Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Η ενηλικίωση δεν είναι μια χρονική περίοδος, είναι μια πνευματική κατάσταση
Mateo Aleman, Ισπανός μυθιστοριογράφος
Ένας Άγγλος δικηγόρος με πτυχίο δεύτερης κατηγορίας, ο Φαίζ Σιντικούι, άνεργος απ’ το 2011 που τον συντηρούσαν οι γονείς του, έκανε αγωγή ζητώντας… ισόβια διατροφή με το επιχείρημα ότι είναι οι ίδιοι που…τον κακομάθανε! Δεν σταμάτησε όμως εκεί. Έκανε αγωγή και κατά του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ζητώντας ένα εκατομμύριο λίρες αποζημίωση με το επιχείρημα ότι η εκπαίδευση που του παρείχε το Ίδρυμα ήταν ανεπαρκής και γι’ αυτό δεν κατάφερε να πάρει πτυχίο πρώτης κατηγορίας.
Ο Σιντικούι τελικά δεν δικαιώθηκε… Κι όσον αφορά τα επιχειρήματα του, αυτά απηχούν την φαιδρή πλευρά των απαιτήσεών του, αλλά θα πρέπει να δούμε και την άλλη, των υποχρεώσεων των γονέων απέναντι στα ενήλικα πλέον παιδιά τους, καθώς και των υποχρεώσεων αυτών των παιδιών απέναντι στους γονείς των, κάτω απ’ το πρίσμα της ψυχρής λογικής.
Στην χώρα μας, όπως και σε άλλες μεσογειακές χώρες όπου το συναίσθημα περισσεύει, οι γονείς δεν έχουν αντίρρηση, ίσως μάλιστα σε πολλούς και να υπάρχει μια ενδόμυχη επιθυμία να συγκατοικούν ισόβια με τα παιδιά τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την προσωπική τους ζωή και… θα φταίει γι’ αυτό η κυβέρνηση, η ανεργία, οι χαμηλές αμοιβές και πολλά άλλα εκτός απ’ τους ίδιους τους γονείς και τα ίδια τα ενήλικα παιδιά φυσικά.
Ανύπαρκτες ευαισθησίες
Όμως στους φλεγματικούς Εγγλέζους, τέτοιες ευαισθησίες δεν επηρεάζουν, τουλάχιστον τις δικαστικές αποφάσεις. Το Δικαστήριο που εκδίκασε το αίτημα του Σιντικούι απεφάνθη πως οι γονείς δεν θα πρέπει να έχουν καμία νομική υποχρέωση να υποστηρίζουν τα ενήλικα παιδιά τους, όσο σοβαρή ανάγκη κι αν έχουν. Αυτό φυσικά ισχύει και για τα παιδιά που θέλουν να σπουδάσουν κάτι που καταδικάζει τους γονείς και υποχρεώνει το παιδί σε μια παρατεταμένη οικονομική εξάρτηση που ειναι πάντα εις βάρος και των δυο πλευρών: Για μεν τους γονείς να είναι υποχρεωμένοι να συντηρούν ένα παιδί που ως ενήλικο έχει περισσότερες ανάγκες, για δε το παιδί να μην έχει δικά του χρήματα που να διαχειρίζεται χωρις να λογοδοτεί.
Στις ΗΠΑ, οι σχέσεις γονιών με τα ενήλικα παιδιά τους είχαν ξεκαθαρίσει όχι μόνο νομικά, αλλά και πρακτικά και συναισθηματικά και η ρήξη ήταν μια εξέλιξη χωρίς δράματα. Το παιδί, αμέσως με την ενηλικίωσή του ήξερε και το ίδιο πως έπρεπε να φύγει απ’ το σπίτι και να απαλλάξει τους γονείς του από την φροντίδα του. Στην περίπτωση που, για κάποιους λόγους, θα έμενε μαζί τους “έπρεπε” να συνεισφέρει οικονομικά. Αν ήθελε να σπουδάσει, μπορούσε να πάρει φοιτητικό δάνειο το οποίο θα εξοφλούσε μόλις άρχιζε να κερδίζει χρήματα. Ένας θεσμός που τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες σχεδόν κατήργησαν, λόγω απροθυμίας ή και αδυναμίας των οφειλετών να τα εξοφλήσουν…
Μια τέτοια ‘συμπεριφορά’ γονιών απέναντι στα ενήλικα παιδιά τους, σε εμάς θεωρείται αδιανόητη, αν όχι σκληρόκαρδη. Έτσι καταλήγουμε στο κοινωνικό φαινόμενο, σαραντάρηδες να βολεύονται στην σιγουριά της οικογένειας, με γονείς συναισθηματικά εξαρτημένους να αποδέχονται μοιρολατρικά μια καινούρια ασύμβατη σχέση γονέα – παιδιού. Και με έναν νέο, να στερείται από ισχυρό ερέθισμα να αναλάβει τις υποχρεώσεις που απορρέουν απ’ την ενηλικίωσή του.
Ερέθισμα ‘εξαναγκασμός’
Ένα τέτοιο ερέθισμα – εξαναγκασμός του παιδιού να αυτονομηθεί, να ‘τους αδειάσει την γωνιά’ και να ξεκινήσει την δική του ζωή, θα μπορούσε να ήταν η απόφαση των γονιών να παραιτηθούν εκείνοι απ’ την φροντίδα του ακόμη και να απομακρύνονται κατά διαστήματα απ’ το σπίτι αφήνοντας πίσω τους ελάχιστα για τις στοιχειώδεις ανάγκες του…
Θα μπορούσαν όμως οι γονείς της σημερινής αστικής ελληνικής οικογένειας να καταφύγουν σε τέτοιες ‘μεθοδεύσεις’ προκειμένου τα παιδιά να ανοίξουν τα δικά τους φτερά και απομακρυνθούν ανώδυνα απ’ την δική τους ασφάλεια, αδιαφορώντας για τις ψυχολογικές επιπτώσεις κι απ’ τις δυο πλευρές; Μόνο και σαν σκέψη τρομάζει…
Πολλοί νέοι πιστεύουν πως η ενηλικίωσή τους δίνει το δικαίωμα για πλήρη ελευθερία, να κάνουν ‘την επανάστασή τους’ εκ του ασφαλούς… Κι αυτό είναι λάθος. Ο ενήλικας νέος, εφ’ όσον συγκατοικεί με τους γονείς του για οποιονδήποτε λόγο, είναι πλέον ‘φιλοξενούμενος’. Κι αυτή η νέα σχέση μεταξύ τους, περιορίζει ελευθερίες και ακυρώνει πολλά δικαιώματα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως, κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ενηλικίωση των νέων απελευθερώνει περισσότερο τους γονείς και δημιουργεί στους νέους περισσότερες υποχρεώσεις.
Όλα αυτά τα ζητήματα, νομικά και ηθικά είναι απαραίτητο να συζητώνται πολύ νωρίς, σε ανύποπτο χρόνο, ακόμη κι’ αν χρειαστεί, με την βοήθεια νομικών συμβούλων ή και κρατικών λειτουργών… Είναι ο μόνος τρόπος να αποφεύγονται τα οικογενειακά δράματα.
