Πτώση Μαριούπολης: Μια νίκη σε προπαγανδιστικό και στρατηγικό επίπεδο αλλά και μια ευκαιρία συγκάλυψης ενδεχόμενων εγκλημάτων πολέμου
Η Μαριούπολη βρίσκεται περικυκλωμένη από ρωσικά στρατεύματα από τις αρχές Μαρτίου με τις ουκρανικές δυνάμεις να προβάλουν ισχυρή αντίσταση. Η μάχη για την πόλη αποτέλεσε και αποτελεί, ίσως την πιο σφοδρή μέχρι τώρα στον πόλεμο της Ουκρανίας. Μετά από αρκετές εβδομάδες σφοδρών βομβαρδισμών, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων σε στόχους αμάχων, ο τελευταίος εναπομείνας θύλακας άμυνας των ουκρανικών δυνάμεων αναζήτησε καταφύγιο στο εργοστάσιο σιδήρου και χάλυβα Azovstal, ένα εκτεταμένο βιομηχανικό συγκρότημα το οποίο πολιορκείται πλέον από τους Ρώσους.
Τα ουκρανικά στρατεύματα απέρριψαν μια σειρά τελεσιγράφων από τη Μόσχα για παράδοση παρά τις ρωσικές προειδοποιήσεις ότι όποιες δυνάμεις έχουν απομείνει «θα εξαλειφθούν». Αν και η πόλη έχει κρατήσει πολύ περισσότερο από ό,τι αναμενόταν, μόλις πέσει ολοκληρωτικά, αναμένεται να δώσει στη Ρωσία την πρώτη της μεγάλη νίκη στον πόλεμο μέχρι στιγμής. Τι θα μπορούσε όμως να σημάνει επί της ουσίας η πτώση της Μαριούπολης για την εξέλιξη του πολέμου;
Νίκη της ρωσικής προπαγάνδας
Μόλις επτά εβδομάδες μετά τον πόλεμο, η Ρωσία έχει ήδη αναγκαστεί να αλλάξει δραματικά τους πολεμικούς της στόχους, αφού οι αρχικές προσπάθειες για την κατάληψη του Κιέβου, σε μια αστραπιαία επίθεση εμποδίστηκαν από τον κακό σχεδιασμό αλλά και τη σκληρή ουκρανική αντίσταση. Οι ρωσικές δυνάμεις μέχρι στιγμής έχουν καταλάβει μόνο μια μεγάλη ουκρανική πόλη, τη Χερσώνα στα νότια, η οποία είχε πληθυσμό σχεδόν 300.000 κατοίκους πριν από τον πόλεμο. Έχοντας αποσυρθεί από την περιοχή του Κιέβου, η Μόσχα εστιάζει τις προσπάθειές της στην ανατολική Ουκρανία, η οποία δέχεται ήδη σφοδρές ρωσικές επιθέσεις. Οι Ρώσοι έχουν ήδη καταλάβει μεγάλες εκτάσεις της περιοχής του Λουχάνσκ και μεγάλο μέρος της νότιας ακτογραμμής κατά μήκος της Αζοφικής Θάλασσας.
Αν η Μαριούπολη πέσει τις επόμενες μέρες, θα έδινε στη Μόσχα την πρώτη της σημαντική νίκη στον πόλεμο
«Η Μαριούπολη θα έπρεπε να είχε πέσει την πρώτη εβδομάδα. Είχαν πλεονέκτημα», είπε ο υποστράτηγος Μπεν Χότζες, πρώην διοικητής του Στρατού των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Ορισμένοι δυτικοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η Μόσχα στοχεύει στον πλήρη έλεγχο της πόλης μέχρι τις 9 Μαΐου, την εθνική εορτή της Ρωσίας για τη νίκη κατά της ναζιστικής Γερμανίας. «Ο Πούτιν πρέπει να ελέγξει τη Μαριούπολη το συντομότερο δυνατό και πριν από το τέλος του μήνα, καθώς χρειάζεται μια επιτυχία πριν από τις 9 Μαΐου», είπε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος, ο οποίος ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Η ημέρα έχει τεράστια συμβολική σημασία στη Ρωσία, καθώς η Σοβιετική Ένωση έχασε έως και 27 εκατομμύρια ανθρώπους στον πόλεμο. Η μνήμη του αγώνα της χώρας ενάντια στο φασισμό, βέβαια, έχει διαστρεβλωθεί για σύγχρονους πολιτικούς σκοπούς τα τελευταία χρόνια, καθώς το Κρεμλίνο προσπάθησε να χαρακτηρίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία ως πόλεμο «αποναζιστικοποίησης». Η κατάληψη της Μαριούπολης θα μπορούσε να δώσει περισσότερη ώθηση στο αφήγημα της αποναζιστικοποίησης καθώς ο τάγμα Αζόφ της Ουκρανίας, το οποίο ιδρύθηκε το 2014 από εθελοντές έχοντας βαθείς δεσμούς με την ακροδεξιά, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της άμυνας της πόλης.
Μια στρατηγική νίκη
Η πλήρης κατάληψη της Μαριούπολης θα είναι εξαιρετικά σημαντική για την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας και τους ευρύτερους στρατηγικούς στόχους που έχει θέσει. Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ εκτιμά ότι θα απελευθερώσει περίπου 12 τάγματα, (8.000 ή περισσότερους στρατιώτες) για συμμετοχή σε άλλα μέτωπα, κυρίως προς το Ντονμπάς. Η Μαριούπολη θα έδινε επίσης στη Μόσχα μια στρατηγική βάση στην Αζοφική Θάλασσα από την οποία θα μπορούσε να προελάσει βόρεια σε μια προσπάθεια να συνδεθεί με τις ρωσικές δυνάμεις από το Χάρκοβο.
«Πρέπει να περάσουν από τη Μαριούπολη για να πάνε βόρεια», είπε ο Samuel Charap, ανώτερος πολιτικός επιστήμονας της Rand Corporation. Θα επέτρεπε επίσης στη Μόσχα να συνδέσει πλήρως πλέον δύο από τους κύριους άξονες επίθεσης: από την Κριμαία και από το Ντονμπάς. Η Μαριούπολη στέκεται επίσης εμπόδιο σε έναν άλλο από τους στόχους της Ρωσίας: τη δημιουργία μιας λεγόμενης χερσαίας γέφυρας μεταξύ της Ρωσίας και της χερσονήσου της Κριμαίας, την οποία η Μόσχα προσάρτησε το 2014.
Απόκρυψη εγκλημάτων πολέμου
Με τη Μαριούπολη σε μεγάλο βαθμό αποκομμένη από τον έξω κόσμο για αρκετές εβδομάδες, η λήψη μιας λεπτομερούς εικόνας για την κατάσταση στην πόλη δεν κατέστη εφικτή. Ωστόσο, η αδιάκριτη χρήση βίας από τη Ρωσία και οι εκτελέσεις στην Μπούσα και σε άλλα κατεχόμενα εδάφη έχουν εγείρει φόβους για το τι μπορεί να έχει βιώσει ο πληθυσμός της πόλης. Ουκρανοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι ο αριθμός των νεκρών στη Μαριούπολη μπορεί να έχει ξεπεράσει ήδη τις 20.000.
Οποιαδήποτε προσπάθεια συγκέντρωσης ιατροδικαστικών στοιχείων που απαιτούνται για την τεκμηρίωση ενδεχόμενων φρικαλεοτήτων θα ήταν πιθανότατα αδύνατη από τη στιγμή που η πόλη ελεγχθεί πλήρως από τη Ρωσία «Στην ιδανική περίπτωση, αυτό που θα έπρεπε να συμβεί είναι ότι οι περιοχές όπου βρίσκονται πτώματα θα πρέπει να αποκλειστούν μέχρι να υπάρξει κάποιο είδος ανάκτησης και ανάλυσης των λειψάνων», δήλωσε η Rachel Denber, αναπληρώτρια διευθύντρια του τμήματος Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στο Human Rights Watch. Βαλλιστικοί εμπειρογνώμονες θα πρέπει επίσης να αναπτυχθούν για να αξιολογήσουν τους τύπους των όπλων που χρησιμοποιήθηκαν, την κατεύθυνση από όπου εκτοξεύτηκαν και τυχόν σημάδια δυσανάλογης χρήσης βίας, πρόσθεσε.
