Αν κάποιος σας ρωτούσε ”γιατί η θάλασσα λέγεται και Πόντος” θα ήσασταν σε θέση να του απαντήσετε; Ποιοι γνωρίζουν ότι η θάλασσα λέγεται αλλιώς και Πόντος; Κάποιοι μπορεί να το ακούτε πρώτη φόρα, κάποιοι μπορεί να το ξέρετε ήδη. Γιατί όμως η θάλασσα λέγεται και Πόντος και από πού προέρχεται η ονομασία του Ευξείνου Πόντου;
Η κυριολεκτική σηµασία της λέξης Πόντος είναι «θαλάσσιο πέρασµα», «θάλασσα που λειτουργεί κυρίως ως πέρασµα από τη µια στεριά σε µιαν άλλη». Προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *pent-, που έχει να κάνει με το πατώ, περπατώ, περνώ περπατώντας. Από τη ρίζα αυτή προέρχεται η λατινική λέξη pons, -ntis, το αγγλικό μονοπάτι path.
Εύξεινος Πόντος – Ονομασία
O Άξεινος Πόντος για να μην φοβίζει τους ταξιδιώτες, ονομάστηκε κατ’ ευφημισμό Εύξεινος Πόντος που σημαίνει «θάλασσα που καλοδέχεται τους ξένους που την διαπλέουν». Ο Στράβων πίστευε πως ο Εύξεινος Πόντος αποκαλούνταν αφιλόξενος (Άξεινος Πόντος) προ της Ελληνικής αποικιοποίησης, γιατί η διάπλευσή του ήταν δύσκολη και γιατί οι ακτές κατοικούνταν από άγριες φυλές και πως το όνομα άλλαξε σε φιλόξενη όταν οι Μιλήσιοι αποίκησαν την περιοχή, καθιστώντας την μέρος του ελληνικού πολιτισμού.
Εύξεινος Πόντος – Ιστορικές ονομασίες
Ο Στράβων στα Γεωγραφικά του αναφέρει πως στην αρχαιότητα, ο Εύξεινος Πόντος συχνά απεκαλείτο απλά Πόντος (δηλ. «Θάλασσα»). Ο Ηρόδοτος, ωστόσο, κάποια στιγμή στο έργο του χρησιμοποιεί εναλλακτικά τους όρους Ἐρυθρά Θάλασσα και Νότιος Θάλασσα. Για το μεγαλύτερο πάντως μέρος, η ελληνορωμαϊκή παράδοση αναφέρεται στη Μαύρη Θάλασσα αποκλειστικά ως Εὔξεινος Πόντος, δηλ. Φιλόξενη Θάλασσα. Ο όρος αποτελεί ευφημισμό που αντικατέστησε τον πρότερο όρο Ἄξεινος Πόντος (δηλ. Αφιλόξενη Θάλασσα), τον οποίο πρωτοσυναντάμε στον Πίνδαρο (περίπου 475 π.Χ.).
Ο Στράβων πιστεύει πως ο Εύξεινος Πόντος αποκαλείτο αφιλόξενος προ της Ελληνικής αποικιοποίησης, αφενός γιατί η διάπλευσή του ήταν δύσκολη, και αφετέρου διότι οι ακτές του κατοικούνταν από άγριες φυλές, και πως το όνομα άλλαξε σε φιλόξενος αφού οι Μιλήσιοι αποίκησαν την περιοχή, καθιστώντας την μέρος του Ελληνικού πολιτισμού. Ωστόσο, είναι πιθανό το όνομα Άξεινος να είναι λαϊκή ετυμολογία, όντας παραφθορά της Σκυθικής λέξης ‘αξαίνα’ (σκοτεινός), είτε από Φρυγικά. Αν ισχύει η εκδοχή του αξαίνα – σκοτεινός, αυτό σημαίνει πως η επωνυμία Μαύρη Θάλασσα θα έχει τις ρίζες της στην Αρχαιότητα.
Ο επιθετικός προσδιορισμός «μαύρος» ἠ «σκοτεινός» δικαιολογείται ίσως λόγω του ασυνήθιστα σκοτεινού («μαύρου») χρώματος των νερών, σε σύγκριση με τη Μεσόγειο Θάλασσα. Η ορατότητα μέσα στο νερό του Ευξείνου Πόντου φτάνει κατά μέσο όρο περίπου τα 5 μέτρα βάθος, σε αντίθεση με τα 35 μέτρα που μπορεί να φτάσει στη Μεσόγειο. Παρ’ όλα ταύτα, το νερό στις φωτεινές, καθαρές μέρες είναι τόσο γαλανό όσο και οποιασδήποτε άλλης θάλασσας.
Η εκδοχή των Τούρκων
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η ονοματοδοσία αυτή οφείλεται στους Τούρκους οι οποίοι συνήθιζαν να αποδίδουν τα σημεία του ορίζοντα με χρώματα μαύρο για τον Βορρά, μπλε για τη Δύση, λευκό για τον Νότο και πράσινο για την Ανατολή. Η θάλασσα αυτή, ούσα στο βορρά της Τουρκίας ονομάστηκε μαύρη, στα Τούρκικα Karadeniz, ενώ η Μεσόγειος αποκαλείται Λευκή Θάλασσα (Αkdeniz).
Χάρτης της Ασίας του 1570, που επιγράφεται “Asiae Nova Descriptio”, από το Theatrum Orbis Terrarum του Αβραάμ Ορτέλιους ονομάζει τη θάλασσα Mar Maggior (Μεγάλη Θάλασσα). Αγγλόφωνοι συγγραφείς του 18ου αιώνα συχνά χρησιμοποιούσαν το όνομα “Εύξεινος Θάλασσα” αναφερόμενοι στη Μαύρη Θάλασσα. Για παράδειγμα ο Έντουαρντ Γκίμπον ονομάζει έτσι τη θάλασσα στο έργο του “Ιστορία της Παρακμής και της Πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας”.
