Φως στον ορίζοντα για την πιθανή ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αφήνει η αλλαγή πολιτικής φρουράς στη Σόφια. Η Βουλγαρία μέχρι πρότινος ασκούσε βέτο στην εκκίνηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την ΕΕ, εδραζόμενη σε αυτό που ονόμαζε διάφορα πολιτιστικά και ιστορικά ζητήματα. Αυτό βέβαια είναι το προκάλυμμα. Διότι η αλήθεια είναι ότι η Βουλγαρία αδυνατεί να δεχθεί τη Βόρεια Μακεδονία ως ξεχωριστό έθνος. Κι αυτό γιατί θεωρεί ότι οι κάτοικοί της είναι Βούλγαροι, που… παραστράτησαν.
Η βουλγαρική θέση δεν στερείται ιστορικής βάσης. Τα εδάφη της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας κατοικήθηκαν από Βούλγαρους τους αιώνες της ακμής του μεσαιωνικού του κράτους. Ακόμη και η σήμερα ομιλούμενη γλώσσα αποτελεί μάλλον ένα σύμφυρμα της βουλγαρικής με σερβοκροατικά στοιχεία. Φαίνεται πως μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα ο πληθυσμός της περιοχής δεν είχε δημιουργήσει διακριτή ταυτότητα. Ήξεραν μόνο ότι δεν θέλουν να είναι ούτε Σέρβοι, ούτε Βούλγαροι. Τον χαρακτήρα και τις διαθέσεις τους αποδίδει με γλαφυρότητα ο Στρατής Μυριβήλης, μάχιμος στο μακεδονικό μέτωπο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Ζωή εν Τάφω
«Από προχτές βρίσκουμαι κάτου από στέγη. Ανάμεσα πια σ’ αθρώπους που δε ζούνε ξυλιασμένοι κάτου απ’ την ψυχρή πνοή της στρατιωτικής πειθαρχίας. Ο γιατρός δήλωσε πως για να μου περάσει το πόδι πρέπει πρώτα απ’ όλα να σηκωθώ απ’ το χώμα κι απ’ την υγρασία τ’ αντίσκηνου. Και επειδής δε δέχτηκα με κανέναν τρόπο να πάω στο Νοσοκομείο, ο λοχαγός μου φρόντισε και μ’ έβαλε εδώ, σ’ ένα σπίτι του κοντινού χωριού. […] Οι χωριάτες με δέχτηκαν ανοιχτόκαρδα κι απλά. Και σαν απόμεινα ολομόναχος μαζί τους, άρχεψαν να μου μιλάνε σχεδόν όλοι μαζί, με τη γλώσσα τους που δεν την καταλάβαινα. […] Μα καταλάβαινα πολύ ξάστερα πως ήτανε ένας κόσμος απλός και δουλευτής. Ενας κόσμος ίσιος. Και τα λόγια τους ήτανε όλα λόγια αγαθά, άδολα σαν το ψωμί τους και μοσκοβολισμένα από συμπάθεια και συμπόνεση. […]
»Η μάννα τους δουλεύει στον αργαλειό. Τα μεγάλα της τ’ άσπρα πόδια ανεβοκατεβαίνουν γυμνά πάνου στις πατήτρες, και συχνά μαλώνει γελώντας τις μικρές μου φιλενάδες, που κάνουν ολάκερη συνδιάσκεψη, σοβαρή και φωνακλάδικη, συζητώντας γύρου στο εθνόσημο του κασκέτου μου. Είναι Γκρρτς ή Σρρπ. Ρωμέικο για Σέρβικο. Κι η μάννα τους φαίνεται τους λέει πως είμαι ένας “Γκρρτς”, ένας “ντόμπρο Γκρρτς”, ένας “ντόμπρο κριστιάν” και… να προσέχουν το πονεμένο πόδι μου. […] Η βαθιά ανάγκη που με σπρώχνει να επικοινωνήσω πιο καλά με την πρωτόγονη ψυχήν αυτονών των ανθρώπων, μ’ έκανε να πολεμώ πεισμωμένα να μπω μες στο νόημα του γλωσσικού τους ιδιώματος. Είναι ένα σλαβικό παρακλάδι με πολλά τούρκικα και ρωμέικα στοιχεία. […] Αυτοί εδώ οι χωριάτες, που τη γλώσσα τους την καταλαβαίνουν περίφημα κι οι Βουργάροι κι οι Σέρβοι, αντιπαθούνε τους πρώτους γιατί τους πήρανε τα παιδιά τους στο στρατό. Μισούν τους δεύτερους που τους κακομεταχειρίζουνται για Βουργάρους.
Και κοιτάνε με αρκετά συμπαθητική περιέργεια εμάς τους περαστικούς Ρωμιούς επειδή είμαστε οι γνήσιοι πνευματικοί υπήκοοι του Πατρίκ, δηλαδή του “Ορθόδοξου Πατριάρχη της Πόλης”. Γιατί η ιδέα του απλώνεται ακόμα, τυλιγμένη μέσα σε μια θαμπή μυστικοπάθεια πολύ παράξενη, πάνου σ’ αυτό τον απλοϊκό χριστιανικό κόσμο. Επειτα οι τάφοι των παλιώ τους προεστών έχουνε πάνω στις πέτρες σκαλισμένα ελληνικά γράμματα. Τα ίδια γράμματα που ’ναι γραμμένα πάνου στα σκεβρωμένα κονίσματά τους, και στα παλιά εκκλησιαστικά βιβλία των εκκλησιώ τους. Ωστόσο, δε θέλουν να ’ναι μήτε “Μπουλγκάρ”, μήτε “Σρρπ”, μήτε “Γκρρτς”. Μοναχά “Μακεντόν ορτοντόξ”».
Αλλαγή πλεύσης
Η αδιάλλακτη μέχρι τώρα στάση της Βουλγαρίας φαίνεται πως θα αλλάξει μαζί με την αλλαγή φρουράς στη Σόφια. Σε συνέντευξή του στους Financial Times, ο νέος πρωθυπουργός της χώρας Κιρίλ Πέτκοφ, ανακοίνωσε την αλλαγή στάσης της χώρας του, απέναντι στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας προς την Ε.Ε., κάνοντας λόγο για επίλυση της διαφοράς ανάμεσα σε Σόφια και Σκόπια μέσα σε έξι μήνες. «Θα προτείνουμε μια νέα διαδικασία (για τη Βόρεια Μακεδονία), πολύ γρήγορη, με περιορισμένο χρονικό πλαίσιο, μόλις έξι μηνών» δήλωσε, τονίζοντας πως αυτό που προέχει είναι ο συμβιβασμός και η συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες. Ο Πέτκοφ υποστήριξε πως η κυβέρνησή του θα θέσει τις συζητήσεις με τη Βόρεια Μακεδονία σε νέα βάση.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Στέβο Πενταρόφσκι, δήλωσε πως αποδέχεται την προσέγγιση του νέου πρωθυπουργού της Βουλγαρίας Κίριλ Πέτκοφ σύμφωνα με την οποία η ιστορία δεν θα πρέπει να είναι ο μοναδικός δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών. Από την Πρίστινα του Κοσόβου, όπου πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη, ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας υποδέχτηκε με θετικά σχόλια τις δηλώσεις του Βούλγαρου πρωθυπουργού, τονίζοντας πως οι δύο χώρες δεν θα πρέπει να συνομιλούν μόνο για θέματα ιστορίας, αλλά και για ζητήματα υποδομών, ενεργειακής συνδεσιμότητας, οικονομίας και εμπορίου.
«Να μιλήσουμε για ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, για ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, για την πανδημία. Να μην μιλήσουμε για το τι συνέβη πριν από τρεις ή πέντε αιώνες. Είναι μια σύγχρονη προσέγγιση που υποστηρίζω» δήλωσε ο Πενταρόφσκι, υποστηρίζοντας πως το πρόβλημα ανάμεσα στις δύο χώρες μπορεί να ξεπεραστεί σε χρονικό διάστημα γρηγορότερο από τους έξι μήνες, όπως υποστήριξε ο νέος Βούλγαρος πρωθυπουργός.
