Σχολή των Αθηνών – Γαλλία: Στη Βουλή το αριστούργημα του Ραφαήλ

Τοποθετήθηκε στο περιστύλιο του Μεγάρου της Βουλής, η «Σχολή των Αθηνών» του Ραφαήλ. Η περίφημη ταπισερί του 18ου αιώνα παραχωρήθηκε στη Βουλή των Ελλήνων από την Γαλλική Εθνοσυνέλευση, προς τιμήν της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, το συγκεκριμένο έργο θα δανειστεί στην Ελλάδα για έναν χρόνο, ενώ για το εν λόγω ζήτημα υπήρξε και επικοινωνία του προέδρου της Βουλής Κωνσταντίνου Τασούλα και του Γάλλου ομολόγου του Ρίτσαρντ Φεράντ.

Τις εργασίες της τοποθέτησης παρακολούθησαν ο πρόεδρος της Βουλής, Κώστας Τασούλας, και ο πρεσβευτής της Γαλλίας στην Αθήνα, Πατρίκ Μεζονάβ. Όπως ανέφερε σε σχετική ανάρτησή του στο twitter ο γγ της Βουλής, Α. Μυλωνάκης, πρόκειται για «Ένα έργο ωδή στην ελληνική σκέψη που έθεσε τα θεμέλια της Δημοκρατίας».

Τιμώντας την Ελληνική Επανάσταση η Γαλλική Εθνοσυνέλευση μας παραχώρησε προς έκθεση μια σπάνια ταπισερί του 18ου αιώνα που αναπαριστά τη Σχολή των Αθηνών του Ραφαήλ. Ένα έργο ωδή στην ελληνική σκέψη που έθεσε τα θεμέλια της Δημοκρατίας.Ευχαριστούμε @RichardFerrand @FranceenGrece pic.twitter.com/xPUFVWrSaI

— George Mylonakis (@georgemilon) March 22, 2021

https://twitter.com/FranceenGrece/status/1373955779959590915?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1373955779959590915%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.in.gr%2F2021%2F03%2F22%2Fculture%2Ftexni%2Fstin-vouli-perifimi-sxoli-ton-athinon-tou-rafail-entyposiakes-fotografies%2F

Η Σχολή των Αθηνών

Η Σχολή των Αθηνών, ή Scuola di Αtene στην ιταλική γλώσσα, είναι μια από τις διασημότερες νωπογραφίες του Ιταλού καλλιτέχνη της Αναγεννησιακής τέχνης, Ραφαήλ. Η Νωπογραφία διακοσμεί έναν τοίχο δωματίου με το όνομα «Αίθουσα της Υπογραφής» ή “Stanza della Segnatura” της πτέρυγας “Stanze di Rafaello” δηλαδή «Αίθουσες του Ραφαήλ» στο Αποστολικό Παλάτι στο Βατικανό. Ο ίδιος ο Ραφαήλ έδωσε άλλο όνομα στην νωπογραφία, γράφοντας δύο λέξεις: “Causarum Cognitio”, «Αιτίες Γνώριζε», δηλαδή προσπάθησε να συνειδητοποιείς και να γνωρίζεις τις αιτίες.

Αριστούργημα του Ραφαήλ, η τέλεια ενσάρκωση του κλασικού πνεύματος της ύστερης αναγέννησης

«Η Σχολή των Αθηνών» δημιουργήθηκε μεταξύ των ετών 1510 και 1511, όταν ο διάσημος καλλιτέχνης προσλήφθηκε για να διακοσμήσει με τοιχογραφίες τις μετέπειτα γνωστές ως «Αίθουσες του Ραφαήλ» στο Αποστολικό Παλάτι του Βατικανού. Βρίσκεται στο δεύτερο δωμάτιο που διακόσμησε ο καλλιτέχνης και είναι χρονικά η δεύτερη τοιχογραφία που ολοκλήρωσε, με πρώτη την «Έριδα περί την Θεία Ευχαριστία στον ακριβώς απέναντι τοίχο του δωματίου. Η «Σχολή των Αθηνών» θεωρείται ως το «αριστούργημα του Ραφαήλ και η τέλεια ενσάρκωση του κλασικού πνεύματος της ύστερης αναγέννησης”».

Η «Αίθουσα της Υπογραφής» (“Stanza della Segnatura”) ήταν ο χώρος μελέτης της βιβλιοθήκης του Πάπα Ιουλίου Β΄. Οι τοιχογραφίες του Ραφαήλ συνδυάζουν με αρμονία το πνεύμα της ελληνικής αρχαιότητας με τον Χριστιανισμό, και σαν καθρέπτης αντικατοπτρίζουν το πλούσιο περιεχόμενο της βιβλιοθήκης του Πάπα. Οι τοιχογραφίες του καταπιάνονται με τα θέματα της θεολογίας, της φιλοσοφίας, της σοφίας, το δίκαιο και της ποιητικής τέχνης. Το θέμα που απέδωσε ο Ραφαήλ στο δωμάτιο μαρτυρεί την αντίληψη των Ανθρωπιστών της Αναγέννησης περί συμβατότητας και πνευματικής αρμονίας μεταξύ της χριστιανικής διδασκαλίας και της ελληνικής φιλοσοφίας. Κατά την περίοδο της Αναγέννησης πίστευαν πως αυτά τα δύο είναι συμβατά και πως το θέμα της σοφίας είναι κατάλληλο για το δωμάτιο αυτό, αφού σε αυτό υπογράφηκε και σφραγίστηκε η πλειοψηφία των σημαντικότερων Παπικών έγγραφων.

Ο πραγματικός τίτλος

Ο τίτλος «Η Σχολή των Αθηνών» δεν δόθηκε από τον Ραφαήλ, και το θέμα της τοιχογραφίας είναι στην πραγματικότητα «Η Φιλοσοφία», ή τουλάχιστον «Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία» αφού πάνω από την τοιχογραφία ο Ραφαήλ σημείωσε με δύο λέξεις «Causarum Cognitio», «Να γνωρίζεις τις αιτίες», φιλοσοφικό συμπέρασμα μελέτης των έργων του Αριστοτέλη, «Μεταφυσικά» και «Φυσικά».

Πράγματι, ο Αριστοτέλης φαίνεται να είναι το κεντρικό πρόσωπο στη τοιχογραφία. Ωστόσο, όλοι οι φιλόσοφοι που απεικονίζονται συμμερίζονται το «Causarum Cognitio», δηλαδή δημιούργησαν το έργο τους δίνοντας λύσεις αφού πρώτα προσπάθησαν να καταλάβουν τις αρχέγονες αιτίες του κάθε προβλήματος που αντιμετώπιζαν κατά το «γνώσης των πρώτων αιτιών». Πολλοί έζησαν πριν από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, και μόλις το ένα τρίτο ήταν Αθηναίοι.

Το έργο περιλαμβάνει ρωμαϊκά στοιχεία, αλλά συνάμα έχει ένα γενικό ημικυκλικό καθορισμό, έχοντας τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη στο κέντρο, με όλα τα άλλα να περιφέρονται γύρω από αυτούς. Ένα σύστημα που θα μπορούσε κάποιος να υπαινιχθεί πώς παραπέμπει στην Πυθαγόρεια Μονάδα, και πως ο Ραφαήλ ζωγράφισε την τοιχογραφία με ένα αρχαιοελληνικό σύστημα.

Εικάζεται πως κάθε μεγάλος φιλόσοφος είναι στον πίνακα, αλλά η αναγνώριση όλων τους είναι αδύνατη, για δύο λόγους,

αφενός γιατί ο Ραφαήλ δεν άφησε καμία περιγραφή των προσώπων που σχεδίασε, και αφετέρου διότι και ο ίδιος σχεδίασε ορισμένους από τους φιλοσόφους όπως τους φανταζόταν. Ο Ραφαήλ συνδύασε την φαντασία του με τις γνώσεις του και δημιούργησε ένα δικό του σύστημα εικονογραφίας για να ζωγραφίσει τους εικονιζόμενους, για τους οποίους είχε μεν διαβάσει αλλά που δεν τους είχε απαραίτητα δει να απεικονίζονται. Για παράδειγμα, ο Σωκράτης είναι άμεσα αναγνωρίσιμος στο κέντρο της τοιχογραφίας, γιατί γνωρίζουμε σήμερα, όπως και ο Ραφαήλ τότε, ένα πρότυπο της φυσιογνωμίας του, δηλαδή πώς περίπου έμοιαζε ο Σωκράτης, από προτομές ή ανδριάντες του. Αντίθετα, το πρόσωπο που εικάζεται να αντιστοιχεί στον Επίκουρο απέχει πολύ από τα πρότυπα της φυσιογνωμίας του που συναντούμε σε προτομές.

Γνωρίζουμε τελεσίδικα πώς στο κέντρο της τοιχογραφίας παριστάνεται ο Πλάτωνας στα αριστερά να δείχνει με το χέρι του προς τον ουρανό και ο Αριστοτέλης διαφωνώντας με το δεξί του χέρι να δείχνει προς την γη. Ο Πλάτων κρατάει το έργο του «Τίμαιος» ενώ ο Αριστοτέλης κρατάει το δικό του έργο «Ηθικά Νικομάχεια». Από εκεί και πέρα​​, διάφοροι μελετητές εκφράζουν διαφορετικές απόψεις ως προς το ποιοι είναι οι εικονιζόμενοι.