Σαφές μήνυμα έστειλε από την Τρίπολη ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μετά το πέρας της επίσημης επίσκεψής του στη χώρα, διαμηνύοντας ότι για την Ελλάδα είναι σημαντικό να ακυρωθεί το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. «Η γεωγραφία καθορίζει το πλαίσιο των διμερών μας σχέσεων, και όχι οι τεχνητές γραμμές που κάποιοι τραβούν σε χάρτες», τόνισε με νόημα ο Ελληνας πρωθυπουργός κατά τις δηλώσεις του με τον προσωρινό πρωθυπουργό της μεταβατικής κυβέρνησης της χώρας.
«Για εμάς, πολύ σημαντικό είναι η ακύρωση παράνομων εγγράφων που παρουσιάστηκαν ως δήθεν διακρατικές συμφωνίες αλλά δεν έχουν καμία νομική ισχύ, όπως ρητά έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», πρόσθεσε ο πρωθυπουργός. «Κατά συνέπεια, χαιρετίζω τη διάθεσή σας να μπορούμε να συζητήσουμε απευθείας και διμερώς ζητήματα που αφορούν την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών -ως οφείλουμε να κάνουμε ως γειτονικές χώρες- και να συνεχίσουμε μια συζήτηση η οποία διεκόπη το 2010. Πάντα με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, το οποίο αποτελεί την πυξίδα με την οποία φιλικά κράτη λύνουν τέτοιου είδους διαφορές».
‘Ευχαριστώ’ και στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός της Μεταβατικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης (GNU), Abdul Hamid Dbeibeh, ευχαρίστησε τον Ελληνα πρωθυπουργό για την επίσκεψή του στη χώρα, όπως και τον πατέρα του, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, που βελτίωσε τις σχέσεις των δύο χωρών. Αφού υπογράμμισε τη μακρά ιστορία οικονομικών, εμπορικών και ανθρωπιστικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, επισήμανε το ενδιαφέρον της Λιβύης για περαιτέρω συνεργασία με την Ελλάδα σε όλους τους τομείς.
«Καλωσορίζουμε την Α.Ε τον Έλληνα πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη και τον ευχαριστούμε για αυτή την επίσκεψη. Αναφέρουμε τη θετική και τιμητική στάση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη πατέρα του πρωθυπουργού της Ελλάδος για τα σχέδια και την ανάπτυξη των σχέσεων συνεργασίας μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος στη δεκαετία του ‘70 τον περασμένο αιώνα», είπε ο Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά και προσέθεσε: «Ευελπιστούμε να επαναφέρουμε αυτές τις διακεκριμένες σχέσεις στην προηγούμενη κατάσταση μέσω της ενίσχυσης των σχέσεων σύμφωνα με τα κοινά συμφέροντα μεταξύ των δύο χωρών».
Με την Ελλάδα μας συνδέουν φιλικές και ιστορικές σχέσεις
«Με την Ελλάδα», συνέχισε, «μας συνδέουν φιλικές και ιστορικές σχέσεις από το παρελθόν μεταξύ των δύο χωρών, από την πολιτική, πολιτιστική και οικονομική πλευρά καθώς και τα ανθρωπιστικά θέματα. Ενδιαφερόμαστε για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, την αύξηση της εκπροσώπησης τους σύμφωνα με τα κοινά συμφέροντα των δυο χωρών. Σε αυτή τη συνάντηση συζητήσαμε την επανεκκίνηση της Ελληνικής Πρεσβείας και την παροχή των προξενικών υπηρεσιών, οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι η χορήγηση θεωρήσεων εισόδου από τη Λιβύη, το άνοιγμα του εναερίου χώρου μεταξύ των δυο πλευρών, η συνεργασία του νοσηλευτικού φακέλου και η ανταλλαγή εμπειριών στον υγειονομικό τομέα».
Ο Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά στις δηλώσεις του ανάφερε επίσης ότι «ενδιαφερόμαστε για περαιτέρω συνεργασία μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος στον οικονομικό και επενδυτικό τομέα, στην υλοποίηση όλων των συμφωνιών, στους τομείς της ενέργειας, του θαλάσσιου εμπορίου καθώς και τη συνεργασία που είχαμε στο παρελθόν στον τομέα της στρατιωτικής εκπαίδευσης».
Αναφερόμενος στις σχέσεις Λιβύης-Τουρκίας είπε,
«Όσον αφορά στη συμφωνία μας με την Τουρκία σχετικά με τον καθορισμό των ΑΟΖ μας, επιβεβαιώνουμε την σπουδαιότητα όποιας συμφωνίας θα συμβάλει στην εξεύρεση κατάλληλων λύσεων και στην εξασφάλιση των δικαιωμάτων μας. Όπως επίσης είμαστε έτοιμοι για τη σύσταση Κοινής Επιτροπής μεταξύ Λιβύης – Ελλάδας για τη συνέχιση των διαβουλεύσεων σχετικά με τον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων και των ΑΟΖ των δύο χωρών και προσπαθούμε στην οικοδόμηση σχέσεων με βάση την καλή γειτονία και τον αλληλοσεβασμό και την οικοδόμηση γεφυρών συνεργασίας μεταξύ των δυο πλευρών της Μεσογείου για να γίνει θάλασσα ειρήνης».
“Η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας εργάζεται για τη δημιουργία καρποφόρων σχέσεων με όλους, ειδικά με τις χώρες της περιοχής που μας ενώνουν κοινά συμφέροντα, με αλληλοσεβασμό και ό,τι εξασφαλίζει τα συμφέροντα των χωρών μας».
Ολοκληρώνοντας τις δηλώσεις του ευχαρίστησε για μια ακόμη φορά τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, για την επίσκεψη μέσω της οποίας, όπως σημείωσε, «ενδιαφερόμαστε για περαιτέρω συνεργασία σε όλους τους τομείς».
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στο πλαίσιο κοινών δηλώσεων μετά τη συνάντησή του στην Τρίπολη με τον πρωθυπουργό της Μεταβατικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης, Abdul Hamid Dbeibeh, ανέφερε:
«Κύριε Πρωθυπουργέ,
Κυρίες και κύριοι.
Αισθάνομαι μια μεγάλη χαρά που η παρουσία μου σήμερα στη Λιβύη συνδυάζεται με μία διπλή επανεκκίνηση: Με το νέο ξεκίνημα της ίδιας της χώρας, αλλά και των διμερών μας σχέσεων. Σας ευχαριστώ για τη ζεστή υποδοχή, για τη γόνιμη συζήτηση που είχαμε σε συνέχεια της πρώτης τηλεφωνικής μας επικοινωνίας, πριν από λίγες εβδομάδες.
Αποδέχθηκα την ευγενική σας πρόταση και ταξίδεψα -για πρώτη φορά μάλιστα- στη Λιβύη για έναν βασικό σκοπό: Να αναδείξω την επαναλειτουργία της Ελληνικής Πρεσβείας στην Τρίπολη ως ορόσημο της δυναμικής επανεκκίνησης των ελληνολυβικών σχέσεων. Και να μεταφέρω μήνυμα στήριξης στις προσπάθειες της Λιβύης για ειρήνη και για πρόοδο. Τόσο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και του ΟΗΕ, η πατρίδα μας θα σταθεί δίπλα σας στο δρόμο προς αξιόπιστες εκλογές, πολιτική ομαλότητα και ανασυγκρότηση της χώρας σας. Μακριά από ξένους στρατούς και συμφέροντα. Και με μοναδική πυξίδα την ασφάλεια και την ευημερία στη γειτονιά μας και στη Μεσόγειο.
Είναι καιρός, νομίζω, να μείνουν πίσω μας όσα δοκίμασαν τις σχέσεις μας το προηγούμενο διάστημα. Και, καθώς μετά την Πρεσβεία στην Τρίπολη, θα ακολουθήσει και το Ελληνικό Γενικό Προξενείο στη Βεγγάζη, η συνεργασία μας σε όλους τους τομείς μπορεί να αναπτυχθεί με γρήγορους ρυθμούς.
Οι εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας μπορεί να περιόρισαν τις οικονομικές μας σχέσεις. Όμως, στην πραγματικότητα, η ελληνική επιχειρηματική παρουσία στη Λιβύη ουδέποτε διακόπηκε. Και, σήμερα, που η πολιτική κατάσταση στη χώρα σταθεροποιείται, το ενδιαφέρον αυτό αναζωπυρώνεται.
Με τον κ. Πρωθυπουργό -και με την ομάδα του, με τους Υπουργούς του- συζητήσαμε τις προοπτικές συνεργασίας μας σε τομείς όπως η ενέργεια, οι κατασκευές, οι θαλάσσιες μεταφορές, η υγεία. Αλλά υπάρχουν και άλλα πεδία, όπως ο τουρισμός, η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, όπου επίσης μπορούν να γίνουν πολλά.
Πρωταγωνιστεί, ασφαλώς και η πλήρης αποκατάσταση της ενεργειακής μας συνεργασίας. Που, μάλιστα, θα μπορούσε να επεκταθεί και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, όπου σήμερα διαμορφώνονται εξαιρετικές ευκαιρίες για δημόσιες και για ιδιωτικές επενδύσεις
Όπως, βέβαια, παραδοσιακός μας δεσμός είναι κι αυτός της άμυνας και της ασφάλειας. Κύριε Πρωθυπουργέ, περισσότεροι από 280 Λίβυοι αξιωματικοί έχουν αποφοιτήσει τις τελευταίες δεκαετίες από τις σχολές των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Ενώ στο Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής έχουν εκπαιδευτεί και εκπαιδεύονται στελέχη της Λιβυκής Ακτοφυλακής κάτι το οποίο αποκτά και ξεχωριστή γεωπολιτική σημασία καθώς η ακτοφυλακή σας πρωταγωνιστεί στην ανάσχεση μεταναστευτικών ροών. Συνεπώς και εδώ η συνεργασία μας έχει ισχυρές ρίζες και έχει και ευρύ μέλλον.
Όπως τόνισα και στον κ. Πρωθυπουργό, θεμέλιο της νέας αφετηρίας στη σχέση μας πρέπει να είναι πάντα η ειλικρίνεια, η διάθεση διαλόγου και, κυρίως, η πίστη στις αρχές της διεθνούς νομιμότητας, του Διεθνούς Δικαίου. Και αυτό σημαίνει ότι, γράφοντας την καινούργια σελίδα της κοινής μας διαδρομής, θα μπορούμε να βρούμε τον τρόπο να σβήσουμε τα λάθη της προηγούμενης.
Θέλω, επίσης, να είμαι απολύτως σαφής και να επαναλάβω αυτό το οποίο μετέφερε και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Charles Michel, στην επίσκεψή του στη φίλη χώρα σας, ότι προϋπόθεση κάθε προόδου είναι η άμεση και πλήρης αποχώρηση ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων από το λιβυκό έδαφος. Είναι κάτι το οποίο έχουν ζητήσει, εξάλλου, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες. Και ασφαλώς, για εμάς, πολύ σημαντικό είναι η ακύρωση παράνομων εγγράφων που παρουσιάστηκαν ως δήθεν διακρατικές συμφωνίες αλλά δεν έχουν καμία νομική ισχύ, όπως ρητά έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Κύριε Πρωθυπουργέ,
Οι τελευταίες ημέρες στη Λιβύη έχουν έντονο χαρακτήρα, καθώς μετά τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, βρέθηκαν ο Πρωθυπουργός της Μάλτας, ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας, εγώ προσωπικά. Και η Ελλάδα και η Ιταλία, μάλιστα, έχουν πρόσφατα συνάψει μεταξύ τους νόμιμες συμφωνίες για τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών και των χωρικών υδάτων.
Ο συμβολισμός, λοιπόν, είναι εξαιρετικά ισχυρός: Οι φίλοι της Λιβύης είναι δίπλα της και όχι μακριά της. Άλλωστε -όπως συζητήσαμε- το πλησιέστερο σ’ αυτήν ευρωπαϊκό έδαφος είναι η Γαύδος και η πατρίδα μου, η Κρήτη. Και τελικά κ. Πρωθυπουργέ είναι η γεωγραφία που καθορίζει το πλαίσιο των διμερών μας σχέσεων, και όχι οι τεχνητές γραμμές που κάποιοι τραβούν σε χάρτες. Κατά συνέπεια χαιρετίζω τη διάθεσή σας να μπορούμε να συζητήσουμε απ’ ευθείας και διμερώς ζητήματα που αφορούν την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών -ως οφείλουμε να κάνουμε ως γειτονικές χώρες- και να συνεχίσουμε μια συζήτηση η οποία διεκόπη το 2010. Πάντα με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, το οποίο αποτελεί την πυξίδα με την οποία φιλικά κράτη λύνουν τέτοιου είδους διαφορές.
Θέλω να επαναλάβω ότι στο δύσκολο έργο σας, κ. Πρωθυπουργέ, για την ανασυγκρότηση της χώρας σας, δεν είστε μόνος σας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέλη της είναι εδώ, παρόντα. Και αποφασισμένα να στηρίξουν τον λιβυκό λαό, που τόσα έχει υποφέρει την τελευταία δεκαετία.
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να κλείσω, και πάλι με τις ελληνολιβυκές σχέσεις, οι οποίες ξεκινούν πριν από 2.600 χρόνια. Απ’ την εποχή που ταξιδιώτες από την Σαντορίνη έφταναν στις ακτές σας, ιδρύοντας την Κυρήνη, μετά τη Βεγγάζη και την ελληνική Πεντάπολη. Τότε, καλλιεργήσαμε μαζί, εδώ, ένα σπάνιο θεραπευτικό βότανο το «σίλφιο», το οποίο ονομάστηκε και το «χρυσάφι της Λιβύης».
Στον 21ο αιώνα, λοιπόν, «χρυσάφι» των λαών μας είναι η ειρήνη, η συνεργασία και η ευημερία.
Σας ευχαριστώ για ακόμα μια φορά για τη θερμή σας υποδοχή».
Σημειώνεται ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι από τους πρώτους ηγέτες κράτους-μέλους της Ε.Ε. που επισκέπτονται τη Λιβύη, μετά τον εμφύλιο που σπάραξε τη χώρα. Ο πρωθυπουργός επισφράγισε με την παρουσία του την επαναλειτουργία της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη, την επανεκκίνηση των σχέσεων Ελλάδας-Λιβύης, ενώ μετέφερε και μήνυμα στήριξης της Ελλάδας στη νέα αρχή που επιχειρείται στη Λιβύη και στην κυβέρνησή της.
Στο περιθώριο της επίσκεψής του στη Λιβύη, ο πρωθυπουργός είχε συνάντηση με τον Ιταλό ομόλογό του, Μάριο Ντράγκι, με τον οποίο συζήτησαν τον ρόλο Ελλάδας και Ιταλίας στην ανασυγκρότηση της χώρας.
Παρακολουθήστε τις κοινές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του πρωθυπουργού της Μεταβατικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης (GNU), Abdul Hamid Dbeibeh:
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο
Ο ΟΗΕ πρωτοκόλλησε το τουρκολιβυκό μνημόνιο για οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών τον Οκτώβριο του 2020. Ο ΟΗΕ, παρά την πρωτοκόλληση του μνημονίου, δεν κρίνει το περιεχόμενο της και δεν σημαίνει ότι με τον τρόπο αυτό νομιμοποιούνται οι διεκδικήσεις των χωρών που την υποβάλλουν. Η Συμφωνία που πρωτοκολλείται δεσμεύει μόνο τα μέρη που την υπογράφουν και κανένα από τα μέρη δεν μπορεί να την επικαλεστεί ενώπιον οργάνων του ΟΗΕ και των Διεθνών Δικαστηρίων.
Η Τουρκία είχε επίσημα ζητήσει από τον Γ.Γ. την πρωτοκόλληση της Συμφωνίας στον ΟΗΕ και την δημοσίευση της στις αρμόδιες εκδόσεις των Ηνωμένων Εθνών και πιο συγκεκριμένα στον ιστότοπο του Τμήματος Ωκεάνιων Υποθέσεων και Δίκαιου της Θάλασσας καθώς και στην περιοδική έκδοση Law of the Sea Bulletin.
Στις 9 Ιουλίου υπήρξε κοινή διπλωματική νότα που επέδωσαν στον Γ.Γ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες οι μόνιμες αντιπροσωπείες του Μπαχρέιν, της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Ελλάδας και της Σαουδικής Αραβίας, στην οποία παραθέτουν τους λόγους που δεν θα πρέπει να εγγραφεί στον κατάλογο με τις διεθνείς συνθήκες, το Μνημόνιο που υπέγραψαν στην Κωνσταντινούπολη, στις 27 Νοεμβρίου 2019, η κυβέρνηση της Τουρκίας και η «Κυβέρνηση Εθνικής Συνεννόησης» (GNA) της Λιβύης, για την οριοθέτηση θαλασσίων περιοχών δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο. Υπενθυμίζεται ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο είχαν καταδικάσει και οι «27» ευρωπαίοι ηγέτες στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 13 Δεκεμβρίου 2019, λέγοντας πως το σύμφωνο παραβιάζει το διεθνές δίκαιο.
Μητσοτάκης Λιβύη: Συνάντηση με Ντράγκι
Κατά την άφιξή του στην Τρίπολη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε συνάντηση με τον Ιταλό πρωθυπουργό, Μάριο Ντράγκι, καθώς είναι από τους πρώτους ηγέτες της ΕΕ που -με διαφορά λίγων ωρών- επισκέπτονται τη Λιβύη. Οι δύο πρωθυπουργοί αντάλλαξαν απόψεις για την κατάσταση στη Λιβύη και την ανάγκη η ΕΕ και τα κράτη-μέλη να στηρίξουν τις προσπάθειες για την ανασυγκρότηση, σταθεροποίηση και τη διεξαγωγή των εκλογών στη Λιβύη. Ελλάδα και Ιταλία ως εγγύτερα στη Λιβύη κράτη-μέλη της ΕΕ μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο τόσο διμερώς όσο και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Επίσης, σύμφωνα με ενημέρωση της κυβέρνησης, είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν τις άριστες διμερείς σχέσεις, απτή απόδειξη των οποίων είναι η μεταξύ τους συμφωνία Οριοθέτησης Θαλάσσιων Ζωνών, η οποία αποτελεί υπόδειγμα εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου, καθώς και διεθνούς νομιμότητας και συνεργασίας παράκτιων κρατών στην περιοχή.Συζήτησαν, ακόμη, τον συντονισμό των δύο χωρών σε θέματα της ΕΕ και ιδίως στο Μεταναστευτικό, καθώς και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Δείτε το βίντεο με τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ντράγκι
