Η σημερινή ημέρα, 15 Αυγούστου, είναι τεράστιας σημασίας για την Ορθοδοξία. Σήμερα ο λόγος του εορτασμού είναι διττός: πρόκειται για την Κοίμηση της Θεοτόκου, το θάνατο και την ταφή της Παναγίας, και από την άλλη την ανάσταση και τη μετάστασή της στους ουρανούς. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν η Θεοτόκος έμαθε από τον Θεό για τον επικείμενο θάνατό της, πήγε στο όρος των Ελαιών που βρίσκεται στα ανατολικά της παλαιάς πόλης της Ιερουσαλήμ, για να προσευχηθεί και να ετοιμαστεί.
Από εκεί έστειλε μήνυμα τους Αποστόλους να προετοιμαστούν για το γεγονός. Όμως επειδή κατά την ημέρα της κοίμησης (του θανάτου Της) ορισμένοι Απόστολοι δεν βρίσκονταν στα Ιεροσόλυμα, λέγεται ότι μια νεφέλη τους έφερε κοντά Της. Η Παναγία ετάφη στο μνήμα της Γεσθημανής. Τρεις μέρες μετά τον θάνατό Της, το σώμα της ανελήφθη στους ουρανούς, καθώς ο τάφος βρέθηκε άδειος.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου έλαβε χώρα στο σπίτι του Ευαγγελιστή Ιωάννη, εκεί οπου διέμενε και η Παναγία. Αφού της έκλεισαν τα μάτια, μετέφεραν το νεκροκρέβατό της στον κήπο της Γεθσημανής, όπου και την έθαψαν. Κατά τη μεταφορά του λειψάνου της, φανατικοί Ιουδαίοι αποπειράθηκαν να ανατρέψουν το νεκροκρέβατό της, αλλά τυφλώθηκαν. Μόνο ένας από αυτούς κατόρθωσε να το ακουμπήσει, όμως λέγεται ότι μια αόρατη ρομφαία του έκοψε τα χέρια. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για την Κοίμηση της Θεοτόκου στην Καινή Διαθήκη
Για την ίδια μαθαίνουμε μέσα από τις διηγήσεις σημαντικών εκκλησιαστικών ανδρών, όπως των Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Διονυσίου του Αρεοπαγίτη κ.ά., καθώς και από τα σχετικά τροπάρια της εκκλησιαστικής υμνολογίας.
Οι διαφορές σε Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία
Δεν διαφέρει μόνο ο τρόπος που γιορτάζουν οι ορθόδοξοι από εκείνον των καθολικών. Η Καθολική Εκκλησία πιστεύει άλλο δόγμα αναφορικά με την Κοίμηση της Παναγίας. Συγκεκριμένα, πιστεύουν την ενσώματη ανάληψή της ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία αναφέρεται πρώτα στην Κοίμηση της Θεοτόκου, δηλαδή πραγματικό θάνατο (χωρισμό ψυχής και σώματος) και μετά στη μετάσταση της Θεοτόκου, δηλαδή ανάσταση (ένωση ψυχής και σώματος) και ανάληψή της κοντά στον Υιόν της.
Η παράδοση για τον τόπο ταφής της Θεοτόκου
Η παλιότερη αναφορά στον τόπο ταφής της Θεοτόκου προέρχεται από τον 5ο αιώνα και συνδέεται με τα Ιεροσόλυμα. Οδοιπορικά του 6ου αιώνα (Θεοδόσιος το 530, Αντώνιος Πλακεντίας το 570) προσδιορίζουν τον τάφο της στη Γεθσημανή.
Τον 7ο αιώνα, τον ίδιο τόπο προσδιορίζει και ο Σοφρώνιος Ιεροσολύμων, και στο Breviarius de Hierosolyma η Έφεσος θεωρείται ένας εναλλακτικός τόπος ταφής της Θεοτόκου θεμελιωμένος από την απόκρυφη παράδοση που θέλει τον Ευαγγελιστή Ιωάννη όταν ήλθε στην Έφεσο να έφερε μαζί του και τη Θεοτόκο αλλά και από τη σύγκληση της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου στο ναό της αγίας Μαρίας στην πόλη αυτή. Αυτή η άποψη εκφέρεται κυρίως από την Καθολική Εκκλησία.
