Με προκλητικό τρόπο και απειλές ήρθε η τουρκική απάντηση στην επιστολή που απέστειλε η Ελλάδα στον ΟΗΕ, με την οποία καταρρίπτονται πλήρως οι τουρκικοί ισχυρισμοί περί δήθεν «διασύνδεσης» της ελληνικής κυριαρχίας των νησιών με την υποχρέωση αποστρατικοποίησής τους. Λίγες ώρες μετά την επίδοση της ελληνικής επιστολής, από τη Μόνιμη Αντιπρόσωπο της Ελλάδας στον ΟΗΕ Μαρία Θεοφίλη, κατόπιν οδηγιών του Νίκου Δένδια, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που προφανώς είχε γνώση της επιστολής, δεν έκρυψε τον εκνευρισμό του. «Δεν μπλοφάρουμε. Εάν η Αθήνα δεν συμμορφωθεί, θα πάμε τα πράγματα μπροστά», είπε, μιλώντας σε δημοσιογράφους, επαναλαμβάνοντας το αφήγημα της Άγκυρας για την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών.
Στις 30 Σεπτεμβρίου 2021, η Τουρκία έστειλε επιστολή στον ΟΗΕ για το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των ελληνικών νησιών. Η επιστολή της ελληνικής πλευράς ήρθε εννέα μήνες αργότερα και σε μία περίοδο που η Άγκυρα έχει κλιμακώσει την ένταση και τις προκλήσεις έναντι της Αθήνας. Χαρακτηριστική του κλίματος είναι το «Μητσοτάκης… γιοκ» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον Έλληνα πρωθυπουργό να του απαντά από το Νταβός ότι «κάνει λάθος αν νομίζει ότι δεν θα υπερασπιστώ την κυριαρχία της Ελλάδας».
Τι αναφέρει η ελληνική επιστολή στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ
Η επιστολή που επέδωσε η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αποτελεί προϊόν πολύμηνης ενδελεχούς συνεργασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών. Σε αυτή, απορρίπτονται στο σύνολό τους οι τουρκικοί ισχυρισμοί, ως αβάσιμοι νομικά, ιστορικά και επί των πραγματικών γεγονότων. Ειδικότερα, η ελληνική πλευρά καταρρίπτει την τουρκική επιχειρηματολογία περί «διασύνδεσης» της ελληνικής κυριαρχίας των νησιών και των παρακείμενων νήσων του Αιγαίου με την δήθεν υποχρέωση αποστρατικοποίησης των νησιών αυτών.
Τονίζεται ότι η διασύνδεση αυτή αποτελεί καθαρή αθέτηση τόσο του γράμματος όσο και του πνεύματος της συνθήκης της Λωζάννης του 1923 και της συνθήκης των Παρισίων του 1947, που ορίζουν μόνιμα σύνορα και εδαφικά δικαιώματα στις χώρες που αναφέρονται, χωρίς να υπάρχει κανένας άλλος όρος ή υποχρέωση. Τονίζεται ότι σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, όταν τα κράτη συνομολογούν μια συνθήκη που ορίζει σύνορα ή εδαφική κυριαρχία, ο βασικός σκοπός τους είναι να επιτύχουν σταθερότητα και τελικό καθεστώς (finality). Για τον λόγο αυτό, όταν μια συνθήκη ορίζει ένα σύνορο ή μια οριστική εδαφική διευθέτηση, αυτή η διευθέτηση αποτελεί ένα πραγματικό γεγονός από μόνο του, το οποίο δεν εξαρτάται πλέον από την συνθήκη. Ο ορισμός ενός συνόρου αποτελεί μια αυτόνομη πραγματικότητα και δημιουργεί μονιμότητα.
Τα ελληνικά νησιά έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα
Αντιθέτως, τονίζεται στην επιστολή της Ελληνίδας Μονίμου Αντιπροσώπου, οι τουρκικές μονομερείς αιτιάσεις υπονομεύουν αναφανδόν την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια. Παράλληλα, τονίζεται ότι τα νησιά αυτά, σύμφωνα με τις σχετικές προβλέψεις της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (άρθρο 121 (2), έχουν δικαιώματα σε χωρικά ύδατα, αποκλειστική οικονομική ζώνη και υφαλοκρηπίδα. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα απορρίπτει στο σύνολο τους, τις σχετικές αιτιάσεις της Τουρκίας.
Η επιστολή επίσης απορρίπτει στο σύνολό τους τις τουρκικές αιτιάσεις σχετικά με την αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, υπογραμμίζοντας ότι οι αιτιάσεις αυτές, οι οποίες δεν στέκουν νομικά, αλλά έχουν καθαρά πολιτικά κίνητρα, τροφοδοτούν έτι περαιτέρω την αστάθεια που προκαλεί η Τουρκία με τις ενέργειές της. Επίσης, γίνεται σαφής αναφορά στην κλιμάκωση της επιθετικότητας της Τουρκίας, με την επίκληση του casus belli, καθώς και την στάθμευση έναντι των νησιών του Αιγαίου, μεγάλου αριθμού στρατιωτικών δυνάμεων.
Η Ελλάδα καλεί την Τουρκία να σταματήσει να αμφισβητεί την κυριαρχία επί των νησιών του Αιγαίου
Παράλληλα επισημαίνεται η παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας με ιδιαίτερα απειλητικές ενέργειες, τόσο με τις υπερπτήσεις ελληνικού εδάφους, όσο και με την παρενόχληση πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού και ερευνητικών σκαφών. Η επιστολή καταλήγει λέγοντας ότι η Ελλάδα καλεί την Τουρκία να σταματήσει να αμφισβητεί την κυριαρχία επί των νησιών του Αιγαίου, να απέχει από την απειλή χρήσης βίας, παραβιάζοντας έτσι το άρθρο 2(4) του Χάρτη ου ΟΗΕ, και να σταματήσει να πραγματοποιεί παράνομες ενέργειες, οι οποίες παραβιάζουν την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι πρακτικές αυτές, οι οποίες υποδηλώνουν ένα πνεύμα αναθεωρητισμού, βρίσκονται τελείως εκτός του βασικού πλαισίου των σχέσεων μεταξύ των κρατών, όπως ορίζει ο Χάρτης του ΟΗΕ, και αποτελούν σοβαρή απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή. Τέλος, επισημαίνεται ότι η Ελλάδα παραμένει πεπεισμένη ότι οι δύο χώρες μπορούν να επιλύσουν την μοναδική τους διαφορά, ήτοι τον ορισμό της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας και πάντα στη βάση του Διεθνούς Δικαίο.
«Δεν μπλοφάρουμε γιατί είναι νησιά υπό όρους»
Η επίδοση της ελληνικής επιστολής βρήκε τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Ισραήλ. Μιλώντας σε δημοσιογράφους επανέλαβε το γνωστό αφήγημα της Άγκυρας περί δήθεν υποχρέωση αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου. «Δεν μπλοφάρουμε. Εάν η Αθήνα δεν συμμορφωθεί, θα πάμε τα πράγματα μπροστά», διεμήνυσε.
Κάνοντας παρατηρήσεις για τις ελληνικές ενέργειες και χωρίς να αναφερθεί ονομαστικά στην επιστολή στον ΟΗΕ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών ανέφερε: «Έχουμε πει ανοιχτά στις ΗΠΑ: Έχουν μια πολιτική ισορροπίας τόσο στην Κύπρο όσο και στην Τουρκία και την Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου… Βλέπουμε μια απόκλιση από αυτή την ισορροπία, το είπαμε στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, κάναμε προειδοποίηση στις ΗΠΑ. Αν και ο κόσμος είπε ότι οι βάσεις σε μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ δεν αποτελούν απειλή για μια άλλη χώρα του ΝΑΤΟ, αυτή η αύξηση δεν διέφυγε της προσοχής μας, φυσικά».
“Τα βήματα που κάνει η Ελλάδα στοχεύουν να αποτελέσουν απειλή για την Τουρκία”
Συνεχίζοντας ωστόσο ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου σημείωσε πως: «Από την άλλη πλευρά, είναι αντίθετο με το διεθνές δίκαιο να ακυρώσει η Ελλάδα το καθεστώς των νησιών που της δόθηκαν υπό όρους στο πλαίσιο των Ειρηνευτικών Συμφωνιών της Λωζάννης του 1923 και του 1947 των Παρισίων. Όποιον λόγο και να βρει η Ελλάδα, η δικαίωσή της δεν ισχύει. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις, ότι δεν θα οπλίσει αυτά τα νησιά;
Η Ελλάδα τα έχει οπλίσει από το 1960 και είπαμε ότι αν δεν υποχωρήσει, θα ξεκινήσει η συζήτηση για την κυριαρχία, είναι ξεκάθαρο. Είμαστε εξαιρετικά σοβαροί, δεν μπλοφάρουμε γιατί είναι νησιά υπό όρους. Εάν η Ελλάδα, που μιλάει για το διεθνές δίκαιο σε κάθε ομιλία της, δεν συμμορφωθεί με αυτό, θα προχωρήσουμε περαιτέρω. Τα βήματα που κάνει η Ελλάδα στοχεύουν να αποτελέσουν απειλή για την Τουρκία».