Ο πυρετός αποτελεί ένα από τα πλέον κοινά συμπτώματα της πανδημικής νόσου. Όμως η ελαφρώς αυξημένη θερμοκρασία – δηλαδή τα δέκατα – αποτελεί πάντα ένδειξη ότι κάποιος αρχίζει να αρρωσταίνει; Και τι γίνεται με την πληθώρα θερμομέτρων που κυκλοφορούν στην αγορά, καθώς το 2020 είναι η χρονιά απόσυρσης των παλαιών θερμομέτρων με υδράργυρο; Στα κρίσιμα αυτά ερωτήματα απαντά η ειδική παθολόγος και ιδρύτρια της Ελληνικής Εταιρείας Περιβαλλοντικής και Κλιματικής Ιατρικής, Χαραλαμπία Β. Γελαδάρη.
Το 2020 αποτέλεσε ιδιαίτερη χρονιά καθώς η ανθρωπότητα ήρθε αντιμέτωπη με σειρά από αλληλένδετες κρίσεις. Την κλιματική κρίση, την κρίση της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και της βιοποικιλότητας (υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του τρέχοντος αιώνα θα εξαφανιστεί το ~50% των ειδών του πλανήτη) και την πανδημία του κορονοϊού. Σύμφωνα με τον καθηγητή Παθολογίας και Διευθυντή της Β’ Παθολογικής Κλινικής και του ομώνυμου εργαστήριου της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και του ΓΝΑ Ιπποκράτειο, Σπυρίδωνα Π. Ντουράκη, «το 2020 είναι ένα έτος-σταθμός για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την επίτευξη της κλιματικής δικαιοσύνης και ισότητας. Αυτοί που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή είναι οι ηλικιωμένοι, οι έγκυοι γυναίκες, τα παιδιά, οι φτωχοί και οι έγχρωμες μειονότητες. Το ίδιο ισχύει και για την πανδημία του κορονοϊού».
COVID-19
Η σωστή εκτίμηση της θερμοκρασίας του σώματος είναι μείζονος σημασίας για τον κλινικό ιατρό. Το γεγονός αυτό έγινε ιδιαίτερα κατανοητό κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος του COVID-19, όπου παρατηρήθηκε στα εξωτερικά παθολογικά ιατρεία αύξηση στην προσέλευση ασθενών λόγω επεισοδίων διαλείπουσας δεκατικής πυρετικής κίνησης μέχρι 37,4°C, κυρίως τις απογευματινές ώρες (δέκατα). Μάλιστα, η αύξηση αυτή παρατηρήθηκε ιδιαίτερα μετά τις συστάσεις των επαγγελματιών υγείας για τακτική, προληπτική θερμομέτρηση του πληθυσμού στο πλαίσιο πρώιμης ανίχνευσης περιπτώσεων λοίμωξης από τον SARS-CoV-2, με απώτερο στόχο την έγκαιρη απομόνωση των ασθενών και τον περιορισμό της εξάπλωσης του φονικού ιού. Σε πολλές περιπτώσεις ενδελεχής έλεγχος με εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις απέβη αρνητικός για παθολογικά ευρήματα.
Διακυμάνσεις
Στην πραγματικότητα, η διακύμανση αυτή της θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε ήταν ένα φυσιολογικό βιολογικό φαινόμενο με κιρκάδια (μεταβαλλόμενη στο 24ωρο) διακύμανση. Tο ίδιο άτομο ενδέχεται να παρουσιάζει διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του σώματός του κατά τη διάρκεια του 24ώρου, με τις χαμηλότερες τιμές να καταγράφονται περίπου στις 4 π.μ. και τις υψηλότερες μεταξύ 4-7 μ.μ. Η αύξηση αυτή αποδίδεται στην αυξημένη μυϊκή δραστηριότητα και παραγωγή ενέργειας που παρατηρείται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έντονη σωματική άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος ως και ~38°C – 40°C. Στις γυναίκες απαιτείται συνεκτίμηση της θερμοκρασίας του σώματος με τον εμμηνορυσιακό κύκλο, όπου ορμονικές μεταβολές οδηγούν σε παροδική αύξηση.
Έκθεση στον ήλιο για ορισμένο χρονικό διάστημα θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (π.χ. οικοδόμοι, αγρότες, πολύωρη ηλιοθεραπεία κ.λπ.). Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ασθενείς δεν πρέπει να αναζητούν ιατρική βοήθεια σε ανάλογες περιπτώσεις, ιδιαίτερα δε σε καιρό πανδημίας. Η σωστή όμως εκτίμηση του κλινικού ιατρού θα μπορούσε να ελαφρύνει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, καθώς η διενέργεια άσκοπων και περιττών εξετάσεων επιβαρύνει την ήδη εύθραυστη κατάστασή του σε περιόδους κρίσεων.
