Απόδημος Ελληνισμός: Οι Έλληνες αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες σε μέγεθος πληθυσμιακές ομάδες μεταναστών στη Γερμανία σήμερα.
Σχεδόν όλοι οι Έλληνες όταν τους ρωτάς αν έχουν κάποιον συγγενή που βρίσκεται στο εξωτερικό, η απάντησή τους είναι ”ναι”. Άλλος θα σου πει ότι έχει συγγενείς στον Καναδά, άλλος στην Αυστραλία, άλλος στην Γερμανία. Οι Έλληνες της Γερμανίας μάλιστα αποτελούν την τέταρτη μεγαλύτερη ομάδα μεταναστών της χώρας, μετά από Τούρκους, Ιταλούς και Πολωνούς. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι από το 1960 και μετά ο αριθμός των Ελλήνων συνεχώς αυξάνεται.
Γιατί όμως οι Έλληνες στο παρελθόν, αποφάσισαν να φύγουν από τη χώρα τους και να επιλέξουν τη Γερμανία για να κάνουν μια νέα αρχή; Ποιοι ήταν εκείνοι οι κοινωνικοί, οικονομικοί, πολιτικοί παράγοντες που τους οδήγησαν να πάρουν μια τέτοια απόφαση; Γιατί ακόμη και τώρα η Γερμανία αποτελεί ένα πολύ ελκυστικό προορισμό για τους Έλληνες; Πάμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Από την Τουρκοκρατία μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Οι πολιτικά και κοινωνικά μεγάλοι περιορισμοί κατά την Τουρκοκρατία οδήγησαν τους Έλληνες σε κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες όπως τυπογραφία, σχολεία κλπ. Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα τα σύνορα της αυτοκρατορίας άνοιξαν για τους εμπόρους, πολλοί Έλληνες αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Κέντρο της ελληνικής μετανάστευσης έγινε η Λειψία, η οποία την εποχή εκείνη ήταν σημαντικό εμπορικό κέντρο. Γύρω στο 1700 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες ελληνορθόδοξες λειτουργίες στο «Ελληνικό Σπίτι» (Griechenhaus). Σύντομα αυξήθηκε η κοινωνική σημασία του ελληνισμού της Σαξωνίας. Πολλοί Έλληνες σπούδαζαν στο πανεπιστήμιο Universität Leipzig. Ακόμη και ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε γνώρισε αρκετούς Έλληνες συμφοιτητές. Τον 19ο αιώνα ο Πρίγκηπας Εκλέκτορας Φρίντριχ Αουγκούστ Α’ απονέμει τίτλο ευγενείας στο γιο του Έλληνα εμπόρου Γεωργίου Καραγιάννη, Τέοντορ φον Κάραγιαν, για τη δραστηριότητά του στη βιομηχανία υφασμάτων της Σαξωνίας. Οι Έλληνες της Λειψίας εγκαταστάθηκαν έπειτα από τη διαίρεση της Γερμανίας (μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) στη Δυτική Γερμανία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πολλοί εγκαταστάθηκαν στην πόλη της Φραγκφούρτης, όπου συνέχισαν την εμπορική τους δραστηριότητα. Η κοινότητα διαλύθηκε το 1952 λόγω έλλειψης μελών.
Μια άλλη ελληνική κοινότητα δημιουργήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα στο Μόναχο. Για τις λατρευτικές της ανάγκες ο φιλέλληνας Βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος Α’ της παραχώρησε το 1828 τον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Μονάχου, γνωστό ως Salvatorkirche. Η πρώτη Ορθόδοξη Θεία Λειτουργία έλαβε χώρα στις 6 Δεκεμβρίου 1829. Εκείνο το διάστημα μετανάστευσαν επίσης πολυάριθμοι Βαυαροί τεχνίτες και διανοούμενοι στην Ελλάδα.
Η δεκαετία του ’60
Η ιστορία γράφει το έτος 1960 και η Δυτική Γερμανία αφήνει πίσω της τα ερείπια του πολέμου. Οι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες έχουν πάρει μπροστά, οι ισοπεδωμένες πόλεις της χώρας πρέπει να ανοικοδομηθούν. Μόνο που υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα: έλλειψη εργατικών χεριών, ακόμη και για εργασίες που δεν προϋποθέτουν υψηλή επαγγελματική κατάρτιση. Τη λύση δίνουν δύο διμερείς συμφωνίες της Δυτικής Γερμανίας με την Ισπανία και την Ελλάδα, οι οποίες υπογράφονται στις 29 και στις 30 Μαρτίου αντιστοίχως. Η συμφωνία «περί απασχολήσεως Ελλήνων εργατών στη Γερμανία» ανταποκρινόταν άλλωστε και στα συμφέροντα της τότε ελληνικής κυβέρνησης, καθώς προσέφερε ευκαιρίες απασχόλησης. Μέσα σε λίγα χρόνια ο αριθμός των «γκασταρμπάιτερ» στη Γερμανία αυξήθηκε με αλματώδεις ρυθμούς, από τους 85.000 το 1959 στους 260.000 το 1960.
Ωστόσο τη δεκαετία του ’70 η Γερμανία έμπαινε σε περίοδο οικονομικής στασιμότητας. Το 1973 η γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε να βάλει και επισήμως φρένο στις αφίξεις εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό. Κάποιοι αποφάσισαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους, άλλοι προτίμησαν να παραμείνουν. Πολλοί έφεραν στη Γερμανία και την οικογένειά τους, η οποία είχε παραμείνει στην πατρίδα με την ελπίδα ότι θα ήταν σύντομη και προσωρινή η ξενιτιά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία για την Ελλάδα: στα 13 χρόνια που μεσολάβησαν από τη συμφωνία του 1960 μέχρι το «φρένο» του 1973 ήρθαν για να εργαστούν στη Γερμανία 615.000 άνδρες και γυναίκες, αριθμός μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των Ισπανών εργαζομένων.
Η νέα χιλιετία και η κρίση
Η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της Ελλάδος οδήγησε στην αρχή της νέας χιλιετίας στην επιστροφή πολλών Ελλήνων μεταναστών ή απογόνων αυτών στην πατρίδα τους. Πολλοί συνταξιούχοι μεταξύ αυτών προτιμούν να διαμένουν μονάχα την άνοιξη και το καλοκαίρι στην Ελλάδα και το υπόλοιπο του χρόνου στην Γερμανία, όπου πολλοί έχουν παιδιά και εγγόνια. Κατά την διάρκεια της κρίσης χρέους της Ελλάδος, το ποσοστό των Ελλήνων αυξήθηκε πάλι.
Σύμφωνα με μια έρευνα της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας το 2009, δηλαδή τη χρονιά που ξέσπασε η κρίση στην Ελλάδα, ο αριθμός των Ελλήνων στη Γερμανία ανέρχονταν στις 341.000. Το 2017, εννέα χρόνια αργότερα, ο αριθμός τους αυξήθηκε κατά 28% στις 438.000. Με άλλα λόγια, η χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα ανάγκασε περίπου 100.000 Έλληνες να μεταναστεύσουν στη Γερμανία.
Σύμφωνα με τη νεότερη έρευνα της Destatis η πληθυσμιακή ομάδα με ελληνικές ρίζες αποτελείται από 243.000 άνδρες και 196.000 γυναίκες. Από το σύνολο τους οι 278.00 έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και οι 160.000 στη Γερμανία. 73.000 άτομα είναι μέχρι 14 ετών, 300.000 είναι μεταξύ 15 και 64 ετών και 65.000 είναι άνω των 65 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας ανέρχεται στα 40,1 έτη. Από τα 438.000 άτομα με ελληνικές καταβολές οι 273.000 έχουν σχολικό απολυτήριο, 88.000 βρίσκονται σε προσχολική ή σχολική ηλικία και 75.000 δεν έχουν σχολικό απολυτήριο. 52.000 διατηρούν τόσο την ελληνική όσο και τη γερμανική υπηκοότητα.
