Σήμερα αποκαλύπτεται ο τρόπος με τον οποίο θα δοθούν τα δάνεια 12,7 δισ. ευρώ με μηδενικό επιτόκιο που θα δοθούν στην Ελλάδα για να κατευθυνθούν και να κινητοποιήσουν ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 31,8 δισ. ευρώ έως το 2026, όπως καταγράφεται στο «Βήμα». Πρόκειται για ξεχωριστό κεφάλαιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της οικονομίας που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συνοδεύει το αίτημα της κυβέρνησης για τη χορήγηση – πέραν των άμεσων επιδοτήσεων ύψους 18 δισ. ευρώ – δανειακών κεφαλαίων που θα στηρίξουν τις ιδιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες θα εμπλακούν στον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, «το υπουργείο Οικονομικών εισάγει το “RRP Loan Facility“, μια επένδυση που σχετίζεται με την παροχή οικονομικών κινήτρων στον ιδιωτικό τομέα, με στόχο την προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων για την πράσινη μετάβαση, την ψηφιοποίηση, την εξωστρέφεια, τις οικονομίες κλίμακας μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών και καινοτομία (Ε & Α), μέσω, ουσιαστικά, μιας μεταρρύθμισης των κρατικών ενισχύσεων».
Το επενδυτικό κενό και η ταχεία ανάκαμψη
Σύμφωνα με τα όσα λέει στο «Το Βήμα» ο αρμόδιος για την πραγματοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης, υφυπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης, «πρόκειται για μεγάλη δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν ιδιωτικές επενδύσεις που θα ενταχθούν στο συνολικό σχέδιο και να καλύψουν τα επόμενα χρόνια ένα σημαντικό μέρος από το επενδυτικό χάσμα ανάμεσα στην Ελλάδα και τις χώρες της ΕΕ που δημιουργήθηκε τα χρόνια της ύφεσης και των μνημονίων». Στην αιτιολόγηση του αιτήματος του δανείου αναφέρεται:
«Το επενδυτικό κενό που έχει συσσωρευθεί κατά την περίοδο 2011-2019 έφθασε τα 150 δισ. ευρώ. Αυτό το κενό, που οφείλεται κυρίως στις αδύναμες ιδιωτικές επενδύσεις, αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους που εξηγούν τη χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας και τον υψηλό δείκτη ανεργίας ενώ αποτελεί επίσης σημαντικό εμπόδιο στην ταχεία ανάκαμψη από την τρέχουσα κρίση».
Ωστόσο, εκτός από την πολυετή κρίση που έπληξε την ελληνική οικονομία, ο διαχρονικός λόγος που το χάσμα των επιχειρηματικών επενδύσεων διατηρεί την ανοδική του τάση είναι η μεγάλη διαφορά επιτοκίου που καταβάλλουν οι ελληνικές εταιρείες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Στην έκθεση επισημαίνεται ότι «το πολύ υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης που υφίστανται οι ελληνικές μεγάλες εταιρείες έως και 190 μονάδες βάσης στα επιτόκια που καταβάλλουν σε σύγκριση με τη ζώνη του ευρώ καθ’ όλη την περίοδο 2011-2020 και τα ακόμα υψηλότερα επιτόκια που καταβάλλουν οι μεσαίες ή μικρότερες επιχειρήσεις σε σύγκριση με τα αντίστοιχα επιτόκια που καταβάλλουν οι ΜΜΕ στην ΕΕ. Ολα αυτά οδηγούν στο πολύ υψηλό κενό παραγωγής, που αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω».
Το χρηματοδοτικό πρόγραμμα
Τα δάνεια RRF θα είναι τα κεφάλαια της διευκόλυνσης δανείων του ιδιωτικού τομέα. Τα δάνεια «RRP Loan Facility» – όπως τιτλοφορείται το χρηματοδοτικό πρόγραμμα προς τον ιδιωτικό τομέα – θα τηρούν τις ακόλουθες αρχές:
Θα κατευθυνθούν σε μακροπρόθεσμες (6-12 έτη) ιδιωτικές επενδύσεις και έργα που θα καλύπτουν τους ακόλουθους στόχους πολιτικής:
– πράσινη μετάβαση,
– ψηφιοποίηση,
– εξωστρέφεια,
– οικονομίες κλίμακας μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών,
– καινοτομία (Ε & Α).
Οι αποφάσεις θα λαμβάνονται χρησιμοποιώντας αποκλειστικά οικονομικά κριτήρια, χωρίς παρέμβαση από το κράτος.
– Τα δάνεια θα παρέχουν εύλογη περίοδο χάριτος (π.χ. 2-3 χρόνια) πριν από την έναρξη της αποπληρωμής.
Τα χαμηλά επιτόκια των δανείων RRF θα διοχετευθούν στις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις που θα εφαρμοστούν διεξοδικά, για την παροχή κινήτρων για επενδύσεις. Τα δάνεια RRF θα είναι μοχλευμένα με χρηματοδότηση από τρίτους στο ελάχιστο επίπεδο του 50%, συμπεριλαμβανομένων των δανείων ιδίων κεφαλαίων και χρηματοδοτήσεις από εμπορικές τράπεζες (CBs). Το χαρτοφυλάκιο δανειακής διευκόλυνσης βαθμολογείται από οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας που θα διαχειρίζεται ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ).
Θα υπάρχουν τρία επίπεδα ελέγχου σχετικά όσον αφορά την επιλεξιμότητα:
– Αξιολόγηση από το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που παρέχει τη χρηματοδότηση.
– Αξιολόγηση από ανεξάρτητο πιστοποιημένο ελεγκτή πριν από τη χρηματοδότηση.
– Εκ των υστέρων αξιολόγηση.
Τα παραδείγματα και το επιτόκιο
Η δανειακή διευκόλυνση για τις επιχειρήσεις δεν περιορίζει το επιτόκιο που διαθέτουν οι τράπεζες για την επιπλέον χρηματοδότηση. Θα καθορίζουν τα περιθώρια επιτοκίου με βάση την πιστωτική τους πολιτική. Σύμφωνα με την επιχειρησιακή συμφωνία θα υπάρχει συγκεκριμένη ρήτρα να μην επιβάλουν επιπλέον περιθώριο, σε σύγκριση με αυτό που θα είχαν χρεώσει χωρίς τη συμμετοχή των δανείων του Ταμείου στη χρηματοδότηση της επένδυσης.
Σύμφωνα με τα παραδείγματα-ασκήσεις που έχει συντάξει το υπουργείο Οικονομικών και περιλαμβάνονται στην έκθεση οι δανειοδοτήσεις που θα περάσουν μέσα από τις τράπεζες υπολογίζεται να έχουν τελικό επιτόκιο 0,2%-0,3% και σε αυτό θα βοηθήσει και ο διεθνής ανταγωνισμός που θα οξυνθεί για το ποιος θα χρηματοδοτήσει τα έργα.
Επιπλέον θα υπάρξουν χρηματοδοτήσεις (RRP και τραπεζών) βάσει αμοιβής μέσω ομολογιακών δανείων ή και κοινοποιημένων δανείων. Επίσης επιτρέπεται έκδοση διαφορετικών σειρών ομολόγων, το ένα για RRF και το άλλο για χρηματοδότηση από την Τράπεζα, το καθένα με διαφορετικό επιτόκιο (κουπόνι) με τις ίδιες περιόδους επιτοκίου, ημερομηνίες πληρωμής, ασφάλεια, ημερομηνίες λήξης κ.λπ.
Διασφάλιση της αποπληρωμής
Για τη χρήση των δανείων RRF και των εγγυήσεων InvestEU χρησιμοποιούνται τέσσερα διακριτά κανάλια χρηματοοικονομικής διανομής για τη στήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται η αποπληρωμή της χρηματοδότησης από τις δικαιούχους εταιρείες. Ενα από αυτά περιλαμβάνει και τη συμμετοχή δύο ιδρυμάτων που έχουν ήδη σημαντική δανειοδοτική δραστηριότητα στην Ελλάδα, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ):
Δάνεια από το Ελληνικό Ταμείο Ανάπτυξης -Ανθεκτικότητας (RRF) μέσω των Διεθνών Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων (LF IFI): Αυτό το κανάλι θα συγχρηματοδοτήσει σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις από κεφάλαια ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (EIB – European Bank Bank, EBRD – European Bank for Reconstruction) και ελληνικά δάνεια RRF.
Ο μηχανισμός LF IFI στοχεύει στη χρηματοδότηση σημαντικών επενδύσεων κυρίως μεσαίων κεφαλαίων και μεγάλων εταιρειών, ενώ το συνολικό ποσό των δανείων LF IFI εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 40% και 60% των δανείων RRF. Το LF IFI αναμένεται να καλύψει το πολύ το 50% των επενδυτικών δαπανών, με την ιδιωτική συμμετοχή να ανέρχεται τουλάχιστον στο 20%.
Οι τράπεζες θα κρίνουν την αξιοπιστία κάθε επενδυτή
Δάνεια από το RRF μέσω των Εμπορικών Τραπεζών – Φορολογικές διευκολύνσεις δανείων (LF CB): Αυτό το κανάλι θα συγχρηματοδοτεί ιδιωτικές επενδύσεις από κεφάλαια από εθνικές και διεθνείς εμπορικές τράπεζες και ελληνικά δάνεια του Ταμείου. Ο μηχανισμός LF CB στοχεύει στη χρηματοδότηση σημαντικών επενδύσεων εταιρειών όλων των μεγεθών, ενώ το συνολικό ποσό των δανείων θα κυμαίνεται μεταξύ 40% και 60% των δανείων του Ταμείου. Η LF CB θα καλύψει το πολύ το 50% των επενδυτικών δαπανών, ενώ η ιδιωτική συμμετοχή θα καλύψει τουλάχιστον το 20% των ιδίων κεφαλαίων και το υπόλοιπο ποσό θα καλυφθεί από την εμπορική τράπεζα.
Οι τράπεζες θα κρίνουν με τα δικά τους κριτήρια την αξιοπιστία κάθε επενδυτή και τη βιωσιμότητα της επένδυσης, χωρίς την παρέμβαση του κρατικού μηχανισμού, ενώ ανεξάρτητοι ελεγκτές θα αξιολογήσουν την επιλεξιμότητα των επενδύσεων σύμφωνα με τις οδηγίες του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και θα ελέγχουν τη συμμόρφωση με τους σχετικούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Επενδύσεις από το ελληνικό RRF μέσω της δημιουργίας μιας νέας πλατφόρμας μετοχών: Αυτό το κανάλι στοχεύει στη χρηματοδότηση των επενδύσεων των ταχέως αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων σε δυναμικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, μέσω των ιδίων κεφαλαίων. Η χρηματοδότηση ιδίων κεφαλαίων από εταιρείες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων θα γίνεται μέσω της πλατφόρμας ιδίων κεφαλαίων, προκειμένου να παρέχεται χρηματοδότηση σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Ο μηχανισμός Innovate Now
Ο μηχανισμός Mezzanine FoF θα χρηματοδοτήσει κατά 400 εκατ. ευρώ τις εταιρείες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων και θα καλύψει έως και το 70% των κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων από ΜΜΕ, τα οποία συνήθως δεν χρηματοδοτούνται από το τραπεζικό σύστημα ή τα επενδυτικά ταμεία. Ο μηχανισμός Innovate Now θα χρηματοδοτήσει κατά 100 εκατ. ευρώ τις εταιρείες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων και θα καλύψει έως και το 70% των κεφαλαίων συμμετοχής τους σε επενδύσεις σε ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται σε καινοτόμους ψηφιακούς τομείς. Η νέα πλατφόρμα μετοχών θα αναπτυχθεί από την Ελληνική Τράπεζα Ανάπτυξης, με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων. Επενδύσεις από το ελληνικό τμήμα του Ταμείου InvestEU: Η Ελλάδα σκοπεύει να διαθέσει 500 εκατ. ευρώ στο InvestEU, με έμφαση στις εθνικές προτεραιότητες χρηματοδότησης ιδιωτικών επενδύσεων.
Τα βήματα προς τη χρηματοδότηση
Αφού περάσει η έγκριση του Εθνικού Σχεδίου ανάπτυξης θα ανοίξει στο υπουργείο οικονομικών πλατφόρμα η οποία θα δέχεται τις αιτήσεις για τα επιλέξιμα επενδυτικά σχέδια που θα επιδοτηθούν ή και θα χρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα. Η πλατφόρμα, ανάλογα με το μέγεθος της επένδυσης (μεγάλη, μικρή) και το αντικείμενο (π.χ. πράσινη οικονομία, ψηφιακή αναβάθμιση), θα κατευθύνει τον επενδυτή που θα υποβάλλει τον φάκελό του (σε ποιο κανάλι χρηματοδότησης). Προηγουμένως θα έχουν υπογραφεί συμφωνίες μεταξύ του υπουργείου οικονομικών και των εμπορικών τραπεζών.
Οι επενδυτικές τράπεζες (π.χ. ΕΤΕπ) προβλέπεται να χρηματοδοτήσουν κυρίως μεσαίες και μεγάλες εταιρείες και τις βιώσιμες επενδύσεις τους που θα έχουν αυξημένο και μακροχρόνιο αντίκτυπο στη δημιουργία θέσεων εργασίας, την εξωστρέφεια και τη συνολική οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Και οι εμπορικές τράπεζες θα δέχονται αιτήσεις δανειοδότησης καλύπτοντας όλα τα μεγέθη ιδι- ωτικών επιχειρήσεων και επενδυτικών σχεδίων.
Οι τράπεζες υποβάλλουν έκθεση στο Συμβούλιο Επενδύσεων (Επιτροπή Παρακολούθησης). Το επενδυτικό συμβούλιο δεν έχει αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων σχετικά με τη διευκόλυνση. Ενας ανεξάρτητος ελεγκτής εγκεκριμένος από το υπουργείο οικονομικών θα αξιολογεί την επιλεξιμότητα της επένδυσης και θα επαληθεύει τη μέγιστη κρατική ενίσχυση. Εάν μια επένδυση είναι επιλέξιμη, οι τράπεζες προχωρούν στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας του επενδυτή και της σκοπιμότητας της επένδυσης σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια. Οι εκταμιεύσεις πραγματοποιούνται από τις τράπεζες. Η αποπληρωμή του κεφαλαίου καθώς και οι τό- κοι γίνονται από τον επενδυτή σε ξεχωριστούς λογαριασμούς, ένας στην Εμπορική Τράπεζα και ένας στην Ελληνική Κυβέρνηση.
