Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ακούν με πρόθεση να καταλάβουν.
Ακούν με πρόθεση να απαντήσουν.
Stephen Covey
Ήταν λίγο καιρό πριν όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε μια συνάντηση με τον Κροάτη ομόλογό του Αντρέι Πλένκοβιτς στο Ζάγκρεπ. Στις κοινές δηλώσεις τους, ενα απρόοπτο που έφερε σε αμηχανία την διερμηνέα, η οποία δυσκολευόταν να κάνει την μετάφραση κι ανάγκασε τον πρωθυπουργό της Κροατίας να μιλάει πιο αργά τράβηξε την προσοχή των Μέσων, αλλά και των χρηστών των social media. Στο τέλος, η διερμηνέας, μετέφρασε τα λόγια του αλλά αναγκάστηκε να παραδεχτεί με ένα αμήχανο χαμόγελο, πως “πολλά απ’ αυτά δεν τα κατάλαβε”. Αυτή την φράση της κάποιοι την επικρότησαν ως ένδειξη θάρρους και ειλικρίνειας και κάποιοι άλλοι άδραξαν την ευκαιρία για κακόγουστη σάτιρα.
Προσωπικά, θα χαρακτήριζα την ‘ομολογία’ της μεταφράστριας ως ένδειξη ευγένειας αλλά και αδυναμίας λόγω της μειονεκτικής θέσης της απέναντι στον υψηλό αξιωματούχο, να τον παρακαλέσει εξ’ αρχής να κάνει αυτό που τελικά αναγκάστηκε να κάνει, κάτι που ελάχιστοι κάνουν όσοι εχουν δίπλα τους κάποιον που πρέπει να μεταφράσει τα λόγια τους: Να μιλάνε δηλαδή πιο σιγά, πιο καθαρά, να κάνουν τις απαραίτητες παύσεις και γενικά, να κάνουν, ό,τι απαιτεί μια σωστή εκφορά του προφορικού λόγου.
Η σωστή εκφορά
Ποια, όμως, είναι η σωστή εκφορά του λόγου είναι κάτι που δεν απασχολεί σχεδόν κανένα, ούτε καν αυτούς που εκ της θέσης των ειναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν και να κάνουν χρήση, όπως δημοσιογράφοι, εκφωνητές ειδήσεων, δικηγόροι, δάσκαλοι, οι πάσης φύσεως παρουσιαστές γεγονότων, ομιλητές και πολλοί άλλοι για τους οποίους ο προφορικός λόγος ειναι το βασικό ‘εργαλείο’ της δουλειάς των; Και η αδιαφορία, για την ποιότητα της εκφοράς του λόγου, τουλάχιστον σε αυτές τις περιπτώσεις, συνιστά ασυνείδητη περιφρόνηση στον συνομιλητή ή το ακροατήριο…Κι’ όσον αφορά στην συγκεκριμένη περίπτωση, όσο καλά κι αν γνωρίζει κάποιος διερμηνέας την γλώσσα που μεταφράζει, όταν ο ομιλητής δεν τηρεί τους βασικούς κανόνες που προανέφερα τότε πάντα ο κίνδυνος να φέρει τον διερμηνέα του σε δύσκολη θέση είναι υπαρκτός.
Η ορθή εκφορά του προφορικού λόγου ειναι ένα μέρος της προσπάθειά μας για καλύτερη επικοινωνία με τους άλλους, σε όλες τις σχέσεις μας επαγγελματικές, προσωπικές, ακόμη και των μελών μιας οικογένειας μεταξύ των. Ενας χώρος μέσα στον οποίο που, δυστυχώς, η ευπρέπεια του λόγου καταστρατηγείται με τον πιο βάρβαρο τρόπο με δραματικές τις περισσότερες φορές συνέπειες για την συνοχή της αλλά και ψυχολογικές επιπτώσεις κυρίως στα παιδια.
Θα πρότεινα στους γονείς να μιλάνε στα παιδιά τους, απ’ την νηπιακή τους ηλικία, με την ίδια προσοχή στις εκφράσεις τους και τον τόνο της φωνής των, όπως μιλάνε και στον προϊστάμενό τους… Τα αποτελέσματα στην συμπεριφορά των παιδιών τους θα τους καταπλήξουν! Και δεν θα ηταν υπερβολή, το συνιστούν μαλιστα κάποιοι γυναικολόγοι, αυτού του είδους η ‘επικοινωνία’ της κάθε μαμάς με τα παιδιά της να αρχίζει πολύ πιο νωρίς… απ’ την εμβρυακή ηλικία. Το παιδί ακούει, αισθάνεται τον ήχο, τον τόνο, το χρώμα της φωνής ακόμη και την ατμόσφαιρα που επικρατεί στο σπίτι αλλά και την σχέση ανάμεσα στους γονείς.
Εικόνα φαιδρή
Ομως, παρ’ ολο που η ορθή εκφορά του λόγου αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα στην επικοινωνία μας με τους άλλους εξ’ ίσου σημαντικό ειναι να ακούμε τον συνομιλητή μας, κυρίως οταν εκείνος δυσκολεύεται να εκφράσει με σαφήνεια τις σκέψεις του, κάτι που απαιτεί να τον κοιτάζουμε στα μάτια ή και στα χέρια, μέχρι να ολοκληρώσει.
Δυστυχώς, οχι μόνο σήμερα αλλά και στην αρχαιότητα, την τέχνη του προφορικού λόγου την χρησιμοποιούσαν οι ρήτορες περισσότερο για την εξόντωση των αντιπάλων παρά για για την υποστήριξη των επιχειρημάτων τους. Κάτι που παρατηρούμε να συμβαίνει απο πολλούς βουλευτές στις συνεδριάσεις της Βουλής.
Και δεν αναφέρομαι στο απαράδεκτο φαινόμενο ύβρεων και ανοίκειων χαρακτηρισμών, που θα έπρεπε να μην ειναι ανεκτά σ’ αυτον τον χώρο, αλλά στο δυσάρεστο φαινόμενο, κάποιων απ’ αυτούς, την ωρα που μιλάει ένας συνάδελφός τους, εκείνοι να αναζητούν παλαιότερες δηλώσεις του που έρχονται σε αντίθεση με τις σημερινές του, φτάνοντας ακόμη και ως την… εφηβεία ορισμένων, για να αναδείξουν τις αντιφάσεις…σαν να μην έχει δηλαδή το δικαίωμα κάποιος να αναθεωρήσει τις απόψεις του, προκαλώντας και τα χειροκροτήματα της πλατείας. Εικόνα φαιδρή, που δεν τιμά κανένα.
Υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία, σχετικά με την τεχνη του Λόγου, σεμινάρια, διαλέξεις αλλά και ειδικοί δάσκαλοι πάνω στο αντικείμενο, γιατί αυτήν την τέχνη δεν την χρειάζονται μόνο ορισμένες κατηγορίες επαγγελματιών αλλά αποτελεί και για όλους τους υπόλοιπους ενα σημαντικό πρόσθετο εφόδιο για την επιτυχία τους, τόσο στις επαγγελματικές συναλλαγές όσο και στις προσωπικές τους σχέσεις.
