Έχει αρχίσει να φαίνεται πως τρεις από τις χώρες που αποτελούν την “Ομάδα του Βίσεγκραντ” (συνολικά η Ομάδα αποτελείται από χώρες του πρώην “ανατολικού μπλοκ”: Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία) βιώνουν μια ταυτόχρονη πολιτική κρίση, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει σε αλλαγή συσχετισμών, όχι μόνο εντός της Ομάδας, αλλά και εντός της Ευρώπης. Ανέκαθεν, βέβαια, οι 4 αυτές χώρες, από τη στιγμή της ανεξαρτησίας τους, μέχρι και την ένταξή τους στην ΕΕ, μοιράζονταν μια κοινή πορεία.
Πληροφοριακά, η ιδρυτική πράξη της Ομάδας υπογράφηκε στο ουγγρικό χωριό Βίσεγκραντ στις 15 Φεβρουαρίου 1991. Αρχικός στόχος ήταν η ενιαία και συντονισμένη πορεία της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Τσεχίας και της Σλοβακίας προς τη Δύση και τους αντίστοιχους θεσμούς της. Παρόλα αυτά η ενσωμάτωσή τους δεν αποδείχθηκε το ίδιο εύκολη για όλες.
Η επίδραση των κρίσεων στην “Ομάδα του Βίσεγκραντ”
Οι τρεις τελευταίες μεγάλες κρίσεις που έχουν πλήξει την ΕΕ (χρηματοπιστωτική, προσφυγική, πανδημία) σε συνδυασμό με το Brexit και η κρίση ταυτότητας και προσανατολισμού της ίδιας της Ένωσης, συνέβαλαν στην αλλαγή κλίματος στις τέσσερις χώρες. Ως εκ τούτου, παρατηρήθηκε στροφή στον εθνικισμό και τον ευρωσκεπτικισμό. Αυτή η στροφή εκφράστηκε μέσα από την ανάδειξη στην εξουσία πολιτικών δυνάμεων λαϊκιστικής και ακροδεξιάς που μπορούσαν να την εκφράσουν. Τέτοιες δυνάμεις είναι: το Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) των αδελφών Κατσίνσκι στην Πολωνία, το Fidesz του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία και το ΑΝΟ του Αντρέι Μπάμπις στην Τσεχία. Στη συνέχεια, οι κυβερνήσεις άρχισαν να αποτελούν πρόβλημα στην ΕΕ, αντιδρώντας συνεχώς σε μια σειρά βασικών θεμάτων.
Αυτό οδήγησε τις Βρυξέλλες να κινηθούν νομικά απέναντι σε δύο από τις χώρες της Ομάδας, απειλώντας τες μάλιστα και με βαρύτατες κυρώσεις. Παράλληλα, οι χώρες εξακολούθησαν να υιοθετούν όλο και πιο αντιδραστικές θέσεις σε θέματα όπως αυτά της οικογένειας και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, της ελευθερίας των ΜΜΕ κλπ. Όλη αυτή η έκρυθμη κατάσταση ενίσχυε τα σενάρια, τα οποία αφορούσαν κυρίως τις χώρες της Ομάδας, περί νέων αποχωρήσεων από τους κόλπους της ΕΕ. Όμως, ταυτόχρονα αυτά τα σενάρια έχουν προκαλέσει αντιθέσεις μεταξύ και των χωρών της ίδιας της Ομάδας, γεγονός που προμηνύει για το επόμενο διάστημα μάχη μέχρι τέλους μεταξύ των διαφόρων πολιτικών στρατοπέδων για την πορεία πορεία των χωρών αυτών. Θέτοντας, έτσι, το ερώτημα αν αυτές οι χώρες παραμείνουν στην Ευρώπη και αν ναι, με ποιους όρους και προϋποθέσεις.
Στην Πολωνία το 88% δε θέλει “Polexit”
Την Κυριακή στην Πολωνία πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις, με βασικό σύνθημα το “Μένουμε Ευρώπη” μετά και την ανοιχτή σύγκρουση της κυβέρνησης της χώρας εντός της ΕΕ σχετικά με την υπεροχή του ευρωπαϊκού ή του εθνικού δικαίου. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτή τη στιγμή αρχηγός της αντιπολίτευσης στην Πολωνία είναι ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του ΕΛΚ Ντόναλντ Τουσκ. Μια τέτοια επιλογή θα μπορούσε να συμβολίζει και τη σημασία που δίνει η Ευρώπη στην απομάκρυνση του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και του κόμματός του από την εξουσία, αλλά και στην αποτροπή ενός “Polexit”. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις το 88% των Πολωνών αντιτίθεται σε μια τέτοια προοπτική, κάτι που προμηνύει και μια σκληρή σύγκρουση μέχρι τις εκλογές του 2023.
Κρίσιμες στιγμές για τον Μπάμπις στην Τσεχία
Η οριακή ήττα του πρωθυπουργού Αντρέι Μπάμπις την περασμένη εβδομάδα στις εκλογές έδειξε ότι πραγματοποιείται κάποια αλλαγή στην Τσεχία, καθώς, παρά το 10% της Ακροδεξιάς, φαίνεται πιθανός ο σχηματισμός μιας κεντρώας και φιλο-ΕΕ κυβέρνησης. Σημειώνεται πως ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας-πολιτικός Μπάμπις ερευνάται αυτήν την περίοδο από τις Βρυξέλλες για «σύγκρουση καθηκόντων» και εκτίθεται στα Pandora’s Papers για σχέση με φορολογικούς παραδείσους. Ταυτόχρονα την κατάσταση δυσχεραίνει η κρίσιμη κατάσταση της υγείας του προέδρου της Δημοκρατίας και συμμάχου του, Μίλος Ζέμαν.
Τρέμει ο θρόνος του Όρμπαν;
Πρόσφατα στην Ουγγαρία φαίνεται πως το άστρο του Όρμπαν έχει αρχίσει να δύει, μιας και η αντιπολίτευση στοχεύει να τον βγάλει από το προσκήνιο στις εκλογές του 2022. Συγκεκριμένα, 6 κόμματα της αντιπολίτευσης – συμπεριλαμβανομένου του ακροδεξιού Jobbik, το οποίο μέχρι πρότινος ήταν σύμμαχο του πρωθυπουργού – αναζητούν κοινό υποψήφιο, ο οποίος θα συσπειρώσει απέναντι στον Όρμπαν. Μία τέτοια προοπτική φαίνεται πως θα ανακουφίσει αισθητά τις Βρυξέλλες.
