1821 Επανάσταση Άστιγξ: Ο Άστιγξ με τη πρώτη παγκόσμια χρήση των πυρωμένων βλημάτων έφερε επανάσταση στις πολεμικές ναυτικές επιχειρήσεις.
Ίσως ο πλέον καθιερωμένος στη συνείδηση των Ελλήνων Άγγλος φιλέλληνας κατά την Επανάσταση του 1821 είναι ο λόρδος Βύρων, που διέθεσε την προσωπική του περιουσία και την ίδια του τη ζωή στον αγώνα των Ελλήνων. Μια εξίσου σημαντική, ωστόσο, αν και εν πολλοίς άγνωστη προσωπικότητα, είναι και ο θρυλικός Άγγλος κυβερνήτης του πολεμικού πλοίου «Καρτερία» Φραγκίσκος Άστιγξ. Με πλήρες όνομα Φράνκ Άμπνεϋ Χέιστινγκς (στα ελληνικά απλοποιήθηκε και επικράτησε το Άστιγξ), υπήρξε δευτερότοκος γιος του στρατηγού Καρόλου Χέιστινγκς, γεννημένος στις στις 14 Φεβρουαρίου 1794 στην Αγγλία. Σε ηλικία μόλις 11 ετών υπηρετούσε ήδη στο βρετανικό πολεμικό ναυτικό. Έλαβε μάλιστα μέρος στην περίφημη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ το 1805, όταν τα βρετανικά πλοία υπό τον ναύαρχο Νέλσωνα κατατρόπωσαν τον ενωμένο γαλλοϊσπανικό στόλο, τερματίζοντας τα σχέδια του Ναπολέοντα για εισβολή στην Αγγλία.
Ο Άστιγξ συνέχισε να υπηρετεί στο βρετανικό ναυτικό εξειδικευόμενος στα πυροβόλα όπλα και λαμβάνοντας μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις των Βρετανών ενάντια στον Ναπολέοντα. Το 1818 βρίσκεται στην Καραϊβική, όταν ένας απρόσεκτος χειρισμός στο πλοίο NMS «Kangaroo» στη Τζαμάικα γίνεται αιτία να αποταχθεί από το Βασιλικό Ναυτικό ένα χρόνο αργότερα. Το 1820 βρίσκεται στη Γαλλία μελετώντας τις τακτικές του πυροβολικού ξηράς, ενώ η έναρξη της ελληνικής επανάστασης το 1821 φαντάζει στα μάτια του Άστιγξ σαν μια υπέροχη ευκαιρία να αναδειχθεί ξανά.
1821 Επανάσταση Άστιγξ: Ο ερχομός στην Ελλάδα
Αρχικά ο Αστιγξ πήγε στην Ύδρα το 1822 και συνδέθηκε με ισχυρή φιλία με την ναυτική οικογένεια των Τομπάζηδων. Κατατάχθηκε στο ελληνικό ναυτικό υπηρετώντας στο πλοίο «Θεμιστοκλής» και κερδίζοντας τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη όλων για τις ναυτικές γνώσεις και τις ικανότητές του. Γρήγορα όμως διαπίστωσε πως η έλλειψη πειθαρχίας στα ελληνικά πλοία έκανε αδύνατη τη δική του παραμονή σε αυτά. Ζήτησε και ανέλαβε την διοίκηση του ελληνικού πυροβολικού, το οποίο περιοριζόταν τότε σε μερικά παλαιά κανόνια. Με τις γνώσεις του στην πυροβολική, ο Άστιγξ προσπάθησε να τα χρησιμοποιήσει, αλλά τα αποτελέσματα από τους βομβαρδισμούς στο Παλαμήδι και στα παραθαλάσσια οχυρά του Ναυπλίου ήταν μάλλον πενιχρά.
1821 Επανάσταση Άστιγξ: Η αναδιοργάνωση του στόλου
Το 1824 ο Άστιγξ συνέταξε και υπέβαλε στην ελληνική κυβέρνηση το περίφημο υπόμνημά του σχετικά με μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να γίνουν στο πυροβολικό του στόλου, τονίζοντας την ανάγκη ενίσχυσης των δυνάμεων με ατμοκίνητα. Μόνο μετά από την πτώση του Μεσολογγίου λόγω αδυναμίας του ελληνικού στόλου να διασπάσει το ναυτικό αποκλεισμό της πόλης αποφασίστηκε η προμήθεια υβριδικών ατμοκίνητων και ιστιοφόρων πλοίων. Αυτή τη φορά οι προτάσεις του έγιναν δεκτές και αναχώρησε για τη Βρετανία με έναν εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο. Παρέλαβε την «Καρτερία» και διάθεσε 5.000 λίρες από την περιουσία του για τον εξοπλισμό της.
1821 Επανάσταση Άστιγξ: Η Καρτερία
Η «Καρτερία» ήταν ατμοκίνητη τροχήλατη κανονιοφόρος εκτοπίσματος 233 τόνων, κινούμενη από 2 ατμομηχανές των 85 ίππων, οι οποίες ανέπτυσσαν μέγιστη ταχύτητα 7 κόμβων. Διέθετε 4 ιστία με ημίολκη ιστιοφορία. Έφερε 4 ισχυρά πυροβόλα των 68 λιβρών και 4 καρρονάδες Paixhans των 68 λιβρών. Με την βοήθεια των ατμομηχανών, οι χειριστές μπορούσαν να πυρώσουν τα βλήματα των πυροβόλων, ώστε αυτά να χρησιμοποιηθούν ως εμπρηστικά. Στις 4 Σεπτέμβρη του 1826 η «Καρτερία» έφθασε στο Ναύπλιο.
1821 Επανάσταση Άστιγξ: Πολεμικές επιχειρήσεις
Πολλές ήταν οι αποστολές της «Καρτερίας» και του Άστιγγος: εξουδετέρωση των τούρκικων αμυντικών εγκαταστάσεων στον Άγιο Σπυρίδωνα στον Πειραιά, ναυτικός αποκλεισμός Ερέτριας, βομβαρδισμός Ωροπού, Μεσολογγίου και Ναυπάκτου. Τον Απρίλιο του 1827 με άλλα 4 πλοία εισήλθε στο Παγασητικό Κόλπο, όπου με βομβαρδισμό κατάστρεψε τουρκικά οχυρά στο Βόλο, έκαψε 4 εχθρικά πολεμικά με χρήση των πυρωμένων βλημάτων για πρώτη φορά στη ναυτική ιστορία και αιχμαλώτισε 8 μεταγωγικά με εφόδια. Η πιο σημαντική επιτυχία, ωστόσο, του Άστιγγος έμελλε να συμβεί στο κόλπο της Ιτέας στις 17 Σεπτέμβρη του 1827, όταν μέσα σε λίγα λεπτά η «Καρτερία» βύθισε στο κολπίσκο της Αγκάλης την τουρκική ναυαρχίδα και κατάστρεψε πάλι με τα πυρωμένα βλήματα τα 9 από τα 11 εχθρικά πλοία!
1821 Επανάσταση Άστιγξ: Η ναυμαχία του Ναυαρίνου
Αυτή η τεράστια νίκη του Άστιγγος ήταν το αίτιο της παράβασης της συνθήκης του Λονδίνου και αποχώρησης του τούρκο-αιγυπτιακού στόλου του Ιμπραήμ πασά από την Πύλο προς καταδίωξή του. Αυτό προκάλεσε μια αλυσίδα γεγονότων, που εν τέλει οδήγησαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου και την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
1821 Επανάσταση Άστιγξ: Το Μεσολόγγι και ο τραγικός θάνατος
Ο επόμενος στόχος του Άστιγγος και της ναυτικής μοίρας που διοικούσε ήταν η απελευθέρωση του Μεσολογγίου. Για αυτό το σκοπό σχεδίασε και εκτέλεσε τον κανονιοβολισμό του Αιτωλικού, προπύργιου της τουρκικής άμυνας του Μεσολογγίου. Εκεί, στις 11 Μαΐου προσπαθώντας να διορθώσει την βεβιασμένη κίνηση του στολίσκου του και να διευθύνει την επιχείρηση από κοντά, εγκατέλειψε την «Καρτερία». Το πλοιάριο του παγιδεύτηκε και οι όλοι επιβαίνοντες βληθήκαν από πυρά. Ο Άστιγξ τραυματίστηκε μαζί με άλλους 20 στρατιώτες.
Μεταφέρθηκε στην Ζάκυνθο για νοσηλεία΄, άλλα στην διαδρομή έπαθε γάγγραινα και ίσως τέτανο λόγω έλλειψης στοιχειώδους περίθαλψης. Πέθανε στις 20 Μαΐου 1828 σε ηλικία μόλις 34 ετών. Μετά τον θάνατο του βαλσαμώθηκε και τοποθετήθηκε στην κρύπτη της εκκλησίας του Ορφανοτροφείου Αιγίνης. Η κηδεία του έγινε με μεγάλες τιμές ένα έτος αργότερα στον Πόρο, όπου μεταφέρθηκε με την «Καρτερία», στην οποία επέβαινε ο ίδιος ο Ιωάννης Καποδίστριας με την συνοδεία μοίρας πολεμικών πλοίων.
