11 Δεκεμβρίου σαν σήμερα: Στις 11 Δεκεμβρίου του 1918 γεννιέται στην άσημη πόλη Κισλοβόντσκ του βορείου Καυκάσου και ενώ μαίνεται ακόμη ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Κόκκινου και Λευκού Στρατού μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ο Αλεξάντρ Ισάγεβιτς Σολζενίτσιν. Ο μικρός, που μεγάλωσε ορφανός από πατέρα, έμελλε να αναδειχθεί στον δημοφιλέστερο λογοτέχνη της Σοβιετικής Ένωσης μεταπολεμικά, αλλά και σε δεινό επικριτή του σοβιετικού καθεστώτος. Σημαντικότερη, ωστόσο, θεωρείται η μέσα από το έργο του «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» συμβολή του στην αποκάλυψη των σοβιετικών καταναγκαστικών στρατοπέδων εργασίας, γνωστών ως Γκουλάγκ. Το 1970 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Ο Σολζενίτσιν σπούδασε μαθηματικά και λογοτεχνία και πολέμησε κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου φθάνοντας ως τον βαθμό του λοχαγού του πυροβολικού. Ωστόσο, το λάθος του να επικρίνει σε μια επιστολή του το 1945 τον Στάλιν τού κόστισε οκτώ χρόνια στη φυλακή και στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και κατόπιν άλλα τρία σε εκτόπιση. Το 1956 αποκαθίσταται, του επιτρέπεται να διδάξει μαθηματικά και αρχίζει να ασχολείται με την λογοτεχνία.
11 Δεκεμβρίου σαν σήμερα: Η λογοτεχνική παραγωγή
Η αποσταλινοποίηση του σοβιετικού κράτους, που ξεκίνησε με τον Νικήτα Χρουστσώφ στο τιμόνι της ΕΣΣΔ, έδωσε την ευκαιρία στον Σολζενίτσιν να δημοσιεύσει το έργο του «Μια μέρα από την ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς», που τον έκανε εν μία νυκτί διάσημο. Το έργο περιγράφει μια τυπική μέρα από την ζωή ενός εγκλείστου σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας την περίοδο του σταλινικού καθεστώτος. Ωστόσο, η απομάκρυνση του Χρουστσώφ από την εξουσία το 1964 σήμανε νέους περιορισμούς για τον Σολζενίτσιν, στον οποίο απαγορεύθηκε να δημοσιεύει τα έργα του, τα οποία στο εξής κυκλοφορούσαν χειρόγραφα από χέρι σε χέρι ή δημοσιεύονταν στο εξωτερικό.
Τα επόμενα χρόνια εκδόθηκαν σημαντικά μυθιστορήματά του στο εξωτερικό, χάρη στα οποία η φήμη του εδραιώθηκε διεθνώς. Στο μυθιστόρημά του με τίτλο «Στον πρώτο κύκλο» (1968) αναφέρεται έμμεσα στις εμπειρίες του από την περίοδο κατά την οποία εργάστηκε ως μαθηματικός στο ερευνητικό ινστιτούτο μιας φυλακής. Το μυθιστόρημά του «Πτέρυγα καρκινοπαθών» (1968) ήταν εμπνευσμένο από την περίθαλψή του σε νοσοκομείο και την θεραπεία του από προχωρημένο καρκίνο του δέρματος.
Το επόμενο μυθιστόρημά του που εκδόθηκε στο εξωτερικό είχε τίτλο «Αύγουστος 1914» (1971). Ήταν ένα ιστορικό μυθιστόρημα με θέμα την συντριπτική νίκη της Γερμανίας κατά της Ρωσίας στην Μάχη τού Τάνενμπεργκ, κατά την διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Δεκέμβριο του 1973 εκδόθηκε στο Παρίσι το πρώτο μέρος του μυθιστορήματος «Το αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», αφού προηγουμένως ένα αντίγραφο τού χειρογράφου είχε κατασχεθεί στην Σοβιετική Ένωση από την KGB.
Το Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ
Το βιβλίο είναι μια ιστορική και αυτοβιογραφική καταγραφή της ζωής στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Σοβιετικής Ένωσης, αναμεμειγμένη με μαρτυρίες και άλλων κρατουμένων. Η ονομασία αρχιπέλαγος δόθηκε μεταφορικά ως μορφή συμπλέγματος νήσων για τον μεγάλο αριθμό στρατοπέδων συγκέντρωσης αντιφρονούντων που δημιούργησε και διατήρησε για περισσότερο από 70 χρόνια το ολοκληρωτικό κομμουνιστικό καθεστώς στη Σοβιετική Ένωση. Το όνομα Γκουλάγκ αποτελεί το αρκτικόλεξο της ρωσικής υπηρεσίας που επόπτευε το σύστημα φυλακών και στρατοπέδων εργασία (Γκ.Ου.λάγκ Γκλάβνογιε Ουπραβλένιγιε Λαγκερέι, που σημαίνει: Γενική Διοίκηση Στρατοπέδων).
Απέλαση από τη Σοβιετική Ένωση
Αμέσως μόλις εξεδόθη ο πρώτος τόμος από «Το αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» ο Σολζενίτσιν υπέστη σφοδρές επικρίσεις στη Σοβιετική Ένωση. Συνελήφθη με την κατηγορία της προδοσίας στις 2 Φεβρουαρίου 1974 και την επομένη απελάθηκε από την χώρα, στην οποία επέστρεψε 20 χρόνια αργότερα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Πέθανε στις 3 Αυγούστου 2008 στην Μόσχα, σε ηλικία 89 ετών.
