Η έλλειψη φαρμάκων στην ΕΕ αποτελεί πρόβλημα που η πανδημία διόγκωσε σημαντικά και το Ευρωκοινοβούλιο δίνει μάχη να βελτιώσει την κατάσταση. Η κρίση υγείας του COVID-19 ανέδειξε το διογκούμενο πρόβλημα της έλλειψης φαρμάκων και του ιατρικού εξοπλισμού που θέτει τους ασθενείς σε κίνδυνο και τα εθνικά συστήματα υγείας υπό πίεση. Από τον Απρίλιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων προειδοποίησε ότι η αυξανόμενη ζήτηση ορισμένων αναισθητικών, αντιβιοτικών, μυοχαλαρωτικών και φαρμάκων, των οποίων η χρήση δεν έχει εγκριθεί για τη θεραπεία του COVID-19, σε μονάδες εντατικής θεραπείας, θα μπορούσε να επιφέρει εξάντληση αποθεμάτων.
Η μειωμένη παραγωγή, τα λειτουργικά προβλήματα, οι απαγορεύσεις εξαγωγών και η αποθήκευση λόγω της κρίσης στην υγεία αύξησαν περαιτέρω τον κίνδυνο συμφόρησης. Στις 17 Σεπτεμβρίου του 2020, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα που ζητούσε να γίνει η ΕΕ πιο αυτάρκης σε θέματα υγείας μέσω της δισφάλισης του εφοδιασμού, της αποκατάστασης της τοπικής παρασκευής φαρμάκων και του καλύτερου συντονισμού των εθνικών στρατηγικών για την υγεία.
Δεν εμφανίστηκε τώρα το πρόβλημα
Μεταξύ του 2000 και του 2018, οι ελλείψεις στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 20 φορές. Σύμφωνα με σημείωμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ελείψεις αυξάνονταν για τα ευρέως χρησιμοποιούμενα βασικά προϊόντα. Τα φάρμακα για τη θεραπεία του καρκίνου, των λοιμώξεων και των διαταραχών του νευρικού συστήματος (επιληψία, Πάρκινσον) αντιπροσωπεύουν πάνω από τα ήμισυ των φαρμάκων που βρίσκονται σε έλλειψη. Τα αίτια των ελλείψεων αυτών είναι περίπλοκα, και κυμαίνονται από προβλήματα παραγωγής, ποσοστώσεις στον βιομηχανικό κλάδο, παράλληλο νόμιμο εμπόριο και απρόσμενες ανόδους στη ζήτηση μετά από επιδημίες ή φυσικές καταστροφές έως την τιμολόγηση, η οποία αποφασίζεται σε εθνικό επίπεδο.
Η εξάρτηση από Ινδία και Κίνα
Η ΕΕ εξαρτάται όλο και περισσότερο από χώρες εκτός ΕΕ – κυρίως την Ινδία και την Κίνα – όσον αφορά την παραγωγή δραστικών φαρμακευτικών συστατικών, χημικών πρώτων υλών και φαρμάκων.
Το 80% των δραστικών φαρμακευτικών συστατικών προέρχεται από την Ινδία και την Κίνα
Το 40% των τελικών φαρμακευτικών προϊόντων που πωλούνται στην Ευρώπη προέρχονται από την Κίνα και την Ινδία
Η Κίνα και η Ινδία παράγουν το 60% της παγκόσμιας παρακεταμόλης, το 90% της πενικιλίνης και το 50% της ιβουπροφαίνης
Τι κάνει το Ευρωκοινοβούλιο
Στο ψήφισμα, οι ευρωβουλευτές χαιρετίζουν το νέο πρόγραμμα EU4Health, που στοχεύει στην αύξηση της διαθεσιμότητας φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού και ζητούν την ενίσχυση της φαρμακευτικής παραγωγής στην Ευρώπη και τον καθορισμό ελάχιστων προτύπων υγειονοµικής περίθαλψης.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης τα ακόλουθα:
Εισαγωγή οικονομικών κινήτρων για την ενθάρρυνση των παραγωγών δραστικών φαρμακευτικών ουσιών και τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων σε μονάδες παραγωγής
Δημιουργία ενός αποθεματικού έκτακτης ανάγκης για φάρμακα στρατηγικής σημασίας της ΕΕ, το οποίο θα λειτουργούσε ως “ευρωπαϊκό φαρμακείο έκτακτης ανάγκης”, μειώνοντας τον κίνδυνο ελλείψεων
Ανταλλαγή καλύτερων πρακτικών όσον αφορά τη διαχείριση αποθεμάτων
Αύξηση της κοινής προμήθειας φαρμάκων στην ΕΕ
Διευκόλυνση της κυκλοφορίας φαρμάκων μεταξύ των χωρών της ΕΕ
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ήδη ζητήσει τη διασφάλιση καλύτερης ανιχνευσιμότητας των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης, της δημόσιας χρηματοδότησης και των δαπανών της αγοράς σε ψήφισμα που εγκρίθηκε το 2017, ώστε να καταστούν τα φάρμακα πιο προσιτά.
Η φαρμακευτική στρατηγική της ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση των ελλείψεων λόγω της επιδημίας του κορονοϊού τον Απρίλιο. Κάλεσε τα κράτη μέλη να άρουν τις απαγορεύσεις εξαγωγών και να αποφύγουν τη συσσώρευση αποθεμάτων. Ζήτησε, επίσης, την αύξηση και αναδιοργάνωση της παραγωγής, την ανακατανομή των αποθεμάτων στα νοσοκομεία για τη διασφάλιση βέλτιστης χρήσης, την εξέταση εναλλακτικών φαρμάκων και βελτιστοποίηση των πωλήσεων στα φαρμακεία. Η Κομισιόν αναμένεται να προτείνει την αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα φάρμακα μέσα στο 2022. Τον Νοέμβριο του 2021 οι ευρωβουλευτές υπέβαλαν μια σειρά από προτάσεις. Ζήτησαν μείωση του χρόνου έγκρισης των φαρμάκων από τις εθνικές αρχές και εναρμόνιση με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) ώστε να διασφαλιστεί η γρήγορη και ίση πρόσβαση σε φάρμακα στην ΕΕ.
Κάλεσαν επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αντιμετωπίσει άμεσα τις βαθύτερες αιτίες που προκαλούν τις ελλείψεις φαρμάκων και να προτείνει βιώσιμες λύσεις όπως την έγκαιρη κυκλοφορία γενόσιμων φαρμάκων στην αγορά. Τέλος, το Ευρωκοινοβούλιο υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης της παραγωγής στην ΕΕ και της ανθεκτικότητας των αλυσίδων εφοδιασμού, καθώς και την αύξηση της διαφάνειας στις τιμές και στη δημόσια χρηματοδότηση για έρευνα και ανάπτυξη. Η πανδημία φέρνει στην επιφάνεια στρατηγικές προκλήσεις για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Στις Βρυξέλλες η στρατηγική που χαράσσεται επιτάσσει την έγκαιρη δράση και οι ευρωβουλευτές έχουν εκτιμήσει ότι ο τομέας της υγείας μπορεί να κάνει τη διαφορά για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
