιες στην Αθήνα, ότι πρόκειται για κίνηση τακτικής εκ μέρους της Άγκυρας για να ξεπεράσει τον σκόπελο των κυρώσεων της ΕΕ στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου.
Οι προσπάθειες
Η συζήτηση – όπου οι δύο χώρες θα βάλουν στο τραπέζι τα θέματα δεν είναι μια εύκολη διαδικασία – καθώς οι αξιώσεις της Τουρκίας υπερβαίνουν το μοναδικό θέμα που κουβεντιάζει η Αθήνα και αυτό είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ. Ωστόσο, η έναρξη διερευνητικών επαφών πριν την Σύνοδο Κορυφής διαμορφώνει μια κατάσταση με κέρδη για όλες τις πλευρές. Η Ένωση θα αποφύγει να επιβάλλει δυσβάστακτες κυρώσεις στην Τουρκία, πάνω στις οποίες δεν συμφωνούν όλα τα κράτη-μέλη. Η Τουρκία από την πλευρά της θα αποφύγει την οποιαδήποτε επιβολή κυρώσεων, ενώ η Ελλάδα θα έχει οδηγήσει τον τουρκικό στόλο πίσω στο λιμάνι της Αττάλειας, κερδίζοντας το διπλωματικό παιχνίδι και θα έχει βρεθεί, με την ΕΕ στο πλευρό της, στο τραπέζι του διαλόγου διαμορφώνοντας την ατζέντα. Όποτε κι αν ξεκινήσουν οι συζητήσεις, εκτιμάται ότι, σε πρώτη φάση, δεν θα πραγματοποιηθούν σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, αλλά με πιο χαμηλόβαθμα στελέχη.
Μόνη διαφορά η υφαλοκρηπίδα
Η Ελλάδα ξεκαθαρίζει ότι ο διάλογος με την Τουρκία θα αφορά τη μια και μόνη διαφορά μεταξύ των δύο χωρών δηλαδή την οριοθέτηση ΑΟΖ. Η Άγκυρα ωστόσο δεν δέχεται όρους στο διάλογο και επιδιώκει να θέσει σειρά θεμάτων στο τραπέζι, κάτι που έκανε σαφές ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλουτ Τσαβούσογλου στο άρθρο του στην Καθημερινή. Επίσης, ειδικά για την Κύπρο, ο κ. Τσαβούσογλου έθεσε θέμα ισότιμων δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων στους υποθαλάσσιους πόρους του νησιού και ισότιμο διαμοιρασμό κερδών.
Αντίστοιχο ζήτημα με ξεκάθαρο τρόπο, έθεσε και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Κατά την επίσκεψή του στη Λευκωσία στήριξε την Κυπριακή Δημοκρατία έναντι των τουρκικών προκλήσεων, σημείωσε ωστόσο ότι η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και των υδρογονανθράκων πρέπει να είναι προς όφελος τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων.
Το τηλεφώνημα Μέρκελ – Μητσοτάκη
Με αυτά τα δεδομένα, η Αθήνα επιδιώκει να λάβει διασφαλίσεις από τους διεθνείς συνομιλητές της, ότι η αποκλιμάκωση από την πλευρά της Άγκυρας δεν είναι απλά ένα προσωρινό τέχνασμα για να γλιτώσει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις. Αυτό ήταν και το αντικείμενο της σημερινής τηλεφωνικής επικοινωνίας του Κυριάκου Μητσοτάκη με την Άγκελα Μέρκελ, στην οποία εξέφρασε τις σχετικές ανησυχίες της Αθήνας, για το ενδεχόμενο να βγει ξανά το Ορούτς Ρέις για έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, μετά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.
