Λιβαθινός καταγγελίες: Στις 27 Δεκεμβρίου του 2017, στο γραφείο του τότε καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Στάθη Λιβαθινού, μέλη της Κίνησης Ανάπηρων Καλλιτεχνών έκαναν μια κρίσιμη συνάντηση μαζί του
Με μια εκτενή ανακοίνωση, όπου καταγράφεται λεπτομερώς η συνάντηση που είχαν το 2017 με τον τότε καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Στάθη Λιβαθινό, η Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών κάνει μια σοβαρή καταγγελία για «μισαναπηρισμό» και περιγράφουν τη συνάντηση ως «βασανιστήριο». Στις 27 Δεκεμβρίου του 2017, στο γραφείο του τότε καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Στάθη Λιβαθινού, μέλη της Κίνησης Ανάπηρων Καλλιτεχνών έκαναν μια κρίσιμη συνάντηση μαζί του για θέματα εκπροσώπησης, δικαιωμάτων και συμμετοχής ανάπηρων καλλιτεχνών στο Εθνικό Θέατρο. Σήμερα, καθώς οι καταγγελίες για φαινόμενα κακοποίησης στον χώρο του Πολιτισμού πληθαίνουν και μετά και τη διακοπή συνεργασίας του Στάθη Λιβαθινού με τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου λόγω καταγγελιών φοιτητών, η Κίνηση φέρνει στο φως εκείνη τη συνάντηση.
Την περιγράφουν ως «βασανιστήριο» και καταγγέλλουν τον Στάθη Λιβαθινό για μισαναπηρισμό. Μεταξύ άλλων, φέρεται να τους είπε:
Δε γίνεται… αν βάλω έναν ανάπηρο πάνω στη σκηνή και δίπλα του έναν ηθοποιό, τον καλύτερο ηθοποιό να βάλεις, όλοι θα κοιτάνε τον ανάπηρο. Πώς είναι όταν βάζεις ένα ζώο στη σκηνή… κανένας δεν κοιτάει τον ηθοποιό, όσο καλός κι αν είναι, όλοι κοιτάνε το ζώο». Στη συνάντηση βρέθηκαν οι Βασίλης Οικονόμου, ηθοποιός-σκηνοθέτης, Αντώνης Ρέλλας, σκηνοθέτης, Ελευθερία Μαντζουράνη, ηθοποιός, Απολλωνία Τσαντά, θεατρολόγος-σεναριογράφος.
Ακολουθεί η ανακοίνωση, η οποία έχει αναρτηθεί πλήρως με ακόμα περισσότερα στοιχεία και στη σελίδα της Κίνησης στο Facebook:
«Μια αντιπροσωπεία της ”Κίνησης”, ανάπηροι θεατρολόγοι, σκηνοθέτες και ηθοποιοί, πήγαμε με μεγάλη αισιοδοξία να συνομιλήσουμε με τον κ. Στάθη Λιβαθινό και τους υπεύθυνους καθηγητές των τμημάτων του Εθνικού, την κ. Έλσα Ανδριανού και τον κ. Θοδωρή Αμπαζή. Αυτή η συνάντηση, όμως, όχι μόνο δεν εξελίχθηκε όπως ελπίζαμε, αλλά κατέληξε σε ένα ισχυρό σοκ μόλις αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε τι είδους απόψεις, στάσεις και συμπεριφορές είχε ο άνθρωπος που βρέθηκε, κυριολεκτικά και μεταφορικά, απέναντί μας. Κατά τη διάρκεια της 2ωρης συνάντησης, κάθε φράση και κάθε πράξη του επιβεβαίωνε το φαινόμενο του μισαναπηρισμού. Στάθηκε βαθιά προσβλητικός και υποτιμητικός απέναντι στους ανάπηρους καλλιτέχνες συνολικά, αλλά και προσωπικά σε εμάς που ήμασταν παρούσες και παρόντες σε εκείνη τη συνάντηση, αμφισβητώντας τόσο τις τυπικές γνώσεις, τις εμπειρίες και την εκπαίδευσή μας όσο και τις ικανότητές μας να υπηρετήσουμε την τέχνη.
Η συνάντηση ξεκίνησε με την ανάγνωση του κειμένου που είχαμε αποστείλει. Το πήρε από το γραφείο του, το τοποθέτησε στο τραπέζι συσκέψεων και ξεκίνησε να το διαβάζει. Όταν έφτασε στο σημείο του κειμένου που αναφέρεται στην ”Αναδόμηση του εκπαιδευτικού πλαισίου της σχολής του Εθνικού Θεάτρου για τη συμπερίληψη ανάπηρων σπουδαστών”, διέκοψε την ανάγνωση και μας είπε ”Οι απαιτήσεις του θεάτρου είναι μεγάλες και ένας ανάπηρος δεν θα μπορεί να αντεπεξέλθει”.
Άλλωστε το θέατρο δεν είναι δημοκρατικό, είναι φασιστικό και επιλέγει τους πιο ικανούς
”Το θέμα δεν είναι το δικαίωμα, αλλά το πώς θα αντεπεξέλθει στις πιέσεις των μαθημάτων, όταν υπάρχουν σπουδαστές που φτάνουν με τις πρόβες να είναι έως και 12 ώρες στη σχολή, πώς θα αντεπεξέλθει ένας ανάπηρος σε αυτές τις πιέσεις. Άλλωστε το θέατρο δεν είναι δημοκρατικό, είναι φασιστικό και επιλέγει τους πιο ικανούς”.
Έπειτα συνέχισε, λέγοντας ”ο ρόλος του ηθοποιού δεν είναι να διεκδικεί δικαιώματα”. Του αναφέραμε ότι σε πολλές σχολές του εξωτερικού υπάρχουν καλές πρακτικές εκπαίδευσης των ανάπηρων ηθοποιών. Γνωρίζουμε αρκετές από αυτές, άλλωστε, γι’ αυτό ήρθαμε σε αυτήν τη συνάντηση, και γνωρίζουμε και πώς να ”τροποποιήσουμε” τις υπάρχουσες πρακτικές με όρους ”κοινωνικού μοντέλου αναπηρίας”, ώστε να εφαρμοστούν από ανάπηρους φοιτητές/τριες.
Άρχισε με επιθετικό και αυταρχικό ύφος να μας ρωτάει: τι καλές πρακτικές υπάρχουν, πώς θα μπουν στο μάθημα οι ανάπηροι, πώς θα παρακολουθήσουν το μάθημα οι κωφοί ή πώς όλοι αυτοί θα συμμετέχουν στο μάθημα του χορού; ”Εμείς στο Εθνικό ψάχνουμε πρωταθλητές”, μας είπε, ”δεν εφαρμόζουμε δικαιώματα, αλλά αναζητούμε ικανότητες”. Αναφερθήκαμε στην ύπαρξη εξαιρετικών ομάδων χορού αναπήρων, καθώς και στο Θέατρο Κωφών Ελλάδος με θεατρική δράση 30 χρόνων. Ο ανάπηρος σκηνοθέτης Αντώνης Ρέλλας τού επισήμανε πόσο κερδισμένο θα είναι το θέατρο: ”Σκεφτείτε τι κέρδος έχει να προσφέρει στην τέχνη και τον πολιτισμό η ανθρώπινη ποικιλομορφία”.
Με τη μορφή της επίκλησης στην αυθεντία, απάντησε:
”Στο Εθνικό διδάσκουμε Γκροτόφσκι, δεν γίνεται να διδαχθεί ο Γκροτόφσκι σε ανάπηρους, γιατί είναι τεχνική που ο ηθοποιός πρέπει να έχει σωματικές ικανότητες”. Μα η φιλοσοφία του Γκροτόφσκι στηρίζεται στην κατάργηση των ορίων και των περιορισμών, στην καταστροφή των στερεοτύπων, τι πιο κατάλληλο πλαίσιο για να ενταχθεί και ένας/μία ανάπηρος/η φοιτητής/τρια; Προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε ότι είναι ”λογικό” για κάποιον που δεν γνωρίζει γενικότερα τα αναπηρικά θέματα και κυρίως το ”κοινωνικό μοντέλο για την αναπηρία” να φαντάζεται ότι όλα αυτά είναι αδύνατο να εφαρμοστούν. Να βρίσκει μόνο εμπόδια και να μη βλέπει καμία προοπτική συναντίληψης. Γι’ αυτό είμαστε εδώ. Να συμβάλουμε ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν όλα αυτά, για να δώσουμε ιδέες πώς οποιαδήποτε γνωστή μέθοδος μπορεί να διδαχθεί και σε ανάπηρους καλλιτέχνες, τηρώντας όμως πάντα τις βασικές αρχές του ”κοινωνικού μοντέλου για την αναπηρία”. Το οφείλουμε στους νέους ανάπηρους ανθρώπους που αποκλείονται άδικα από τη διεκδίκηση των ονείρων τους.
Τότε, η ηθοποιός κ. Ελευθερία Μαντζουράνη ανέφερε μία από τις γραπτές προτάσεις μας, ότι θα μπορούσε να μπει ποσόστωση στις εξετάσεις και για τους αναπήρους, όπως ισχύει στο Εθνικό η ποσόστωση στα φύλα, άνδρας/ γυναίκα, για παράδειγμα να μπαίνει κάθε χρόνο ένα ανάπηρο αγόρι και ένα ανάπηρο κορίτσι, με σκοπό να διασφαλιστεί η εισαγωγή τους στη σχολή.
Η αντίδραση του κ. Λιβαθινού ήταν ξαφνική,
”Τι είναι αυτά που λέτε; Θα γεμίσει το Εθνικό ανάπηρους!”. Συνέχισε: ”Με το σύστημα της ποσόστωσης, αν ο άλλος δεν αξίζει, θα μπει δηλαδή στο Εθνικό επειδή είναι ανάπηρος, δίπλα στους άλλους που κάνουν πρωταθλητισμό;”.
Ο Αντώνης Ρέλλας του απάντησε,
Ναι, αν θέλεις να αποκαταστήσεις μια κοινωνική αδικία δεκαετιών μέσω του αποκλεισμού φοίτησης λόγω της ρατσιστικής προϋπόθεσης της αρτιμέλειας, η ποσόστωση αποτελεί μια ενδεδειγμένη μέθοδο.
Στη συνέχεια, μας τόνισε ”ο σκοπός του Εθνικού είναι να βγάζει επαγγελματίες από τη σχολή του σε μια δύσκολη αγορά εργασίας κι ότι ο ανάπηρος ηθοποιός δεν θα μπορεί να γίνει επαγγελματίας κι ούτε να βρει δουλειά ως καλλιτέχνης, άλλο να είσαι ερασιτέχνης κι άλλο επαγγελματίας”. Του απαντήσαμε πως υπάρχουν επαγγελματίες ανάπηροι καλλιτέχνες. Τότε ο κ. Λιβαθινός ρώτησε ”πού υπάρχουν αυτοί οι ανάπηροι επαγγελματίες καλλιτέχνες και ηθοποιοί;”. Ο Αντώνης, φανερά ενοχλημένος, του ανέφερε ότι είναι «27 χρόνια επαγγελματίας ανάπηρος σκηνοθέτης και αποτελεί τουλάχιστον απρέπεια η μη αναγνώριση της επαγγελματικής ιδιότητάς μας» και στη συνέχεια υπέδειξε και τον ανάπηρο επαγγελματία ηθοποιό-σκηνοθέτη, κ. Βασίλη Οικονόμου, ο οποίος βρισκόταν ακριβώς απέναντί του.
Τότε ο κ. Λιβαθινός στράφηκε στον κ. Οικονόμου. Τον ρώτησε πού έχει εκπαιδευτεί. Ο Οικονόμου απάντησε ότι είναι Απόφοιτος της Ανώτερης Δραματικής Σχολής ”Πρόβα” της Μαίρης Ραζή, έχει κάνει Μεταπτυχιακό στο Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο του Πανεπιστημίου Πατρών και μετεκπαίδευση σε σεμινάρια στο Τορίνο και στη Μόσχα. Στο σημείο που εξηγούσε ότι εκτός από την προσωπική του μετεκπαίδευση έχει επίσης διδάξει στη Μόσχα αρχαίο θέατρο, ο κ. Λιβαθινός τον ρώτησε ”πού’;’. Τότε σηκώθηκε και αφού προσπέρασε τον κ. Αμπαζή, που καθόταν δίπλα του, πήγε και στάθηκε όρθιος πάνω από τον Οικονόμου.
Η απάντηση του Βασίλη ξεκίνησε ως εξής:
”Στο Εθνικό…”, αλλά έμεινε στον αέρα, αφού ο κ. Λιβαθινός τον διέκοψε λέγοντάς του με έντονο ύφος: ”Είσαι ψεύτης. Δεν υπάρχει Εθνικό Θέατρο στη Μόσχα”. Ο Βασίλης, σαστισμένος, προσπάθησε να του εξηγήσει για τη συνεργασία που έκανε η Εθνική Ακαδημία Θεάτρου ”Gitis” με τον συμπεριληπτικό οργανισμό για ανάπηρους νέους ”KRUG”, όμως ο κ. Λιβαθινός δεν τον άφησε να πει τίποτα απ’ όλα αυτά, και σήκωσε την παλάμη του, κάνοντάς του νόημα να σταματήσει να μιλάει. Επέστρεψε στη θέση του και άρχισε να μας εξιστορεί τις δικές του σπουδές στη Ρωσία και τόνισε για άλλη μια φορά στον Οικονόμου ότι αυτός γνωρίζει καλά τι υπάρχει και τι όχι στη Ρωσία.
Έπειτα, στράφηκε στην ανάπηρη επαγγελματία σεναριογράφο και θεατρολόγο, Απολλωνία Τσαντά, η οποία μετακινείται με ηλεκτρικό αναπηρικό αμαξίδιο και έχει περιορισμένη κινητικότητα. Παρ’ όλο που δίπλα του κάθονταν τρία άτομα στα δεξιά του και άλλα δύο στα αριστερά του, εκείνος πήρε ένα χαρτί και έναν στυλό, σηκώθηκε από την καρέκλα του, προσπέρασε όλα αυτά τα άτομα και έφτασε στην Απολλωνία, όπου της ζήτησε να του γράψει το email της Κίνησης και κάθισε δίπλα της για να βλέπει (η κυρία Ανδριανού είχε αποχωρήσει από τη συνάντηση και χρησιμοποίησε την καρέκλα της). Το σκηνικό έμοιαζε σαν εξέταση στα κέντρα υγειονομικής κρίσης (ΚΕΠΑ). Σαν το γιατρό που θέλει να τεστάρει την κινητικότητα των χεριών του αναπήρου. Πραγματικά, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε για ποιον λόγο έκανε όλη αυτήν τη διαδρομή.
Επικρατούσε παγωμάρα…
Η Απολλωνία, μολονότι έχει μια μικρή δυσκολία να χρησιμοποιήσει στυλό, άλλωστε τα σενάρια τα πληκτρολογεί στον υπολογιστή της, του έγραψε με καθαρά και ευανάγνωστα γράμματα αυτό που της ζήτησε. Εκείνος δεν είπε κάτι, πήρε το χαρτί εξετάζοντάς το και επέστρεψε στη θέση του. Επικρατούσε παγωμάρα. Ο Αντώνης, κατά τη διάρκεια που ο Λιβαθινός ”εξέταζε” τη συλληπτική ικανότητα της Απολλωνίας, κοιτούσε επίμονα τον Θοδωρή Αμπαζή που καθόταν απέναντι με σκυμμένο κεφάλι. Ήλπιζε σε μια παρέμβασή του σε ό,τι τραγελαφικό συνέβαινε.
Άρχισε να μας ξαναρωτάει για τις πρακτικές, του δώσαμε παραδείγματα. Αναφερθήκαμε στον κωφό που απορρίψανε, στο στάδιο της αίτησης, δίχως να του δώσουν την ευκαιρία να δοκιμαστεί στην επιτροπή. Επιμείναμε ότι θα μπορούσε κάλλιστα να σπουδάσει και για να το πετύχει θα έπρεπε απλώς να υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, όπως δικαιούται κάθε κωφός σπουδαστής. Απόρησε! ”Και τι; Θα έχουμε στις παραστάσεις όλη την ώρα κάποιον να κουνάει τα χέρια;” συνέχισε με διάφορες απορίες: ”Πώς θα παρακολουθήσουν τα μαθήματα οι κωφοί; Πώς θα επικοινωνεί ένας κωφός φοιτητής με τους υπόλοιπους; Πώς θα σπουδάσει;”. Μας εξήγησε ότι ”ο δάσκαλος με τον φοιτητή πρέπει να έχει απευθείας σχέση και γι’ αυτό δε γίνεται να υπάρχει μεσάζοντας διερμηνέας, γιατί δεν θα έχουμε ανταλλαγή ενέργειας ανάμεσα σε δάσκαλο και μαθητή κι άλλωστε πώς θα είμαστε σίγουροι για το τι του μεταφέρει ο διερμηνέας;”.
Κανένας δεν κοιτάει τον ηθοποιό όσο καλός κι αν είναι, όλοι κοιτάνε το ζώο
Επιχειρούσαμε να απαντήσουμε σε κάθε προσβλητική και μισαναπηρική θέση του, αλλά πολλές φορές δεν προλαβαίναμε. Ήταν καταπέλτης. Τότε ειπώθηκαν τα εξής, τα οποία άφησαν τους περισσότερους από εμάς άφωνους. Μας είπε ο κ. Λιβαθινός ότι ”δε γίνεται… αν βάλω έναν ανάπηρο πάνω στη σκηνή και δίπλα του έναν ηθοποιό, τον καλύτερα ηθοποιό να βάλεις, όλοι θα κοιτάνε τον ανάπηρο. Πώς είναι όταν βάζεις ένα ζώο στη σκηνή”… σαστίσαμε. Συνέχισε: ”Κανένας δεν κοιτάει τον ηθοποιό όσο καλός κι αν είναι, όλοι κοιτάνε το ζώο”.
Ήμασταν όλοι παγωμένοι. Σχεδόν κανένας μας δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη. Ευτυχώς, μπόρεσε η Ελευθερία, σηκώθηκε όρθια και του είπε: ”Με συγχωρείτε, κ. Λιβαθινέ, εμένα, αυτά που λέτε με προσβάλλουν βαθιά, όχι μόνον ως ηθοποιό, αλλά και ως άνθρωπο”.
Εκείνος τότε συνέχισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει κάτω: ”Δεν με καταλάβατε, αυτό που έλεγα είναι πώς όταν βάζεις ένα ζώο, ένα άλογο για παράδειγμα ή ένα παιδί στη σκηνή κανένας δεν κοιτάει τον ηθοποιό, όσο υπέροχος κι αν είναι, όλοι κοιτάνε το άλογο”.
Η Ελευθερία του απάντησε πως εδώ τον διαψεύδουν οι νατουραλιστές Γερμανοί, που όταν αποφάσισαν τη δεκαετία του ’70 να ανεβάσουν τις ”Βάκχες” και να βάλουν έναν στάβλο με άλογα επί σκηνής κανένας δεν κοιτούσε τα άλογα, όλοι κοιτούσαν τον υπέροχο Διόνυσο.
Τότε τον λόγο πήρε ο Αντώνης και είπε: ”Κύριε Λιβαθινέ, αν βάλουμε επί σκηνής έναν ανάπηρο και όλοι κοιτάνε εκείνον, αυτό δεν θα είναι αποτέλεσμα που προκάλεσε η ύπαρξη του ανάπηρου ηθοποιού, αλλά το γεγονός ότι η κοινωνία μας δεν είναι εκπαιδευμένη να βλέπει ανάπηρους ηθοποιούς αφού αποκλείονται από την εκπαίδευση. Δεν θα είναι άλλωστε ποτέ έτοιμη αν εμείς οι άνθρωποι της τέχνης δεν το τολμήσουμε. Αν έχει ένα στόχο το θέατρο και η τέχνη είναι να εκπαιδεύει την κοινωνία, συνεπώς μόνο κερδισμένο θα είναι το θέατρο, αλλά και η κοινωνία μας, αν υπάρξουν ανάπηροι ηθοποιοί επί σκηνής”.
Ο κ. Λιβαθινός προσπερνώντας τις απαντήσεις που δίναμε αναρωτήθηκε: ”Μα δεν μου απαντάτε πώς είναι δυνατόν να επικοινωνήσει επί σκηνής ένας κωφός ηθοποιός με τόσους συντελεστές”. Η Ελευθερία τον ρώτησε γιατί θεωρεί ότι ένας κωφός δεν θα μπορεί να επικοινωνήσει σε μια παράσταση και γιατί πιστεύει ότι αποκλειστικά οι κωφοί αντιμετωπίζουν πρόβλημα επικοινωνίας, τη στιγμή που υπάρχουν πολλοί ακούοντες ηθοποιοί που είναι εγωκεντρικοί και έχουν τεράστια αδυναμία να επικοινωνήσουν επί σκηνής.
Ο κ. Λιβαθινός είπε: ”Γνωρίζω πολλούς εγωκεντρικούς ηθοποιούς που είναι εξαιρετικοί καλλιτέχνες. Οι κωφοί όμως δεν θα μπορούν να επικοινωνήσουν”.
Η Ελευθερία ανταπάντησε πως κάνει λάθος και πως οι κωφοί επικοινωνούν μια χαρά.
Τότε εκείνος σηκώθηκε, την πλησίασε, έσκυψε σχεδόν ολόκληρος από πάνω της φτάνοντας το πρόσωπό του κοντά στο δικό της και άρχισε να μιλάει επιθετικά στα ρωσικά. Έπειτα τη ρώτησε φωνάζοντας: ”Τώρα εμείς οι δυο επικοινωνούμε; Επικοινωνούμε;”. ”Φυσικά και επικοινωνούμε” τού απάντησε εκείνη. ”Μπορεί να μην καταλαβαίνω τι λέτε, στα ρωσικά, αλλά επικοινωνούμε, γιατί αντιλαμβάνομαι την επιθετική ενέργειά σας απέναντί μου”.
Δεν υπήρχε κανένας λόγος να συνεχιστεί το βασανιστήριό μας. Η όλη συζήτηση έκλεισε ζητώντας μας να τους κοινοποιήσουμε τις καλές πρακτικές που ακολουθούν τα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ενώ είχαμε αρχικά συμφωνήσει σε νέα συνάντηση για να τις παρουσιάσουμε, μας είπε πως δεν υπάρχει λόγος να γίνει κι άλλη συνάντηση και να τους στείλουμε το υλικό στο email. Το υλικό δεν το στείλαμε ποτέ. Σε μια εποχή, όπου σε όλες τις δημοκρατικές χώρες οι ανάπηροι γίνονται δεκτοί ως σπουδαστές στις καλλιτεχνικές σχολές…
Προσκολλημένος σε ρατσιστικά στερεότυπα
Σε μια εποχή, όπου σε χώρες όπως η Αγγλία, η Αμερική αλλά και πολλές ευρωπαϊκές χώρες συνδικαλίζονται οι ανάπηροι ηθοποιοί, διεκδικούν, κερδίζουν ρόλους ΚΑΙ βραβεία τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο… Σε μια εποχή που οι μεγαλύτερες διεθνείς διοργανώσεις, όπως π.χ. BAFTA και Oscar, αλλάζουν τους κανονισμούς τους, προκειμένου να διασφαλίσουν την ποικιλομορφία και τη συμμετοχή όχι μόνο των αναπήρων, αλλά και όλων των μειονοτήτων σε θέσεις μπροστά και πίσω από την κάμερα, χρησιμοποιώντας την ποσόστωση…
…ο πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού, κ. Στάθης Λιβαθινός, μας έδειξε όχι μόνο ότι δεν διαθέτει πνεύμα ανοιχτό και προοδευτικό, αλλά και ότι είναι προσκολλημένος σε ρατσιστικά στερεότυπα περασμένων εποχών, υποτιμώντας τις/τους ανάπηρους/ες καλλιτέχνιδες/ες με έναν βαθιά ριζωμένο μισαναπηρισμό και χωρίς καμία διάθεση για συνεργασία σε ισότιμη βάση.
Απαξίωσε την εκπαίδευσή μας, τις γνώσεις μας, και υποτίμησε την ικανότητα κάθε ανάπηρου καλλιτέχνη να σταθεί ως αυτό ακριβώς που είναι, καλλιτέχνης. Καθώς πριν ξεκινήσει η συνάντηση, έχοντας κάνει για χρόνια κοπιαστική προεργασία, είχαμε την πεποίθηση ότι ένας άνθρωπος της κουλτούρας, ένας άνθρωπος του πολιτισμού θα ήταν πολύ πιο ανοιχτόμυαλος και πιο προοδευτικός, η στάση του κ. Λιβαθινού αποτέλεσε βαρύ πλήγμα για εμάς.
Αποχωρώντας από την αίθουσα, ήμασταν όλες και όλοι μουδιασμένοι. Κατεβήκαμε στο πάρκινγκ και αγκαλιαστήκαμε με δακρυσμένα μάτια. Το μούδιασμα δεν έλεγε να φύγει. Τελικά, το πήραμε μαζί μας και διήρκεσε πολύ-πολύ καιρό».
