Η έρευνα που παράγεται στα ελληνικά πανεπιστημιακά ιδρύματα και τα ερευνητικά κέντρα είναι υψηλής αξίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα μας βρίσκεται σταθερά στην πρώτη δεκάδα της Ε.Ε. ως προς τη συμμετοχή της σε ερευνητικά προγράμματα, που διεκδικούν και κερδίζουν Έλληνες επιστήμονες. Τα ερευνητικά αποτελέσματα συνιστούν έναν «εθνικό θησαυρό», που δύναται να αξιοποιηθεί, αποδίδοντας οικονομική και κοινωνική υπεραξία για τους πολίτες και τη χώρα. Το ερώτημα που γεννάται είναι κατά πόσο είναι εφικτή η επίτευξη γρήγορων αποτελεσμάτων (quick wins) από την επιχειρηματική αξιοποίησή τους.
Μιλώντας για «γρήγορα αποτελέσματα» αναφερόμαστε ουσιαστικά στην επιτυχημένη επιχειρηματική αξιοποίηση ερευνητικού προϊόντος/υπηρεσίας σε σύντομο χρονικό διάστημα (έως 3 έτη). Αυτό μπορεί να συμβεί ενδεικτικά μέσα από την ίδρυση μίας νεοφυούς επιχείρησης (start-up ή spin-off εταιρείας) που: α) είναι βιώσιμη, δηλαδή μπορεί από τα έσοδά της να καλύπτει τα έξοδά της, χωρίς να χρειάζεται συνεχή χρηματοδότηση, β) έχει διευρυμένη πελατειακή βάση, ώστε και να μην εξαρτάται από έναν μόνο πελάτη και γ) έχει δημιουργήσει προϋποθέσεις για ανάπτυξη και επέκταση σε διεθνές επίπεδο (scale-up). Εναλλακτικά μιλάμε για περιπτώσεις που μία start-up/spin-off έχει αντλήσει σημαντικά επιχειρηματικά κεφάλαια και ενδιαφέρον από διεθνείς επενδυτές για επέκταση της δραστηριότητας ή εξαγορά.
Σε αντίθεση με παλαιότερες περιπτώσεις start-up εταιρειών, που έπρεπε να περιμένουν πάνω από μία δεκαετία για να σημειώσουν επιτυχία, αρκετές είναι πλέον οι περιπτώσεις εταιρειών που κατάφεραν σε διάστημα μικρότερο των τριών ετών να διεισδύσουν στις μεγάλες διεθνείς αγορές. Λειτουργούν, έτσι, ως εμψυχωτικό παράδειγμα, που αποδεικνύει ότι το εγχείρημα είναι εφικτό.
Προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσουμε το κλειδί για την επιτυχία, θα λέγαμε ότι παράγοντες για μια επιτυχημένη επιχειρηματική αξιοποίηση της έρευνας εντός σύντομου χρονικού διαστήματος είναι:
η ύπαρξη ώριμων ερευνητικών αποτελεσμάτων, δηλαδή αποτελεσμάτων που η τεχνολογία τους έχει ήδη ωριμάσει σημαντικά μέσα από αλλεπάλληλους κύκλους ανάπτυξης και δοκιμές και έχει εφαρμοστεί σε πραγματικές συνθήκες,
η εγγύτητα στην προϊοντοποίηση (productization), δηλαδή στον μετασχηματισμό μιας ιδέας σε συγκεκριμένο προϊόν/υπηρεσία, που μπορεί να παρουσιαστεί στον πελάτη,
η δημιουργία σεναρίων χρήσης της τεχνολογίας που δημιουργούν αξία σε συγκεκριμένη αγορά,
η ύπαρξη σημαντικών ενδείξεων αποδοχής από την αγορά με απτά αποτελέσματα,
η επιχειρηματική αντίληψη της ερευνητικής ομάδας, ώστε να κατανοεί τα βήματα για την επιχειρηματική υλοποίηση και το παρεπόμενο ρίσκο, να διαθέτει συμπληρωματικές δεξιότητες και γνώσεις που καλύπτουν τόσο τα θέματα ανάπτυξης του προϊόντος όσο και τον τομέα των πωλήσεων και του μάρκετινγκ, και να έχει ήδη εκτεθεί σε κάποια διαδικασία πώλησης προς την αγορά, εντοπίζοντας και αναπτύσσοντας συνεργασίες με στρατηγικούς εταίρους, που μπορούν να στηρίξουν και να επιταχύνουν την είσοδο των προϊόντων/υπηρεσιών στην αγορά.
Το πρώτο και καθοριστικό βήμα
Ωστόσο, το πρώτο και καθοριστικό βήμα στον δρόμο για την επίτευξη γρήγορων αποτελεσμάτων από την αξιοποίηση της έρευνας είναι η «χαρτογράφηση» (mapping) των ελληνικών ερευνητικών ομάδων, που θα αναδείξει τις περιπτώσεις εκείνες οι οποίες πληρούν τα παραπάνω κριτήρια. Το μεγάλο κέρδος από τη χαρτογράφηση των ερευνητικών ομάδων/αποτελεσμάτων είναι ότι θα βγουν στο φως τα ώριμα ερευνητικά αποτελέσματα που δεν γνωρίζουμε. Επιπλέον, θα αποτυπωθούν οι περιπτώσεις που υστερούν σε συγκεκριμένα προαπαιτούμενα, όμως έχουν πιθανότητες για επιτυχημένη είσοδο στην αγορά, αν υποστηριχθούν με άμεσες, στοχευμένες και συστηματικές παρεμβάσεις. Έτσι θα δημιουργηθεί ένας ενάρετος κύκλος παραγωγής ώριμων ερευνητικών αποτελεσμάτων.
Επιπροσθέτως, απαιτείται: α) συντονισμός στη λήψη αποφάσεων ώστε να επιτευχθεί ταχύτητα υλοποίησης, β) ενεργοποίηση εργαλείων χρηματοδότησης με συγκεκριμένη στόχευση στην επιχειρηματική αξιοποίηση της έρευνας, γ) πλαίσιο στήριξης και κινήτρων προς ερευνητές και start-up/spin-off εταιρείες, δ) σημαντική ώσμωση μεταξύ της ερευνητικής κοινότητας και της αγοράς, ε) δικτύωση μεταξύ ερευνητών, start-up/spin-off εταιρειών και βιομηχανίας σε διεθνές επίπεδο και στ) ενεργοποίηση των Ελλήνων της διασποράς.
Η επιχειρηματική αξιοποίηση της ελληνικής έρευνας μπορεί να φέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα και να γίνει καταλύτης σημαντικής και γρήγορης ανάπτυξης για την Ελλάδα.
Του Χρήστου Ταραντίλη
Βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας
Kαθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
