Πείραμα με ποντίκια: Η αμφιλεγόμενη μελέτη και τα επικριτικά σχόλια
Την ανατροπή κάνει και πάλι η Κίνα μετά από τη δημιουργία των πρώτων έγκυων αρσενικών θηλαστικών. Παρόλα αυτά οι επικρίσεις από ειδικούς που θεωρούν ότι η επώδυνη για τα πειραματόζωα έρευνα δεν έχει καμία ιατρική χρησιμότητα είναι πολλές. Η ερευνητική ομάδα στο Ναυτικό Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Σαγκάης ήθελε να εξετάσει αν οι διεμφυλικές γυναίκες θα μπορούσαν να υποβληθούν σε μεταμόσχευση μήτρας για να αποκτήσουν παιδιά. Μια βασική παράμετρος, θεώρησαν, είναι τα επίπεδα θηλυκών ορμονών.
Οι ερευνητές δοκίμασαν την ιδέα σε ευνουχισμένους αρσενικούς αρουραίους, οι οποίοι είχαν ενωθεί χειρουργικά με θηλυκούς αρουραίους έτσι ώστε να επικοινωνούν τα κυκλοφορικά τους συστήματα –μια χειρουργική μέθοδος που ονομάζεται «παραβίωση». Οι ορμόνες του θηλυκού μπορούσαν έτσι να περνούν ελεύθερα στο ακινητοποιημένο αρσενικό.
Στην επόμενη φάση, οι ερευνητές μεταμόσχευσαν μήτρες στα αρσενικά ποντίκια και, οκτώ εβδομάδες αργότερα, προχώρησαν στην εμφύτευση εμβρύων, τόσο στα αρσενικά όσο και στα θηλυκά πειραματόζωα. Τρεις εβδομάδες αργότερα, όσο διαρκεί μια φυσιολογική εγκυμοσύνη στους αρουραίους, όσα έμβρυα επιζούσαν γεννήθηκαν με καισαρική. Τα αρσενικά ποντίκια αποσυνδέθηκαν στη συνέχεια από τα θηλυκά και έζησαν ακόμα τρεις μήνες πριν τελικά θανατωθούν. Μόνο το 4% των εμβρύων που είχαν εμφυτευτεί σε αρσενικά πειραματόζωα επέζησε μέχρι την ενηλικίωση, αναφέρουν οι ερευνητές σε προδημοσίευσή τους στην υπηρεσία bioRxiv.
“Προς ικανοποίηση των προσωπικών ενδιαφερόντων και της περιέργειάς μας”
Η μελέτη έγινε αντικείμενο έντονης συζήτησης μεταξύ επιστημόνων και απλών χρηστών του κινεζικού Διαδικτύου, και μάλιστα αναδείχθηκε σε μια από τις δημοφιλέστερες τάσεις στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Weibo, αναφέρει το Nature. Οι ερευνητές στη Σαγκάη αρνήθηκαν να απαντήσουν όταν περιοδικό ζήτησε το σχόλιό τους, ωστόσο ένα μέλος της ομάδας, ο Ζανγκ Ρονγκτζιά, ανέφερε σε ανάρτησή του στην υπηρεσία PubPeer ότι το πείραμα πραγματοποιήθηκε προς ικανοποίηση «των προσωπικών ενδιαφερόντων και της περιέργειάς μας» και ότι καταβλήθηκε προσπάθεια για μείωση του αριθμού των πειραματοζώων και ελαχιστοποίηση του πόνου τους.
Πολλοί όμως θεώρησαν ανεπαρκείς τις εξηγήσεις του. «Το πείραμα δεν έχει καμία κοινωνική αξία και απλά σπατάλησε χρήματα των φορολογουμένων» σχολίασε ο Τσιού Ρενζόνγκ, ειδικός της βιοηθικής στην Κινεζική Ακαδημία Επιστημών. Μελέτες τέτοιου είδους μπορεί να εδραιώσουν «μια ήδη αμαυρωμένη εικόνα για την κινεζική επιστήμη» είπε η Τζόι Τσανγκ, κοινωνιολόγος του Πανεπιστημίου του Κεντ στη Βρετανία, η οποία είχε εργαστεί για χρόνια στην Κίνα. Η εικόνα αμαυρώθηκε για παράδειγμα το 2018, όταν ο Χε Ζιανκούι του Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Ζενζέν δημιούργησε τα πρώτα γενετικά τροποποιημένα βρέφη, μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε επικίνδυνη και ανήθικη και οδήγησε τελικά στην απόλυσή του από το πανεπιστήμιο.
Μετέωρο το ζήτημα της άδειας από επιτροπή βιοηθικής
Παραμένει ασαφές αν η νέα μελέτη έλαβε άδεια από επιτροπή βιοηθικής, μια πάγια πρακτική για μελέτες σε πειραματόζωα. Μόνο ένας από τους ειδικούς που μίλησαν στο Nature θεωρεί ότι το πείραμα ήταν δικαιολογημένο και προσφέρει χρήσιμα νέα στοιχεία για τη βιολογία της εγκυμοσύνης. Μελέτες τέτοιου είδους θα μπορούσαν να επιτρέψουν τελικά την τεκνοποίηση σε διεμφυλικές γυναίκες που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση μήτρας, είπε ο Ματς Μπράνστρομ του Πανεπιστημίου του Γκέτενμποργκ στη Σουηδία.
Προς το παρόν, πάντως, η μεταμόσχευση μήτρας είναι δύσκολη υπόθεση ακόμα και σε ανθρώπους που γεννήθηκαν γυναίκες –ελάχιστες τέτοιες επεμβάσεις έχουν πραγματοποιηθεί ως σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Όπως το θέτει η Κάθριν Μιλς, ειδικός της βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο Μόνας της Αυστραλίας, «δεν αποκλείεται να υπάρχουν κάποιες περιορισμένες εφαρμογές για trans γυναίκες που θέλουν να κυοφορήσουν, πέρα όμως από αυτό, ποια είναι η θεραπευτική ανάγκη;».
