Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αδράξει την ευκαιρία και να γίνει ένας σημαντικός κόμβος καινοτομίας
Αυτό το οικοσύστημα καινοτομίας μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από πλήθος δεδομένων διεθνώς. Η παγκόσμια οικονομία της νεοφυούς επιχειρηματικότητας υπολογίζεται στο ιλιγγιώδες ποσό των 3.8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (GSER 2021). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ καθώς και από στοιχεία στις ΗΠΑ (Census Bureau), οι νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της τεχνολογίας αποτελούν καταλύτες καινοτομίας και ευθύνονται για τη δημιουργία των μισών νέων θέσεων εργασίας, συνεισφέροντας παράλληλα σημαντικά στη συνολική αύξηση της παραγωγικότητας.
Η διασύνδεση της έρευνας με την επιχειρηματικότητα και η αξιοποίησή της για την παραγωγή σύγχρονων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών συνιστά μια πρόκληση ύψιστης στρατηγικής σημασίας, ικανή να μεταβάλει το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας και να συμβάλει στην παραγωγικότητα, στην ανταγωνιστικότητα και, εν τέλει, στην ευημερία. Άρρηκτα συνδεδεμένος με το πεδίο της επιχειρηματικής αξιοποίησης της έρευνας είναι ο χώρος της καινοτομίας και της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, στον οποίο κυριαρχούν οι νεοφυείς επιχειρήσεις (start-up) και οι εταιρείες τεχνοβλαστοί (spin-off), δηλαδή εταιρείες που δίνουν στην καινοτομία της έρευνας εμπορική διάσταση και προοπτική. Οι εταιρείες αυτές, το ανθρώπινο δυναμικό των ερευνητών και επιστημόνων τους, το περιβάλλον λειτουργίας τους και οι φορείς που τις στηρίζουν, συνιστούν έναν χώρο που σχηματικά αποκαλείται οικοσύστημα καινοτομίας.
Αυτό το οικοσύστημα καινοτομίας μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη για την ανάπτυξη και την απασχόληση
Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από πλήθος δεδομένων διεθνώς. Η παγκόσμια οικονομία της νεοφυούς επιχειρηματικότητας υπολογίζεται στο ιλιγγιώδες ποσό των 3.8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (GSER 2021). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ καθώς και από στοιχεία στις ΗΠΑ (Census Bureau), οι νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της τεχνολογίας αποτελούν καταλύτες καινοτομίας και ευθύνονται για τη δημιουργία των μισών νέων θέσεων εργασίας, συνεισφέροντας παράλληλα σημαντικά στη συνολική αύξηση της παραγωγικότητας.
Η πραγματικότητα αυτή έχει οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε έναν ιδιότυπο ανταγωνισμό για την ανάπτυξη οικοσυστημάτων καινοτομίας ικανών να φιλοξενήσουν νεοφυείς επιχειρήσεις και να τους παράσχουν συνθήκες ανάπτυξης. Η κυριαρχία των ΗΠΑ στον κλάδο και η ταχεία άνοδος των ασιατικών χωρών έχει κινητοποιήσει τα αντανακλαστικά της Ευρώπης, η οποία έχει τοποθετήσει την καινοτομία στην κορυφή των προτεραιοτήτων της Ένωσης, με πρωτοβουλίες που δημιουργούν ένα σπάνιο momentum ευκαιριών για τα κράτη που κατανοούν τη διεθνή οικονομική συγκυρία. Το πρόγραμμα Horizon Europe 2021 – 2027 είναι το πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία με προϋπολογισμό 95,5 δισ. Ο τρίτος πυλώνας του προγράμματος, το Innovative Europe, έχει ως επίκεντρο την τόνωση καινοτομιών υψηλής προστιθέμενης αξίας και τη διάχυση της καινοτομίας, αποτελώντας ακριβώς τη γέφυρα μεταξύ της έρευνας και της αγοράς στην κρίσιμη αυτή καμπή.
Μια χρυσή ευκαιρία για τη χώρα
Στη χώρα μας η παραγόμενη έρευνα από τα ερευνητικά ιδρύματα δεν βρίσκει εύκολα τον δρόμο για την αγορά, παρά την υψηλή ποιότητα των αποτελεσμάτων που καταδεικνύουν οι δείκτες μέτρησης ερευνητικής δραστηριότητας. Συναφώς, οι επιδόσεις στην επιχειρηματική αξιοποίηση της έρευνας παραμένουν χαμηλές τόσο όσον αφορά τον αριθμό των τεχνοβλαστών, των πατεντών αλλά και των συμφωνητικών συνεργασίας με τη βιομηχανία (license agreements), όσο και τα έσοδα από την αξιοποίηση της διανοητικής ιδιοκτησίας.
Η παρούσα χρονική στιγμή, ωστόσο, είναι για την Ελλάδα μια χρυσή ευκαιρία, καθώς το κλίμα για την επιχειρηματική αξιοποίηση της έρευνας φαίνεται να αποκτά θετικό πρόσημο. Για πρώτη φορά παρατηρείται αύξηση της κινητικότητας των ερευνητών να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους και εκδηλώνεται η επιδίωξή επαφής με εργαλεία της αγοράς. Η εξέλιξη αυτή πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να αποδοθεί στους ακόλουθους παράγοντες: Πρώτον, έχουν κάνει την εμφάνισή τους τα πρώτα πετυχημένα παραδείγματα νεοφυών εταιρειών με διεθνή επιτυχία, τα οποία αποδεικνύουν το εφικτό του εγχειρήματος. Μέσα από τις επιτυχίες έχουν προκύψει έμπειρα στελέχη με τεχνογνωσία, η οποία μπορεί να μεταδοθεί στις νέες εταιρείες. Στην ίδια κατεύθυνση, μέσα από μια συστηματική προσπάθεια της Πολιτείας λαμβάνονται μέτρα που ενισχύουν τις υποστηρικτικές δομές της καινοτομίας (γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας, θερμοκοιτίδες, τεχνολογικά πάρκα) και τον προσανατολισμό των ερευνητών στην επιχειρηματική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων τους.
Σαφές και ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο
Ενδεικτικά αξίζει να αναφερθεί ότι θεσπίζεται ένα σαφές και ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο που διευκολύνει την ίδρυση τεχνοβλαστών, δημιουργήθηκε μια πύλη εισόδου του οικοσυστήματος καινοτομίας που καταγράφει και αξιολογεί τις start-up επιχειρήσεις, γνωστό ως Elevate Greece, ενώ δημοπρατήθηκαν δύο μεγάλα κέντρα καινοτομίας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (Πολιτεία Καινοτομίας, Thess INTEC). Οι συνθήκες αυτές συνδυάζονται με τη διαθεσιμότητα σημαντικών κεφαλαίων από διάφορες πηγές που αναζητούν την επένδυση σε πραγματικά καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αδράξει την ευκαιρία και να γίνει ένας σημαντικός κόμβος καινοτομίας στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Η παρούσα ευνοϊκή συγκυρία είναι μια σπάνια ευκαιρία για τη χώρα μας και δεν πρέπει να χαθεί.
Του Χρήστου Ταραντίλη
Βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας
Kαθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
