Την αισιοδοξία του για ανάπτυξη ακόμα μεγαλύτερη από το 6,1% στο τέλος του έτους εκφράζει ο πρωθυπουργός, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον πρόεδρο του Forbes, Steve Forbes, στο πλαίσιο εκδήλωσης που διοργάνωσε το Forbes China στη Σαγκάη, με θέμα: Αρχαία Σοφία, Σύγχρονη Πυξίδα.
“Αναθεωρήσαμε τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη για ολόκληρο το έτος στο 6,1%. Δεν θα εκπλαγώ αν ο ρυθμός ανάπτυξης ανέλθει τελικά σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα. Αλλά αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι έχουμε μια ρεαλιστική και υγιή πρόβλεψη για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Το πετύχαμε χωρίς να επιβαρύνουμε ιδιαίτερα τα δημοσιονομικά. Ταυτόχρονα, μειώνοντας τους φόρους, εστιάζουμε στην πάταξη της φοροδιαφυγής”, τονίζει ο κ. Μητσοτάκης. Ο πρωθυπουργός τοποθετεί στην πρώτη γραμμή τις κυβερνητικές κινήσεις για τη στήριξη της μεσαίας τάξης, σημειώνοντας ότι η προηγούμενη κυβέρνηση θεώρησε ότι ήταν σοφή πολιτική η υπερφορολόγησή της.
Οι υψηλότεροι φόροι σημαίνουν μεγαλύτερη φοροδιαφυγή
“Το τελικό αποτέλεσμα ουσιαστικά οδήγησε τη χώρα σε πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και επίσης, όπως ήταν φυσικό, σε ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή. Γιατί πρέπει να καταλάβει κανείς ότι σε χώρες όπως η Ελλάδα, που αντιμετώπισαν πρόβλημα με τη φοροδιαφυγή, οι υψηλότεροι φόροι σημαίνουν μεγαλύτερη φοροδιαφυγή. Αυτό που κάναμε λοιπόν, όπως τονίσαμε, είναι ότι μειώσαμε τον φορολογικό συντελεστή για τις επιχειρήσεις από το 28%. Θα σταθεροποιηθεί στο 22%. Μειώσαμε τον φόρο στα μερίσματα από το 15% στο 5%. Μειώσαμε τις ασφαλιστικές εισφορές, ουσιαστικά κατά σχεδόν τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες, κάτι που ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τη μείωση των φόρων στην εργασία.
Μειώσαμε τους φόρους στα ακίνητα. Ουσιαστικά μειώσαμε τους φόρους που επιβαρύνουν τη δυνατότητα γονέων και των παππούδων να μεταβιβάζουν σπίτια και την περιουσία τους στα παιδιά τους όσο βρίσκονται εν ζωή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου το 80% των Ελλήνων διαθέτει ιδιόκτητη κατοικία. Η οικονομία έχει ανταποκριθεί πολύ δυναμικά”, αναφέρει.
Ο κ. Μητσοτάκης αναδεικνύει το παράδειγμα της ΔΕΗ
“Ολοκληρώσαμε την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου στη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, η οποία είναι ο εθνικός μας “πρωταθλητής” όσον αφορά την ηλεκτροπαραγωγή. Όταν ήρθαμε στην εξουσία, η τιμή της μετοχής ήταν στο 1 ευρώ και τώρα ολοκληρώσαμε την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κατά 1,35 δισ. ευρώ με την τιμή μετοχής στα 9 ευρώ”, σημειώνει, εκφράζοντας την αισιοδοξία του και για την πορεία του τουρισμού.
“Νομίζω ότι ο τουρισμός θα ανακάμψει πλήρως το 2022 και ο λόγος για τον οποίο είμαι αισιόδοξος είναι επειδή είχαμε μια ιδιαίτερα καλή επίδοση το 2021. Ξεκινήσαμε με σχετικά συντηρητικές προβλέψεις. Τα πήγαμε πολύ καλύτερα από ό,τι περιμέναμε. Η αμερικανική αγορά -και θέλω να το τονίσω αυτό- έχει πραγματικά ανοίξει. Είχαμε δέκα απευθείας πτήσεις από τις ΗΠΑ προς την Αθήνα κάθε ημέρα, και πιστεύω ότι αυτό είναι μόνο η αρχή σε ό,τι αφορά τους Αμερικανούς τουρίστες που μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα. Οπότε είμαι αρκετά αισιόδοξος ότι το 2022 θα είναι μια πολύ σημαντική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό”, τονίζει.
Τα μαθήματα της κρίσης
Χαρακτηριστική είναι και η απάντησή του στην ερώτηση ποιά είναι τα μαθήματα της κρίσης που έπληξε την Ελλάδα. “Φυσικά, η δημοσιονομική πειθαρχία είναι σημαντική, αλλά νομίζω ότι δώσαμε υπερβολική έμφαση στο συγκεκριμένο ζήτημα. Το δεύτερο μάθημα είναι “μην εμπιστεύεσαι ποτέ τους λαϊκιστές όταν παρουσιάζουν ένα μανιφέστο που όλοι γνωρίζουμε ότι παραείναι καλό για να είναι αληθινό”.
Αυτό ουσιαστικά συνέβη στην Ελλάδα και έτσι χάσαμε τρία με τέσσερα χρόνια ανάπτυξης το 2015 όταν εξελέγη μια λαϊκιστική κυβέρνηση που παραπλάνησε απολύτως τον λαό και κατέληξε να κάνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που είχε υποσχεθεί”, επισημαίνει ο πρωθυπουργός.
Ολόκληρη η συνέντευξη του πρωθυπουργού στον Steve Forbes
Steve Forbes
Έχουμε τη μεγάλη τιμή να έχουμε μαζί μας σήμερα τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη. Έχει ένα εξαιρετικό ακαδημαϊκό background, έχοντας αποφοιτήσει με άριστα (Summa Cum Laude) από το Πανεπιστήμιο του Harvard, ενώ διαθέτει από το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο MBA στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, καθώς και Master από το Stanford στις Διεθνείς Σχέσεις, απόλυτα ταιριαστό για μια χώρα με τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας. Πρωθυπουργέ, είχατε μια ιδιαίτερα επιτυχημένη καριέρα πριν την είσοδό σας στην πολιτική. Τι σας οδήγησε να εμπλακείτε στην πολιτική; Δώστε μας κάποιες συμβουλές, για παράδειγμα εγώ προσπάθησα να διεκδικήσω τον προεδρικό θώκο στις ΗΠΑ, δεν τα κατάφερα, εσείς πώς καταφέρατε να τα πάτε τόσο καλά στις εκλογές του 2019;
Μητσοτάκης
Steve, όπως γνωρίζεις, προέρχομαι από πολιτική οικογένεια. Οπότε το πραγματικό ερώτημα μάλλον είναι γιατί ξεκίνησα με το επιχειρείν και όχι με την πολιτική; Ωστόσο, εργάστηκα για περισσότερο από μία δεκαετία στον ιδιωτικό τομέα. Πάντα ενδιαφερόμουν για τα κοινά, αλλά πιστεύω ότι είναι απολύτως απαραίτητο για όποιον σκέφτεται σήμερα να σταδιοδρομήσει στη δημόσια ζωή να έχει ένα στέρεο επαγγελματικό υπόβαθρο προτού ακολουθήσει πολιτική καριέρα.
Έμαθα πολλά στις επιχειρήσεις. Έχω πολύ μεγαλύτερη επίγνωση των πραγματικών προβλημάτων της οικονομίας, όχι μόνο τις θεωρητικές γνώσεις που αποκτά κανείς στο πανεπιστήμιο. Επίσης, στις επιχειρήσεις, εξ ορισμού λύνεις προβλήματα. Πρέπει να λαμβάνεις αποφάσεις γρήγορα ακόμη κι αν δεν έχεις στη διάθεσή σου το σύνολο των δεδομένων. Πολλές από αυτές τις δεξιότητες είναι, πιστεύω, πολύ χρήσιμες όταν μεταφέρονται στην πολιτική. Πιστεύω ότι οι καλοί πολιτικοί πρέπει να είναι και οραματιστές ηγέτες αλλά και πολύ ικανοί να διαχειριστούν τις καθημερινές υποθέσεις.
Τα πήγαμε καλά στην προεκλογική εκστρατεία του 2019
Δίνω λοιπόν ιδιαίτερη έμφαση σε αυτές καθαυτές τις διοικητικές δυνατότητες, πολλές από τις οποίες απέκτησα κατά τη θητεία μου στον ιδιωτικό τομέα. Τα πήγαμε καλά στην προεκλογική εκστρατεία του 2019. Πιστεύω πως αυτό συνέβη γιατί προσφέραμε στην Ελλάδα έναν ξεκάθαρο εναλλακτικό δρόμο. Μετά από μια δεκαετία κρίσης και τέσσερα χρόνια λαϊκισμού της αριστεράς, δεσμευτήκαμε έναντι του ελληνικού λαού ότι θα μειώσουμε τους φόρους, θα βελτιώσουμε το διαθέσιμο εισόδημά του, θα προσελκύσουμε επενδύσεις, θα δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας, θα αναβαθμίσουμε τη θέση της χώρας στην Ευρώπη και θα ενισχύσουμε τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας.
Και παρά την πανδημία και όλες τις δυσκολίες που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε τους τελευταίους 26 μήνες, πιστεύω ότι έχουμε καταφέρει να πετύχουμε τους στόχους μας. Και θεωρώ ότι αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους τα πάμε ιδιαίτερα καλά στις δημοσκοπήσεις. Πιστεύω ότι οι πολίτες κατανοούν ότι τηρούμε τις προεκλογικές μας δεσμεύσεις.
Steve Forbes
Το 2019 κάνατε κάτι το οποίο δεν είναι αυτονόητο στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, κατακτήσατε απόλυτη, αυτοδύναμη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Αναφέρατε κάποιες πρωτοβουλίες σας στον τομέα της φορολογίας – όπως γνωρίζετε, οι σκεπτικιστές πάντα ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει χώρος για φοροελαφρύνσεις.
Εσείς αναγνωρίσατε ότι για να αναζωογονηθεί η ελληνική οικονομία, η οποία είχε πληγεί τόσο δομικά, έπρεπε να παράσχετε κίνητρα, να μειώσετε τα βάρη στις επιχειρήσεις, πράγμα που όντως κάνατε. Μπορείτε να μας αναφέρετε πιο συγκεκριμένες ενέργειες της κυβέρνησής σας, σχετικά με τη μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή, ο οποίος βρισκόταν στο 28% και τώρα μειώνεται βήμα-βήμα, τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης στην ακίνητη περιουσία, κ.ά;
Κ. Μητσοτάκης
Καταρχάς συμφωνώ μαζί σου. Η προηγούμενη κυβέρνηση θεώρησε ότι ήταν σοφή πολιτική η υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης. Το τελικό αποτέλεσμα ουσιαστικά οδήγησε τη χώρα σε πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και επίσης, όπως ήταν φυσικό, σε ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή. Γιατί πρέπει να καταλάβει κανείς ότι σε χώρες όπως η Ελλάδα, που αντιμετώπισαν πρόβλημα με τη φοροδιαφυγή, οι υψηλότεροι φόροι σημαίνουν μεγαλύτερη φοροδιαφυγή. Αυτό που κάναμε λοιπόν, όπως τονίσαμε, είναι ότι μειώσαμε τον φορολογικό συντελεστή για τις επιχειρήσεις από το 28%. Θα σταθεροποιηθεί στο 22%.
Μειώσαμε τον φόρο στα μερίσματα από το 15% στο 5%. Μειώσαμε τις ασφαλιστικές εισφορές, ουσιαστικά κατά σχεδόν τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες, κάτι που ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τη μείωση των φόρων στην εργασία. Μειώσαμε τους φόρους στα ακίνητα. Ουσιαστικά μειώσαμε τους φόρους που επιβαρύνουν τη δυνατότητα γονέων και των παππούδων να μεταβιβάζουν σπίτια και την περιουσία τους στα παιδιά τους όσο βρίσκονται εν ζωή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου το 80% των Ελλήνων διαθέτει ιδιόκτητη κατοικία
Η οικονομία έχει ανταποκριθεί πολύ δυναμικά.
Στο δεύτερο τρίμηνο είχαμε ανάπτυξη της τάξεως του 16,2%, ενώ αναθεωρήσαμε και τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη για ολόκληρο το έτος στο 6,1%. Δεν θα εκπλαγώ αν ο ρυθμός ανάπτυξης ανέλθει τελικά σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα. Αλλά αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι έχουμε μια ρεαλιστική και υγιή πρόβλεψη για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Το πετύχαμε χωρίς να επιβαρύνουμε ιδιαίτερα τα δημοσιονομικά. Ταυτόχρονα, μειώνοντας τους φόρους, εστιάζουμε στην πάταξη της φοροδιαφυγής.
Γίνονται πλέον περισσότερες ηλεκτρονικές συναλλαγές, επομένως έχουμε πολύ καλύτερη εικόνα σχετικά με το ποιες είναι οι δραστηριότητες στις οποίες έχουμε φοροδιαφυγή. Επίσης, όπως επισημάνατε κι εσείς, έχουμε προσφέρει φορολογικά κίνητρα για όσους επιλέγουν την Ελλάδα ως μόνιμη φορολογική έδρα αλλά και για τους Έλληνες που επιλέγουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, έχοντας ήδη περάσει κάποιο χρονικό διάστημα στο εξωτερικό. Επομένως, πιστεύω ότι έχουμε μια συνεκτική πολιτική χαμηλής φορολογίας που δεν θέτει σε κίνδυνο τα δημοσιονομικά μας. Πρέπει πάντα να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το θέμα. Γνωρίζετε ότι έχουμε υψηλό επίπεδο χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Οι αγορές είναι οι καλύτεροι κριτές
Αλλά στο τέλος της ημέρας, Steve, οι αγορές είναι οι καλύτεροι κριτές της ορθότητας των πολιτικών μας και οι αγορές αντέδρασαν πολύ, πολύ θετικά. Δανειζόμαστε με ιστορικά χαμηλά επιτόκια και είμαστε σε θέση να αντλήσουμε κεφάλαια. Το κράτος είναι σε θέση να αντλήσει όσα χρήματα χρειάζεται. Έχουμε ταμειακό απόθεμα ύψους 40 δισεκατομμυρίων ευρώ σήμερα, ενώ και ιδιωτικές εταιρείες επίσης προσελκύουν κεφάλαια με πολύ ελκυστικές αποτιμήσεις. Ένα μόνο παράδειγμα: πριν από λίγες ημέρες, ολοκληρώσαμε την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου στη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ), η οποία είναι ο εθνικός μας “πρωταθλητής” όσον αφορά την ηλεκτροπαραγωγή. Όταν ήρθαμε στην εξουσία, η τιμή της μετοχής ήταν στο 1 ευρώ και τώρα ολοκληρώσαμε την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κατά 1,35 δισ. ευρώ με την τιμή μετοχής στα 9 ευρώ.
Αν λοιπόν είχατε επενδύσει στη ΔΕΗ, θα είχατε βγάλει εννέα φορές τα χρήματά σας μέσα σε δυόμισι χρόνια. Και ακόμη οι επενδυτές σπεύδουν να συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Πιστεύω λοιπόν ότι συνολικά οι εξελίξεις στην Ελλάδα είναι θετικές και ότι η πραγματική οικονομία έχει αντιδράσει πολύ ενθαρρυντικά σε μια πολιτική που ουσιαστικά απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις των Ελλήνων, εντός της χώρας.
Steve Forbes
Είναι πολύ εντυπωσιακό ότι, παρά την κρίση του Covid, οι οίκοι αξιολόγησης αναβαθμίζουν την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας σας. Κι αυτό τόσο πριν, όσο και μετά την πανδημία. Αυτό είναι ένα σημάδι ότι οι αγορές και η χρηματοοικονομική κοινότητα είναι εντυπωσιασμένοι από όσα κάνετε, παρέχοντας κίνητρα με έναν ιδιαίτερα υπεύθυνο τρόπο.
Το πρόγραμμα σας για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων στην Ελλάδα, αν δεν κάνω λάθος, είχε ήδη 1.000 συμμετέχοντες αμέσως μετά την ανακοίνωσή του. Πείτε μας λίγο περισσότερο για το πώς το αντιμετωπίζετε, δεδομένου ότι οι άνθρωποι θεωρούν η Ελλάδα είναι μία πολύ ελκυστική χώρα όχι μόνο για επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά και για προσωπικούς λόγους. Και δεν μιλούμε για τουρίστες, αλλά για μόνιμη εγκατάσταση…
Κ. Μητσοτάκης
Έχουμε οριζόντια φορολόγηση εισοδήματος για όποιον θέλει να επιλέξει την Ελλάδα ως μόνιμη φορολογική του έδρα. Για τους Έλληνες που επιστρέφουν από το εξωτερικό προσφέρουμε 50% έκπτωση στη φορολόγηση του μελλοντικού τους εισοδήματος. Δημιουργήσαμε ένα ελκυστικό πλαίσιο ώστε επιχειρήσεις που διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία να μετεγκατασταθούν στην Ελλάδα και τώρα έχουμε ένα πρόγραμμα χορήγησης visa για να προσελκύσουμε τους λεγόμενους ψηφιακούς νομάδες. Ξαφνικά, Steve, με τον Covid, συνειδητοποιήσαμε ότι μπορούμε να δουλέψουμε από οπουδήποτε. Γιατί κάποιος που μπορεί να δουλέψει από οπουδήποτε, να μην διαλέξει να εργάζεται από την Ελλάδα;
Είναι μια υπέροχη χώρα. Έχουμε υπέροχη ηλιοφάνεια σήμερα, ίσως 25 με 26 βαθμούς Κελσίου. Εξαιρετική συνδεσιμότητα. Η Ελλάδα είναι μία ασφαλής χώρα και μέλος της ευρωζώνης.
Η αγορά ακινήτων της Αθήνας ανθεί
Και στην πραγματικότητα προσελκύουμε πολλούς ανθρώπους, ψηφιακούς νομάδες, που περνούν μέρος του χρόνου τους στην Ελλάδα και φυσικά, με τον δικό τους τρόπο, συμβάλλουν στην οικονομία. Πολλοί από αυτούς αγοράζουν ακίνητα στην Ελλάδα. Η αγορά ακινήτων της Αθήνας ανθεί πραγματικά μετά από έναν παρατεταμένο λήθαργο.
Και είμαι ενθουσιασμένος με τη δυνατότητα να προσελκύουμε ανθρώπους στην Ελλάδα για επαγγελματικούς λόγους και για ψυχαγωγία. Δεν θέλουμε να έρχεται κόσμος μόνο για διακοπές. Θέλουμε να δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στη χώρα μας. Θέλουμε -γιατί όχι- να συνταξιοδοτούνται εδώ. Εάν είσαι ένας ευρωπαίος συνταξιούχος από τη Σκωτία, γιατί να μην περάσεις το χειμώνα σου στην Ελλάδα και το καλοκαίρι στη Σκωτία; Επομένως, πιστεύω ότι συνολικά η Ελλάδα προσελκύει αυτή την στιγμή ιδιαίτερο ενδιαφέρον, και πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι θέλουν πολύ να μάθουν, βάσει και των δικών τους προτεραιοτήτων, όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα.
Steve Forbes
Ένα από τα πλεονεκτήματα που διαθέτει η Ελλάδα έναντι άλλων χωρών, όπως επισήμαινε και μια έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας προ διετίας, είναι ότι δεν είναι γενικά περίπλοκο να ιδρύσει κανείς μια επιχείρηση. Είστε ιδιαίτερα ψηλά στην παγκόσμια κατάταξη στο συγκεκριμένο δείκτη. Πείτε μας λίγο περισσότερα πράγματα γι’ αυτό, που είναι ταυτόχρονα ένας τρόπος να χτυπηθεί η “μαύρη” οικονομία, δηλαδή τη δυνατότητα εύκολης δημιουργίας μιας νόμιμης επιχείρησης. Ποια άλλα μέτρα λαμβάνετε για να καταστήσετε ευκολότερο το επιχειρείν στην Ελλάδα; Στον παραπάνω δείκτη είναι πράγματι εντυπωσιακή η κατάταξή σας…
Κ. Μητσοτάκης
Έχουμε σημειώσει πρόοδο. Μπορούμε να πάμε ακόμα καλύτερα. Δυστυχώς, όπως γνωρίζετε, η Παγκόσμια Τράπεζα διέκοψε την κατατακτήρια έκθεσή της. Ήλπιζα ότι θα ήμασταν έτοιμοι για ένα άλλο μεγάλο άλμα το 2021, αλλά πιστεύω ότι ο κόσμος ευρύτερα αντιλαμβάνεται ότι είναι ευκολότερο σήμερα, σε ό,τι αφορά το ρυθμιστικό πλαίσιο, να δραστηριοποιηθεί κανείς επιχειρηματικά στην Ελλάδα. Ένα από τα θέματα που θέλω να επισημάνω είναι ο ψηφιακός μας μετασχηματισμός.
Έχουμε δημιουργήσει ένα ενιαίο portal που ονομάζεται Gov.gr, το οποίο προσφέρει περισσότερες από 1.000 υπηρεσίες διαδικτυακά. Αυτή ήταν ίσως η μεγαλύτερη αλλαγή στην καθημερινή δυνατότητα των Ελλήνων πολιτών, αλλά και των επιχειρήσεων, να αλληλεπιδρούν με το κράτος. Μιλάμε για εξοικονόμηση εκατομμυρίων ωρών περιττής αλληλεπίδρασης με τη γραφειοκρατία. Και αν ρωτήσετε τους Έλληνες σήμερα ποιο είναι το σημαντικότερο επίτευγμα (και πιστεύω ότι έχουμε κάνει πολλά σημαντικά πράγματα), το gov.gr έρχεται συστηματικά πρώτο στη λίστα των επιτευγμάτων αυτής της κυβέρνησης.
Χρειάζεται το κράτος να έχει ένα σχετικά απλό ρυθμιστικό πλαίσιο
Επομένως, όταν μιλάμε για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, νομίζω ότι υπάρχουν ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς. Μιλήσαμε για φόρους, προβλέψιμους, μακροπρόθεσμα σταθερούς, σχετικά χαμηλούς φόρους. Αλλά η σταθερότητα αυτού του πλαισίου είναι πιθανώς ακόμη πιο σημαντική από την περαιτέρω μείωση των φόρων. Χρειάζεται το κράτος να έχει ένα σχετικά απλό ρυθμιστικό πλαίσιο και να υλοποιήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Για παράδειγμα, εγκρίναμε τη νομοθεσία που διευκολύνει τις εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να λαμβάνουν τις απαραίτητες άδειες. Η αδειοδότηση είναι μια χρονοβόρος διαδικασία. Θα υπάρχουν πάντα ρυθμιστικές προϋποθέσεις όταν μιλάμε για τέτοιου είδους δραστηριότητες, αλλά δεν πρέπει να είναι υπερβολικές. Εξετάζουμε λοιπόν όλους τους κλάδους που είναι σημαντικοί για εμάς και προσπαθούμε να απλοποιήσουμε τις διαδικασίες όσο περισσότερο μπορούμε, να απλοποιήσουμε τη ρυθμιστική διαδικασία.
Εξετάζουμε, για παράδειγμα, τη μεταβίβαση ακινήτων, που απαιτεί ακόμα πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι θα έπρεπε για τα δεδομένα μιας αγοράς που ανθεί. Θέλουμε να απλοποιήσουμε αυτή τη διαδικασία. Αλλά προσπαθώ -και ίσως αυτό είναι μέρος της εμπειρίας που έχω από τη θητεία μου στις επιχειρήσεις- να προσεγγίσω το ζήτημα από την οπτική γωνία του πολίτη ή την οπτική της επιχείρησης. Τι περιμένει η επιχείρηση από το κράτος;
Θέλουμε λοιπόν να έχουμε τον πολίτη στο επίκεντρο. Στο τέλος της ημέρας υπηρετούμε τους πολίτες και θέλουμε να διευκολύνουμε τη ζωή τους καθώς αναγνωρίζουμε την αξία που έχει ο χρόνος τους. Και αν μπορούμε να συνεισφέρουμε περαιτέρω διασφαλίζοντας ότι θα ξοδεύουν λιγότερο χρόνο κατά την αλληλεπίδρασή τους με το κράτος και περισσότερο χρόνο για τη λειτουργία της επιχείρησής τους, αυτός είναι χρόνος κερδισμένος για τον επιχειρηματικό κόσμο στην Ελλάδα.
Steve Forbes
Κοιτώντας προς τα πίσω, τα 10 προηγούμενα χρόνια, ποια θεωρείτε ότι είναι τα μαθήματα της κρίσης που έπληξε την Ελλάδα, οδηγώντας την σε μια τερατώδη ύφεση;
Κ. Μητσοτάκης
Από πού να ξεκινήσω; Θα έλεγα ίσως δύο πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, η υπερβολική λιτότητα σκοτώνει την οικονομία. Στο τέλος της ημέρας, οδηγούμαστε σε έναν φαύλο κύκλο.
Φυσικά, η δημοσιονομική πειθαρχία είναι σημαντική, αλλά νομίζω ότι δώσαμε υπερβολική έμφαση στο συγκεκριμένο ζήτημα. Το δεύτερο μάθημα είναι “μην εμπιστεύεσαι ποτέ τους λαϊκιστές όταν παρουσιάζουν ένα μανιφέστο που όλοι γνωρίζουμε ότι παραείναι καλό για να είναι αληθινό”. Αυτό ουσιαστικά συνέβη στην Ελλάδα και έτσι χάσαμε τρία με τέσσερα χρόνια ανάπτυξης το 2015 όταν εξελέγη μια λαϊκιστική κυβέρνηση που παραπλάνησε απολύτως τον λαό και κατέληξε να κάνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που είχε υποσχεθεί. Η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι ότι αντλήσαμε διδάγματα από αυτό που συνέβη. Όπως είπατε, είμαστε μια μια κεντροδεξιά κυβέρνηση που είναι προσανατολισμένη στις μεταρρυθμίσεις, με απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.
Άρα, υπάρχει σημαντική πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι έχουμε πολύ καλές πιθανότητες να κερδίσουμε τις επόμενες εκλογές. Οι δημοσκοπήσεις είναι ιδιαίτερα θετικές για εμάς. Πιστεύω ότι οι Έλληνες, παρά τις δυσκολίες, βλέπουν ότι αυτή η κυβέρνηση μπορεί να εγγυηθεί την ευημερία. Και όταν μιλάω για ευημερία, εννοώ ευημερία για όλους.
Αυτό που δεν θέλω να δω, Steve, είναι υψηλό επίπεδο ΑΕΠ αλλά και αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας. Θέλω λοιπόν να βεβαιωθώ ότι όλοι θα επωφεληθούν από αυτή τη νέα περίοδο ισχυρής ανάπτυξης που πιστεύω ότι θα δούμε τα επόμενα χρόνια. Και, φυσικά, η πιο σημαντική προτεραιότητά μου είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τις εισοδηματικές ανισότητες είναι να δημιουργήσουμε καλά αμειβόμενες δουλειές για τους άνεργους Έλληνες, κυρίως τους νέους. Σε αυτό εστιάζουμε το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής και της ενέργειάς μας.
Steve Forbes
Η Κίνα, η οποία όλοι γνωρίζουμε είναι πλέον η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, είναι σημαντικός επενδυτής στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα στο λιμάνι του Πειραιά. Πώς αποτιμάτε τις σχέσεις της χώρας σας με την Κίνα, δύο αρχαίων πολιτισμών που “τραβούν” και οι δύο προς τα εμπρός;
Κ. Μητσοτάκης
Η σχέση με την Κίνα -και μιλάω εδώ ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης- είναι περίπλοκη. Είμαστε συνεργάτες και ταυτόχρονα ανταγωνιστές. Όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή. Αλλά στο αμοιβαία επωφελές σκέλος της της εξίσωσης, ναι, η Κίνα έκανε μια σημαντική επένδυση στο λιμάνι του Πειραιά και έχουν αναβαθμίσει σημαντικά το λιμάνι. Είναι ένας μεγάλος εμπορικός εταίρος για εμάς -βεβαίως η Κίνα είναι ένας μεγάλος εμπορικός εταίρος για όλους όχι μόνο για την Ελλάδα.
Και η πολιτιστική εγγύτητα είναι σημαντικό ζήτημα. Νομίζω ότι δύο αρχαίοι πολιτισμοί μπορούν να θεσπίσουν έναν διάλογο που ίσως μπορέσει να υπερβεί τις γεωπολιτικές εντάσεις της εποχής. Είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικός, από πρακτική άποψη, όταν μιλάμε για τουρισμό. Η Κίνα είναι μια τεράστια αγορά από την πλευρά των εισερχόμενων τουριστών. Οι Κινέζοι νοιάζονται πολύ για τον πολιτισμό και, φυσικά, έχουμε πολλούς πολιτιστικούς χώρους που θα ενδιέφεραν πολύ τους Κινέζους επισκέπτες και θα ήθελαν πολύ να τους επισκεφτούν.
Επομένως, η σφυρηλάτηση στενότερης συνεργασίας στο επίπεδο του τουρισμού είναι επίσης σημαντική από οικονομική άποψη για την Ελλάδα.
Steve Forbes
Αναφερθήκατε στο ζήτημα και νωρίτερα, ωστόσο ο τουρισμός, αν δεν κάνω λάθος, απασχολεί υπό κανονικές συνθήκες περίπου το 25% του εργατικού σας δυναμικού και αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ σας. Εάν δεν δούμε ένα νέο κύμα της πανδημίας το 2022, ευελπιστείτε σε μια πλήρη ανάκαμψη του τουρισμού το ερχόμενο καλοκαίρι, εάν δεν έχουμε κάποια απρόσμενα δυσάρεστα από το πεδίο της Covid-19;
Κ. Μητσοτάκης
Νομίζω ότι ο τουρισμός θα ανακάμψει πλήρως το 2022 και ο λόγος για τον οποίο είμαι αισιόδοξος, Steve, είναι επειδή είχαμε μια ιδιαίτερα καλή επίδοση το 2021. Ξεκινήσαμε με σχετικά συντηρητικές προβλέψεις. Τα πήγαμε πολύ καλύτερα από ό,τι περιμέναμε. Η αμερικανική αγορά -και θέλω να το τονίσω αυτό- έχει πραγματικά ανοίξει. Είχαμε δέκα απευθείας πτήσεις από τις ΗΠΑ προς την Αθήνα κάθε ημέρα, και πιστεύω ότι αυτό είναι μόνο η αρχή σε ό,τι αφορά τους Αμερικανούς τουρίστες που μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα. Οπότε είμαι αρκετά αισιόδοξος ότι το 2022 θα είναι μια πολύ σημαντική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό.
Αλλά το θέμα δεν είναι μόνο οι αριθμοί. Έχω δώσει μεγάλη προσοχή στον βιώσιμο τουρισμό. Θέλω να βεβαιωθώ ότι δεν ασκείται υπέρμετρη πίεση στους πιο δημοφιλείς προορισμούς μας, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη. Επομένως, θα εξετάσουμε εργαλεία διαχείρισης προορισμών για να διασφαλίσουμε ότι προστατεύουμε τα πιο ευάλωτα οικοσυστήματά μας. Θέλουμε να εστιάσουμε στον βιώσιμο τουρισμό υψηλών προδιαγραφών. Αυτός είναι ο στόχος. Θα προτιμούσα να καλωσορίζω λιγότερους τουρίστες που ξοδεύουν περισσότερα χρήματα, παρά περισσότερους τουρίστες που ξοδεύουν λιγότερα χρήματα στην Ελλάδα.
Επομένως, έχουμε εστιάσει πραγματικά στην προσέλκυση ποιοτικών επενδυτών που θα μας βοηθήσουν να “ανέβουμε επίπεδο” στην αγορά και με αυτό αναφέρομαι σε αναβάθμιση στην κατεύθυνση του βιώσιμου τουρισμού. Εξ ορισμού, δεν νοείται κορυφαίο τουριστικό προϊόν που να είναι μη βιώσιμο. Εστιάζουμε πολύ στα μικρότερα νησιά μας για να κάνουμε την πράσινη μετάβαση πραγματικότητα για τους νησιώτες μας, αλλά και για τους πολίτες που θα έρθουν να επισκεφτούν τα νησιά. Θέλουμε να επεκτείνουμε την τουριστική μας περίοδο. Θέλουμε να κάνουμε την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες μεγάλες πόλεις προορισμούς του Σαββατοκύριακου για τους Ευρωπαίους τουρίστες.
Έχουμε πολλά, πολύ φιλόδοξα σχέδια όσον αφορά τον τουρισμό μας. Αλλά ένα νήμα που συνδέει τις πολιτικές μας είναι η βιωσιμότητα και η προστασία του μοναδικού φυσικού και πολιτιστικού μας οικοσυστήματος.
Steve Forbes
Πρωθυπουργέ, βλέπετε τον εαυτό σας να επιστρέφει κάποια στιγμή στην ιδιωτική επαγγελματική δραστηριότητα;
Κ. Μητσοτάκης
Έχω πολλή δουλειά να κάνω, Steve. Ειλικρινά, δεν έχω σκεφτεί τι θα κάνω μετά την πολιτική και, κάποια στιγμή, όλες οι πολιτικές καριέρες ολοκληρώνονται. Υπάρχει όμως πολλή δουλειά να κάνουμε για την υλοποίηση του οράματός μας. Θέλουμε πραγματικά να αλλάξουμε την Ελλάδα. Δεν θέλουμε απλώς να κάνουμε αποσπασματικές αλλαγές.
Θέλουμε πραγματικά να αναμορφώσουμε τη χώρα και έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε σε αυτό το μέτωπο. Ρωτήστε με ξανά για αυτό σε λίγα χρόνια. Αλλά προς το παρόν όλη μου η ενέργεια είναι επικεντρωμένη στην υλοποίηση της φιλόδοξης ατζέντας μας.
Steve Forbes
Μια επιστροφή σας στον επαγγελματικό στίβο είναι ακόμη πολύ μακριά, διότι κάνετε εκπληκτική δουλειά. Ηγείστε ενός οικονομικού θαύματος. Σας ευχαριστώ πολύ που ήσασταν μαζί μας, σας εύχομαι τα καλύτερα και συνεχίστε τις περικοπές φόρων και όλο το υπόλοιπο πρόγραμμά σας και η Ελλάδα θα λάμψει ξανά.
Κ. Μητσοτάκης
Σας ευχαριστώ. Ανυπομονούμε να σας υποδεχτούμε στην Ελλάδα, το επόμενο καλοκαίρι, στις επόμενες διακοπές σας. Έχετε ανοιχτή πρόσκληση.
Steve Forbes
Ευελπιστώ να επισκεφθώ ξανά την Ελλάδα, πάνε πολλά χρόνια από την τελευταία φορά και θα ήθελα πολύ να συναντηθούμε. Σας ευχαριστώ πολύ.
Κ. Μητσοτάκης
Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ.
