Σχεδόν για όλα τα πλάσματα της γης, γνωρίζουμε ή έστω μπορούμε να φανταστούμε πώς… παίρνουν τον υπνάκο τους. Κάποια μάλιστα, τα έχουμε δει. Μία ωστόσο από τις πιο σοβαρές απορίες στο βασίλειο των ζώων, είναι πώς… ξεκουράζονται τα ψάρια. Αλήθεια, πού και πώς στέκονται για να κοιμηθούν; Όσοι είχαμε ενυδρείο, τα βλέπαμε όλη μέρα να πηγαίνουν πέρα – δώθε, όμως δεν είναι δυνατόν, κάπως θα ξεκουράζονται κι αυτά, όπως και οι άνθρωποι. Η πεποίθηση ότι τα ψάρια δεν κοιμούνται χαρακτηρίζεται κυρίως επειδή στερούνται βλεφάρων, δίνοντας την εντύπωση ότι βρίσκονται σε συνεχή κατάσταση επαγρύπνησης. Στην πραγματικότητα, ένα από τα χαρακτηριστικά του ονείρου των θαλάσσιων ζώων είναι ότι όταν κοιμούνται, δεν εισέρχονται σε κατάσταση απόλυτης αναισθησίας.
Επιστρέφοντας στο σημείο της απουσίας των βλεφάρων, τα μάτια τους έχουν μια διαφανή μεμβράνη που εμποδίζει τη διέλευση του φωτός. Με αυτόν τον τρόπο, αν και παραμένουν με τα μάτια ανοιχτά και με τα συστήματα προειδοποίησης να λειτουργούν, τεχνικά ξεκουράζονται. Μερικά ψάρια χρειάζονται συνεχή κίνηση για να αναπνέουν. Ένα παράδειγμα τέτοιο είναι ο καρχαρίας. Οι καρχαρίες εξάγουν οξυγόνο από το νερό μέσω βρόγχων χωρίς καπάκια, κάτι που αποτελεί μειονέκτημα για αυτό το είδος σε σύγκριση με τους περισσότερους από τους συντρόφους του στη θάλασσα. Αν παραλύσουν πεθαίνουν. Αυτός είναι ο λόγος που ακόμη και στις στιγμές ανάπαυσης, δεν σταματούν ποτέ το κολύμπι.
Από την άλλη πλευρά, τα υδρόβια θηλαστικά, φάλαινες και δελφίνια, πρέπει να ανέβουν στην επιφάνεια για να γεμίσουν τους πνεύμονες τους με οξυγόνο. Για αυτό όταν κοιμούνται βάζουν μόνο ένα μέρος του εγκεφάλου τους, το ημισφαίριο που παραμένει ενεργό εκπληρώνει το καθήκον να τους κάνει να κολυμπήσουν προς τα πάνω για να πάρουν αέρα από το νερό. Τα περισσότερα θαλάσσια είδη αποτελούν μέρος της τροφικής αλυσίδας για μεγαλύτερα. Οι θηρευτές είναι πάντα σε επιφυλακή.
5 υπέροχα πράγματα που δεν ήξερες για τα ψάρια 🐠
Τα ψάρια είναι εκπληκτικά πλάσματα που αντιλαμβάνονται τον κόσμο με τρόπους πολύ παρόμοιους με εμάς, αλλά και με τρόπους τόσο διαφορετικούς από εμάς. Η ικανότητά τους να υποφέρουν και να αισθάνονται είχε για πολύ μεγάλο διάστημα υποτιμηθεί. Σήμερα όμως, η επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει συνεχώς τους λόγους για τους οποίους αυτά τα ζώα αξίζουν την αγάπη, την φροντίδα και το ενδιαφέρον μας.
Νιώθουν πόνο 🐳
Αν και δεν είμαστε σε θέση να δούμε τον πόνο στο πρόσωπο ενός ψαριού, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τα θηλαστικά, υπάρχουν σαφείς αποδείξεις πως αισθάνονται μια μεγάλη ποικιλία από συναισθήματα, όπως φόβο, χαλάρωση και διάθεση για παιχνίδι. Γνωρίζουμε επίσης ότι τα ψάρια έχουν στον εγκέφαλό τους υποδοχείς πόνου, νιώθουν αγωνία όταν περιορίζονται και, όπως εμείς, προσπαθούν να αποφύγουν κάθε είδους τρομακτικές εμπειρίες.
Έτσι, όταν τραβάμε ένα ψάρι έξω από το νερό με ένα αγκίστρι καρφωμένο στο στόμα του, αυτό του προκαλεί ανυπόφορο πόνο και αγωνία. Τόσο πολύ, που έρευνες έχουν δείξει πως, αν τελικά επιβιώσει, είναι πολύ πιθανό να μην πλησιάσει ξανά σε αγκίστρι ώστε να πιαστεί εκ νέου. Ψάρια φυλακισμένα σε ενυδρεία έχει παρατηρηθεί πως παίζουν, καβαλώντας τα ρεύματα νερού από τις αντλίες, ενώ έχουν βρεθεί επίσης ψάρια που χρησιμοποιούν διάφορα αντικείμενα του βυθού ως παιχνίδια.
Έχουν… προσωπικότητα 🦈
Όταν σκεφτόμαστε τα ψάρια, συχνά τα αντιλαμβανόμαστε ως μια ενιαία ομάδα, χωρίς διάκριση μεταξύ του κάθε ατόμου ξεχωριστά. Κι όμως, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως τα ψάρια έχουν μοναδικές προσωπικότητες. Κάποια είναι πιο τολμηρά και πρόθυμα για εξερεύνηση, ενώ άλλα πιο συνεσταλμένα. Όπως συμβαίνει και στους ανθρώπους, η προσωπικότητα του κάθε ψαριού μεταβάλλεται και εξαρτάται από τα γονίδια που κληρονομεί από τους γονείς του και τις ατομικές εμπειρίες κατά την διάρκεια της ζωής του.
Είναι κοινωνικά 🐬
Η κοινωνική ζωή μπορεί να είναι για να ένα ψάρι εξίσου σημαντική με εμάς. Τα ψάρια αναγνωρίζουν και θυμούνται άλλα ψάρια και δημιουργούν περίπλοκες κοινωνικές δομές.
Καταλαβαίνουν πότε τα παρακολουθούν και συχνά αλλάζουν αναλόγως την συμπεριφορά τους. Ψάρια που παρευρίσκονται σε μια ομάδα, μπορούν να αντιληφθούν την κοινωνική θέση ενός ατόμου, απλά παρατηρώντας την αλληλεπίδραση και την συμπεριφορά του. Έχει παρατηρηθεί, επίσης, ότι συνάπτουν φιλίες με στοργή και διαθέτουν πολλούς και συναρπαστικούς τρόπους επικοινωνίας. Αν και έχουμε συνηθίσει να ακούμε κελαηδίσματα μόνο από τα πουλιά, μερικά ψάρια καλούν το ένα το άλλο με μικροσκοπικούς ήχους κελαηδίσματος ή τσιμπήματος.
Έχουν εντυπωσιακή μνήμη 🐠
Η διάρκεια μνήμης του χρυσόψαρου είχε υποτιμηθεί για πολλά χρόνια, κάνοντας μάλιστα στη συλλογική μας συνείδηση το χρυσόψαρο συνώνυμο της απώλειας μνήμης, όμως τώρα γνωρίζουμε πως η μακροπρόθεσμη μνήμη τους μπορεί να διαρκέσει για πολλούς μήνες, τουλάχιστον. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της εξαιρετικής μνήμης των ψαριών είναι ο σολομός, που μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του χρησιμοποιώντας μόνο την μύτη του. Με έναν εκπληκτικό τρόπο, θυμάται την συγκεκριμένη μυρωδιά του ρέματος στο οποίο γεννήθηκε και μπορεί να υπομείνει μάχες, ισχυρά ρεύματα, θηρευτές ή ακόμη και ανάποδο κολύμπι σε καταρράκτες, προκειμένου να φτάσει εκεί.
Είναι έξυπνα 🐟
Τα ψάρια μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν εργαλεία, να χτίζουν φωλιές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να ξεπεράσουν ακόμη και πρωτεύοντα σε μαθησιακές ικανότητες. Ορισμένα ψάρια έχουν ανακαλύψει εκπληκτικούς τρόπους για να βρίσκουν φαγητό, όπως την εκτόξευση νερού από το στόμα τους για να αποκαλύψουν κρυμμένα θαλάσσια έντομα ή την ρίψη πετρών πάνω σε όστρακα, για να τα ανοίξουν. Δημιουργούν τούνελ και θαλάμους κάτω από τον πυθμένα για καταφύγιο, ενώνοντας αυτές τις δομές με κοράλλια, για περισσότερη αντοχή. Κάποια ψάρια θάβονται κάτω από την άμμο ή κοράλλια για να κοιμηθούν και μπορεί ακόμη να κλέψουν το κρεβάτι κάποιου άλλου αν τους φαίνεται ωραίο!
Τα ψάρια είναι περίπλοκα όντα, αλλά δυστυχώς αποτελούν τα περισσότερο κακοποιημένα ζώα στον πλανήτη. Κάθε χρόνο, η ζήτηση για ψάρια και θαλασσινά προκαλεί την μαζική εξόντωση τρισεκατομμυρίων πλασμάτων. Πλασμάτων ευαίσθητων και συναισθανόμενων, που τραβιούνται με βια έξω από το νερό, πιάνονται σε τρομακτικά δίχτυα, ανατινάζονται με βόμβες βυθού ή γεννιούνται και μεγαλώνουν μέσα σε βιομηχανικές ιχθυοτροφικές εγκαταστάσεις. Παρά τις διαφορές μας, τα ψάρια και εμείς μοιραζόμαστε πολλά κοινά, εκ των οποίων το πιο σημαντικό είναι η διάθεσή μας για ζωή και ελευθερία. Και αυτό είναι που πρέπει να κρατήσουμε ως σημείο αναφοράς, προσφέροντάς τους την δυνατότητα να ζουν χωρίς να υποφέρουν.
