Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Αν αισθάνεσαι μοναξιά όταν είσαι μόνος, έχεις κακή παρέα.
Ζαν-Πωλ Σαρτρ, Γάλλος φιλόσοφος
Το φαντάστηκε ποτέ κάποιος από εμάς; Αλλαγή του χρόνου χωρίς συντροφιά, με το μόνο που να θυμίζει ζωή στο σπίτι να είναι τα λαμπιόνια που χορεύουν στον ρυθμό των γιορτών, όπως κάθε χρονιά. Άψυχα, ξέρουν μόνο να προσφέρουν απλόχερα φως, αναίσθητα μπροστά σε κάθε κακό. Κι αν κάποιοι διάλεγαν πάντα τον μοναχικό δρόμο αυτές τις γιορτινές ημέρες, η “επιβολή” της μοναξιάς είναι που την κάνει πιο σκληρή, λένε ολημερίς οι διάφοροι με τις γραβάτες στα παραθυράκια των καναλιών.
Η μοναξιά είναι μάστιγα και η Πολιτεία οφείλει να σταθεί στο πλευρό των ανθρώπων με κάθε τρόπο, ακούμε καθημερινά, πιστεύοντας στο τέλος της ημέρας πως οι άνθρωποι που κατέληξαν να βρίσκονται μόνοι, ανήκουν σε κάποια κατηγορία προβληματικών πολιτών που χρήζουν βοήθειας.
Ο Δήμος Τρικκαίων δε, έθεσε στη διάθεση των πολιτών μια έξυπνη συσκευή με την οποία απομονωμένα μοναχικά άτομα έχουν τη δυνατότητα, ακόμα και με ένα κλικ, κάποια στιγμή να αναζητήσουν ψυχολογική, ιατρική, ή κάποια άλλη βοήθεια. Κυρίως όμως να παράσχει σε αυτούς έστω για λίγα λεπτά την αίσθηση ότι κάποιοι είναι δίπλα τους, ότι δεν θα είναι μόνοι. Μια μικρή διέξοδο στην ανθρώπινη μοναξιά, που αυτές τις ημέρες περισσότερο από άλλες φορές γίνεται πιο έντονη για όλους μας μοναχικούς και μη.
Να αντισταθούμε…
Σίγουρα, λίγες ημέρες πριν αποχαιρετήσουμε τον χρόνο, η μοναξιά μεγαλώνει και αυτό τρομάζει. Όμως μόνο ένα είναι απαραίτητο. Κάπου εκεί μετά την εφηβεία όταν εμφανίζεται η μοναξιά, αντί να την ξορκίζουμε, αντί να την ανταλλάσσουμε με οποιονδήποτε συγχρωτισμό ή με μια επιφανειακή ασήμαντη ομοφωνία με τον πρώτο τυχόντα, τον πρώτο ανάξιο, είναι ακριβώς οι στιγμές που πρέπει να αντισταθούμε στα υποκατάστατα που μας προσφέρονται ακόμα και από τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας.
Πρέπει τη μοναξιά, όταν βρεθούμε αντιμέτωποι μαζί της, να τη γνωρίσουμε. Να βιώσουμε το κενό της σε όλο το βάθος, σε όλη την έκτασή του. Και όταν τη δεχθούμε σαν μια σύμφυτη de facto ιδιότητα με την ύπαρξή μας, τότε θα ανακαλύψουμε μια μεγάλη αλήθεια που κρύβεται στο μεγαλείο της. Κι αυτή η αναπόδραστη αλήθεια είναι πως σε αυτή τη ζωή ερχόμαστε μόνοι, είμαστε μόνοι και φεύγουμε μόνοι.
Είμαστε δηλαδή στην ίδια μοίρα με όλα τα πλάσματα της φύσης τα οποία ζευγαρώνουν, πολλαπλασιάζονται κι ύστερα εξακολουθούν να ζουν ελεύθερα.
Έχουμε τελικά να διδαχτούμε πολλά από τα ζώα και από την ίδια τη φύση, πριν αναζητήσουμε τη συντροφικότητα στους ανθρώπους. Η ίδια η φύση, μας προσφέρει συγκινήσεις που ανταποκρίνονται στις πιο λεπτές αποχρώσεις των συναισθημάτων και αισθήσεών μας, εξαγνισμένες από ανθρώπινα πάθη που σιγά – σιγά μπορούν να γεμίζουν το υπαρξιακό μας κενό.
Κανένας ήχος δεν είναι πιο ευχάριστος από τα κελαηδίσματα των πουλιών σε ένα δάσος, από το θρόισμα των φύλλων όταν περνά το αεράκι ανάμεσά τους. Ακόμα και ο μονότονος ήχος της βροχής και το ορμητικό κύμα που σπάει στο βράχο έχουν το δικό τους μελωδικό ήχο. Καμιά ζωγραφιά δε συγκινεί περισσότερο από ένα ηλιοβασίλεμα, από τον έναστρο ουρανό μιας νύχτας του Αυγούστου σε ένα απόμακρο χωριό. Τίποτα δε μπορεί να ανακυκλώσει δημιουργικά την ηρεμία, τη χαρά, την ένταση, τη μελαγχολία, όσο οι εναλλαγές των τεσσάρων εποχών του έτους. Κι όλα αυτά προσφέρονται απλόχερα από τη φύση αρκεί να μιλήσουμε μαζί της. Αν θέλουμε όμως να μπούμε σε αυτό το μονοπάτι, πρέπει να το κάνουμε ολομόναχοι.
Ένα βιβλίο, η μουσική…
Παράλληλα όμως με αυτή την επικοινωνία μας με τη φύση, πλήθος από ανώτερους ανθρώπους είναι διαθέσιμοι να μας προσφέρουν τη συντροφιά τους μέσα από τα έργα τους: Τίποτα δεν είναι καλύτερο από ένα βιβλίο τους που μας εκφράζει και μία μουσική τους, ένα τραγούδι τους που γαληνεύει την ψυχή. Σεμινάρια, συζητήσεις, διαθέσιμοι άγνωστοι για να ανταλλάξουμε ευχές για καλή χρονιά, είναι ελάχιστα από όσα μπορούμε να ανακαλύψουμε στο διαδίκτυο την περίοδο του lockdown, αν έχουμε αποφασίσει να μην “συνεχίσουμε να ζούμε”.
Υπάρχουν πολλά που μπορούν να αναπληρώσουν τα όποια κενά της εσωτερικής μας πληρότητας. Και τότε μόνο θα έχουμε ολοκληρωθεί σα χαρακτήρες και σαν άνθρωποι. Φυσικά όλη αυτή η προσωπική κατάκτηση δεν υποκαθιστά την ανάγκη μιας φυσικής ανθρώπινης παρουσίας δίπλα μας, μιας ανάσας, ενός αγγίγματος. Μας δίνει όμως το πλεονέκτημα να μην ενδώσουμε στις παγίδες του συγχρωτισμού με άδειους ανθρώπους αλλά να μπορούμε να κερδίσουμε τους σημαντικούς, όταν βρεθούν στο δρόμο μας.
Οι περισσότεροι, είτε έχουν την ψευδαίσθηση ότι διαθέτουν αυτή τη συναισθηματική πληρότητα είτε παραιτούνται από την καλλιέργεια του πνεύματος και του χαρακτήρα τους.
Κι αρκούνται μόνο στη φροντίδα της εμφάνισής τους, πολύ απαραίτητο φυσικά, αλλά κατά τα άλλα η ζωή τους κατευθύνεται από τις παρορμήσεις τους και δεν κάνουν καμία προσπάθεια να τις ελέγξουν. Κάπως έτσι, η κοινωνία είναι γεμάτη από εκατομμύρια ανθρώπινα σώματα που κινούνται γύρω μας χωρίς ψυχή, χωρίς συναίσθημα, χωρίς να συγκινούν, χωρίς να αφήνουν μία θετική αύρα στο πέρασμά τους. Είναι όμως στο χέρι μας να αποφύγουμε αυτόν τον πνευματικό θάνατο.
Σίγουρα χρειάζεται και χρόνος και χρήμα αλλά αξίζει να βλέπει κανείς πεισματικά τη ζωή από τη θετική πλευρά της. Με τόση ομορφιά στη φύση και τόσους αξιόλογους ανθρώπους γύρω, που όμως πρέπει να τους ανακαλύψουμε, η μοναξιά δεν έχει θέση στη ζωή μας. Ακόμη κι αν χρειαστεί να περάσουμε τις γιορτές ολομόναχοι, κοιτάζοντας από το παράθυρο τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια των γειτόνων και τις σκιές των αγκαλιών πίσω από το τζάμι. Ακόμη κι έτσι, θα είμαστε ζωντανοί.
Καλά Χριστούγεννα!
