1821 Ελλάδα Ρήγας: «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός ως ιδεολογικό, φιλολογικό, γλωσσικό και φιλοσοφικό ρεύμα επιχείρησε να μεταλαμπαδεύσει στους Έλληνες της οθωμανικής αυτοκρατορίας τις ιδέες και τις αξίες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού. Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση της εθνικής συνείδησης και διαφορετικότητας των υποδούλων Ελλήνων, που με τη σειρά της υπήρξε το γόνιμο έδαφος για την προετοιμασία και το ξέσπασμα του επαναστατικού Αγώνα. Από όλους τους εκπροσώπους αυτής της κίνησης, ξεχωριστή θέση κατέχει ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος, που ως πρόδρομος και πρωτεργάτης της σφράγισε τα πιστεύω του με την τραγική του μοίρα.

Ο Ρήγας γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Μαγνησίας και το πραγματικό του επώνυμο ήταν Κυριαζής ή Κυρίτζης. Ο ίδιος ωστόσο φαίνεται να προτιμούσε ως επώνυμο αυτό της γενέτειράς του, εξού και Βελεστινλής. Από την άλλη οι Έλληνες διανοούμενοι του εξωτερικού, επειδή το Βελεστίνο κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Φεραί, επέλεξαν να τον αποκαλούν Φεραίο, απ’ όπου προέκυψε και το γνωστό δίπολο της επωνυμίας του. Αφού έλαβε τη βασική εκπαίδευση, ο νεαρός Ρήγας εγκατέλειψε γρήγορα το Βελεστίνο για την Κωνσταντινούπολη, συνεχίζοντας τις σπουδές του και εντασσόμενος στο περιβάλλον των Φαναριωτών.

1821 Ελλάδα Ρήγας: Το παραγωγικό του έργο

Ο Ρήγας το 1788 εγκαθίσταται στη Βλαχία (σημερινή Ρουμανία) ως διοικητικός υπάλληλος και στα χρόνια που ακολουθούν διακρίνεται ως λόγιος και συγγραφέας. Το 1790 και το 1796 ταξίδεψε στη Βιέννη για να τυπώσει τα βιβλία του, μεταξύ αυτών το «Σχολείο των ντελικάτων εραστών», το «Φυσικής Απάνθισμα», ο «Ηθικός Τρίποδας» και ο «Ανάχαρσις». Γενικότερα, ο Ρήγας επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα.

Ως κορυφαίο έργο του, πάντως, θεωρείται η «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας». Το έργο αυτό περιείχε:

• τον Θούριο, γνωστό επαναστατικό άσμα
• μία επαναστατική προκήρυξη
• τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου σύμφωνα με τα πρότυπα των Γάλλων Διαφωτιστών
• το Σύνταγμα του Ρήγα

1821 Ελλάδα Ρήγας: Το πολιτικό του όραμα

Από πολιτικής απόψεως, ο Ρήγας προσέβλεπε στη δημιουργία μιας πολυεθνικής βαλκανικής επικράτειας, απαλλαγμένης από τη βαναυσότητα και τις αγκυλώσεις της οθωμανικής πολιτικής. Στην επικράτεια αυτή οι Έλληνες θα είχαν κυρίαρχη θέση. Η πραγματοποίηση, βέβαια, του στόχου αυτού προϋπέθετε την εξέγερση όλων των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής χερσονήσου κατά του κοινού τυράννου. Για την επίτευξη του στόχου του μάλιστα δεν δίστασε να επιδιώξει συνάντηση με τον Μεγάλο Ναπολέοντα για να ζητήσει τη βοήθειά του στο όραμά, που πίστευε πως ο μεγάλος στρατηλάτης θα συμμεριζόταν.

1821 Ελλάδα Ρήγας: Το τραγικό τέλος

Η συγγραφική και επαναστατική δράση του Ρήγα Φεραίου δεν είχε περάσει απαρατήρητη από τους Οθωμανούς και τους κατά τόπους πληροφοριοδότες τους. Η δε επιθυμία διατήρησης του κείμενου status quo και κατάπνιξης των κοινωνικοανατρεπτικών κινημάτων που ξεσπούσαν, είχε συμπήξει μια ιδιότυπη συμμαχία μεταξύ της οθωμανικής και της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας. Ευρισκόμενος στην υπό αυστριακή τότε διοίκηση Τεργέστη, ο Ρήγας συνελήφθη από τις κρατικές αρχές και παρεδόθη στους Τούρκους. Οι τελευταίοι τον σκότωσαν δια στραγγαλισμού στις 12 Ιουνίου του 1798 στο Βελιγράδι σε ένα πύργο που διατηρείται μέχρι σήμερα. Μάλιστα το 2004 η Ελληνική Βουλή συνεισέφερε οικονομικά στη συντήρησή του.

Ο πύργος που δολοφονήθηκε ο Ρήγας στο Βελιγράδι

Δείτε ακόμη

Η προετοιμασία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και οι περιθωριακές ελίτ

Ελληνοτουρκικά: Ένας «δαίμονας» βασιλιάς της Μήλου

Ο Ερντογάν, οι πειρατές και ο Ιούλιος Βερν

Ο αθυρόστομος «γιος της καλογριάς»

Δύο ερωτήματα διακοσίων ετών

Ο ρόλος της εκπαίδευσης στον Απελευθερωτικό Αγώνα

Η άνοδος και η πτώση της Φιλικής Εταιρείας στα ελληνικά πράγματα

Μπουμπουλίνα, η αμαζόνα του Αγώνα της Ανεξαρτησίας