Μεγάλη μέρα σήμερα για την Κωνσταντινούπολη, καθώς ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βάζει μπρος το πολύκροτο έργο της κατασκευής του καναλιού της Κωνσταντινούπολης. Πρόκειται για ένα έργο, για το οποίο οι απόψεις κυμαίνονται ότι θα επιφέρει από την οικονομική και οικολογική καταστροφή μέχρι την οικονομική επανάκαμψη της Τουρκίας. Όσο μεγάλο είναι το εύρος της απόκλισης των απόψεων, αλλό τόσο οξυμμένα είναι και τα πάθη που τις υποστηρίζουν. Σε κάθε περίπτωση σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος θέτει τον θεμέλιο λίθο για το έργο που φιλοδοξει να αποτελέσει μια εναλλακτική υδάτινη σύνδεση της Μαύρης θάλασσας με τη θάλασσα του Μαρμαρά.
Ο ίδιος ο Ερντογάν διαφημίζει το έργο και την επίσημη παρουσίασή του από το 2011. Μιλάει για τα Στενά του Βοσπόρου, τα νέα γιοτ, το λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων και τις νέες κομψές κατοικίες με θέα το κανάλι, το οποίο έχει πλάτος τουλάχιστον 275 μέτρα. Η υδάτινη οδός μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Μαρμαρά είναι μέρος μιας σειράς φιλόδοξων έργων υποδομής για την Κωνσταντινούπολη και κοστίζει πάνω από επτά δισεκατομμύρια ευρώ.
Ο Ιμάμογλου
Από την άλλη, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμαμόγλου είναι ίσως ο πιο μεγάλος πολέμιος της κατασκευής του καναλιού. Αποκαλεί το κανάλι «εφιάλτη» για την τουρκική μεγαλούπολη. Η κυβέρνηση ασχολείται με το κανάλι μόνο και μόνο για να κερδίσει χρήματα, ισχυρίζεται. Ο πολιτικός του κόμματος CHP άσκησε έντονη κριτική ενόψει των εγκαινίων για την τοποθέτηση του θεμέλιου λίθου. Όπως λέει, δεν πρόκειται καν για το κανάλι μήκους 45 χιλιομέτρων, αλλά για τον θεμέλιο λίθο σε μια απλή γέφυρα.
Το κατασκευαστικό μοντέλο
Η αντιπολίτευση βλέπει το μεγάλο έργο ως μια προσπάθεια της κυβέρνησης να επιδείξει ένα μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στις κατασκευές και στη ζήτηση φθηνών δανείων για την καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης στη χώρα. Η κριτική δεν προέρχεται όμως μόνο από την αντιπολίτευση. «Σίγουρα θα φέρει κάποια πλεονεκτήματα για το εμπόριο και τη βιομηχανία», λέει ο Φικέρ Ανταμάν, οικονομολόγος από το πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης. «Ωστόσο το κοινωνικό και οικολογικό κόστος που θα προκαλέσει θα είναι πολύ υψηλό» συμπληρώνει.
Ο Νιχάζ Τεμίζ Ατάς από την Greenpeace προειδοποιεί επίσης για το υψηλό κόστος. «Οι ειδικοί λένε ότι το νερό από τη Μαύρη Θάλασσα θα περάσει από το κανάλι και θα ρέει με μεγαλύτερη ορμή στη Θάλασσα του Μαρμαρά καταστρέφοντας εκεί το οικοσύστημα». Η περιεκτικότητα του νερού σε οξυγόνο θα μειωθεί και «μόλις το οξυγόνο εξαντληθεί, δεν υπάρχει επιστροφή». Το αποτέλεσμα ακόμα θα είναι μια πολύ δυσάρεστη οσμή στον αέρα που θα θυμίζει χαλασμένο αυγό.
Έργο παγκόσμιας εμβέλειας για τον Ερντογάν
Η Θάλασσα του Μαρμαρά είναι σήμερα πολύ μολυσμένη. Τα τηλεοπτικά κανάλια παρουσιάζουν εικόνες μιας βλέννας που προέρχεται από την κακή επεξεργασία λυμάτων και τις αυξανόμενες θερμοκρασίες. Αυτό δεν απειλεί μόνο τους ψαράδες που ζουν στις πληγείσες περιοχές και δεν μπορούν να ψαρέψουν, αλλά και την ίδια τη ζωή στη θάλασσα. Ένα δεύτερο κανάλι θα μπορούσε να κάνει την κατάσταση χειρότερη σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες. Σε μια έκθεση υπό την αιγίδα του δήμου της Κωνσταντινούπολης γίνεται λόγος για ζημιές στο πόσιμο νερό, τη χλωρίδα και την πανίδα. Η κυβέρνηση αντικρούει αυτές τις απόψεις. Το περιβάλλον δεν θα πάθει καμία ζημιά, αναφέρεται στα σχετικά δελτία Τύπου.
Ο Ερντογάν θεωρεί επίσης πως το κανάλι θα είναι μια ανακούφιση για τον Βόσπορο. Τα πλοία μειώνονται, ωστόσο αυξάνεται το μέγεθος και ο όγκος τους αντιτείνουν οι πολέμιοι και προσθέτουν πως η κατασκευή του νέου καναλιού συνιστά και κίνδυνο για την εκδήλωση σεισμού. Οι φήμες για ένα μεγάλο σεισμό στην Κωνσταντινούπολη οργιάζουν ούτως ή άλλως εδώ και χρόνια. «Εάν το κανάλι καταρρεύσει εξαρτάται από τον τρόπο που θα κατασκευαστεί» δηλώνει ο Μάρκο Μπόνχοφ από το γερμανικό Ινστουτούτο Γεωδυναμικής στο Πότσνταμ. Ο Ερντογάν, ωστόσο, χαρακτηρίζει το έργο παγκόσμιας εμβέλειας. Ανοιχτό πάντως παραμένει ακόμα πώς θα χρηματοδοτηθεί.
Η συνθήκη του Μοντρέ
Πέρα από τα όποια άλλα οφέλη, στο πίσω μέρος του μυαλού του Ερντογάν υπάρχει η σκέψη της αναθεώρησης της συνθήκης του Μοντρέ. Της συνθήκης δηλαδή που καθορίζει το καθεστώς διέλευσης των όποιων πλοίων από τα Στενά. Το θέμα έχει εγείρει τεράστια συζήτηση στην Τουρκία με έμπειρους διπλωμάτες να τονίζουν ότι η χώρα δεν πρέπει να ανακινήσει τέτοιο θέμα. Δεν λείπουν βέβαια και οι φωνές από το εξωτερικό, όπως από τη Ρωσία, που επισημαίνουν στην Τουρκία να αφήσει τα πράγματα ως έχουν.
