1821 Τούρκοι φιλέλληνες: Παρόλο που είναι άγνωστο υπήρξαν μουσουλμάνοι, που συνέδραμαν είτε ηθικά, είτε στρατιωτικά τον ελληνικό αγώνα.
Προφανώς και είναι σπάνιες οι περιπτώσεις, όμως υπάρχουν. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 υπήρξαν μουσουλμάνοι που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στάθηκαν στο πλευρό των Ελλήνων. Και δεν εννοούμε μόνο στρατιωτικά ή με την παροχή άλλων υπηρεσιών, αλλά και ηθικά. Στην τελευταί αυτή περίπτωση ξεχωρίζει η μορφή του Χατζή Χαλίλ Εφέντη, Οθωμανού αξιωματούχου, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πρώτα θύματα της επανάστασης. Ο Χατζή Χαλίλ ήταν Σεϊχουλισλάμης, δηλαδή ο ανώτατος θρησκευτικός αρχηγός των Οθωμανών. Με την έκρηξη της επανάστασης στην Βλαχία και την αποκάλυψη των σχεδίων της Φιλικής Εταιρείας ο Σουλτάνος ζητάει απο τον Χατζή Χαλίλ να εκδώσει διαταγή (φετφά) με την οποία να επιτραπούν σφαγές κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Ο Χατζή Χαλίλ αρνήθηκε ζητώντας μια μικρή παράταση (χρόνο μέχρι να έρθει σε συνεννόηση με τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄).
Ο Πατριάρχης είχε διαχωρίσει τη θέση του, καθώς είχε αφορίσει επισήμως την επανάσταση. Έτσι, αφού διαβεβαίωσε τον Σεϊχουλισλάμη ότι ο ίδιος και το Γένος ήταν αμέτοχο στην εξέγερση του Υψηλάντη, τον ικέτεψε να τον προστατέψει. Ύστερα από διαβουλεύσεις, ο Χατζή Χαλίλ ζήτησε από τον Σουλτάνο διαχωρισμό μεταξύ αθώων και ενόχων, όπως επίτασσε το Κοράνι, και αρνήθηκε να εκδώσει τη φετφά. Ο Σουλτάνος όμως οργισμένος καθαίρεσε τον Χατζή Χαλίλ από την θέση του και τον εξόρισε στη Λήμνο. Πριν αναχωρήσει όμως γι’ αυτήν βασανίστηκε και υπέκυψε στα τραύματά του, αφήνοντας έτσι την τελευταία του πνοή στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Χατζή Χαλίλ Εφέντης
1821 Τούρκοι φιλέλληνες: Η τραγική ιστορία του Χασάν Αγά Κουρταλή
Ο Χασάν Αγάς Κουρταλής Οθωμανός υπήκοος, σπουδαίος γιατρός χειρουργός με πολλές επιτυχίες και μεγάλη φήμη. Κατά την έναρξη της επανάστασης στην Αταλάντη, η οικογένεια του Χασάν Αγά Κουρταλή σφαγιάστηκε, όμως αυτός παρέμεινε στο πλευρό των Ελλήνων αγωνιστών περιθάλποντας τους τραυματίες. Το 1822 ο Χασάν Αγάς Κουρταλής εγκαταστάθηκε στην Ακρόπολη από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, όταν αυτός έγινε αρχηγός της Αθήνας, όπου και θεράπευε τους τραυματίες μαζί με τον Αθηναίο γιατρό Σούρμπη. Κατά την πολιορκία της Αθήνας από τον Κιουταχή Πασά, ο Κουρταλής με τη θέλησή του κλείσθηκε και αυτός μαζί με τους Έλληνες στην Ακρόπολη. Περιέθαλψε και θεράπευσε το Γάλλο φιλέλληνα Φραγκίσκο Ρομπέρ όταν αυτός λαβώθηκε από οβίδα ενώ διέσχιζε το στρατόπεδο του Κιουταχή, καθώς και τον Μακρυγιάννη, οπλαρχηγό της Ρούμελης, όταν αυτός τραυματίστηκε στην Ακρόπολη.
Μετά την παράδοση της Αθήνας στον Κιουταχή Πασά, ο Κουρταλής εγκαταστάθηκε στη Χαλκίδα όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Εκεί ξαναπαντρεύτηκε και κατέστησε το σπίτι του νοσοκομείο όπου προσέφερε τις υπηρεσίες του στους ασθενείς. Όταν πια σε μεγάλη ηλικία τυφλώθηκε και ήταν αδύνατο πλέον να χειρουργεί, είχε μερικούς μαθητές που τους δίδασκε την ιατρική, ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο ανιψιός του Μπραΐμ Αγάς καθώς και ο γιατρός χειρουργός Παύλος Σιταράς.
1821 Τούρκοι φιλέλληνες: Ο μαχητικός Μουσταφά Γκέκας
Ο Μουσταφά Γκέκας ήταν τουρκαλβανός φιλέλληνας και πιθανώς προερχόταν από εύπορη οικογένεια. Κατέβηκε στη Λειβαδιά και συνεργάστηκε επικεφαλής σαρανταπέντε ανδρών με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο με τον οποίο πολέμησε στο Χάνι της Γραβιάς. Μετά τη σύλληψη του Ανδρούτσου τάχθηκε υπό τις διαταγές του Γκούρα επικεφαλής τριανταπέντε ανδρών και μετά το θάνατο του Γκούρα συνεργάστηκε με τον Καραϊσκάκη. Αγωνίσθηκε με τους Ιωάννη και Πανούτσο Νοταρά στη μάχη των Μαγουλιανών. Στη μάχη του Πειραιά τραυματίστηκε δύο φορές. Η Ελληνική Διοίκηση αναγνώρισε τη συμβολή του στον αγώνα και του έδωσε το ποσό 1.000 γροσίων ενώ του παραχώρησε «ενδεικτικό των εκδουλεύσεών του». Ο Μουσταφά Γκέκας τέθηκε επίσης επικεφαλής της Οθωμανικής Εκατονταρχίας. Επί Ιωάννη Καποδίστρια έλαβε τον βαθμό του λοχαγού στα ελαφρά σώματα.
1821 Τούρκοι φιλέλληνες: Τι ήταν η Οθωμανική Εκατονταρχία
Η Οθωμανική Εκατονταρχία, στην οποία επικεφαλής ήταν ο Μουσταφά Γκέκας, όπως προαναφέρθηκε, ήταν ένοπλο σώμα Οθωμανών υπηκόων το οποίο παρείχε στρατιωτικές υπηρεσίες υπέρ του αγώνα των Ελλήνων στην Επανάσταση. Αριθμητικά δεν ήταν ακριβώς εκαντοταρχία, καθώς αποτελούταν από τριάντα έναν Οθωμανούς προερχόμενους από τη Χιμάρα, Αϊβαλή, Μυτιλήνη, Ζαγόρι, Σμύρνη, Λειβαδιά και Θήβα. Η Οθωμανική Εκατονταρχία ήταν ενωμένη με την Πέμπτη χιλιαρχία του Νικόλαου Κριεζιώτη και μαζί με άλλες χιλιαρχίες διοικείτο από τον Δημήτριο Υψηλάντη. Έλαβε μέρος σε συγκρούσεις στην Ανατολική Στερεά, τη Λειβαδιά και τη Θήβα.
1821 Τούρκοι φιλέλληνες: Άλλες περιπτώσεις
Ο βουλγαρικής καταγωγής μουσουλμάνος (μάλλον Πομάκος της Βουλγαρίας) Μεχμέτης Λόφτζαλης από την πόλη Λόβετς της Βουλγαρίας, όπως αναφέρει σε επιστολή του προς το ελληνικό κράτος το 1830, αυτομόλησε από τα οθωμανικά στρατεύματα μη αντέχοντας: «τις σκληρόκαρδες προσταγές των Αρχηγών μου» εντάχθηκε στο ελληνικό στρατόπεδο και τώρα βρίσκεται «εις εσχάτην απορίαν και αμηχανίαν» καθώς «εδώ μεν κινδυνεύων από ένδειαν, εις την Τουρκίαν δε, αν επιστρέψω, από σπάθην διά λιποταξίαν».
Άλλη περίπτωση άξια αναφοράς αποτελεί και ο Παϊράμης (Bayram) Λιάπης, ο οποίος έλαβε μέρος στη μάχη στο Τρίκερι και σε άλλες μάχες στην ευρύτερη περιοχή. Όπως αναφέρει ο ίδιος σε επιστολή του στις 12/12/1828:
«Εξοχότατε Κυβερνήτα τής ‘ Ελλάδος
Είμαι Τούρκος τήν θρησκείαν, τό γένος Αλβανός, άλλά πολίτης
Έλλην, (διότι ήγωνίσθην είς όλον τό διάστημα του ‘Ελληνικού υπέρ
ελευθερίας άγώνος’ καί ήγωνίσθην οχι κατ’ ανάγκην, άλλά κατά προαίρεσιν
μισών τήν τυραννίαν, καί λαβόιν συμπάθειαν διά τήν τυραννουμένην ανθρωπότητα)».
Δείτε ακόμη
Μια σημαντική πρωτιά
Ο αθυρόστομος «γιος της καλογριάς»
Δύο ερωτήματα διακοσίων ετών
