Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο και το Κογκρέσο στα μέσα Μαΐου για να υποστηρίξει την απόκτηση αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35 Lightning II stealth από την Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα προέτρεψε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να ταχθεί κατά της πώλησης στην Τουρκία πρόσθετων εκσυγχρονισμένων F-16 και της αναβάθμισης του στόλου της. To Forbes εκτιμά ότι, αν η Άγκυρα δεν λάβει αυτή την αναβάθμιση, τότε η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (HAF) θα μπορούσε να γίνει τεχνολογικά ανώτερη από την αντίπαλό της, την Τουρκική, μέχρι το τέλος της δεκαετίας. «Θα ξεκινήσουμε τη διαδικασία για την απόκτηση μιας μοίρας αεροσκαφών F-35 και ελπίζουμε να μπορέσουμε να προσθέσουμε αυτό το φανταστικό αεροπλάνο στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία πριν από το τέλος αυτής της δεκαετίας» δήλωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός στον Λευκό Οίκο.
Την επόμενη μέρα, στις 17 Μαΐου, σε μια ομιλία του στο Κογκρέσο, ο Κυρ. Μητσοτάκης αναφερόταν ξεκάθαρα στην προτεινόμενη συμφωνία για τα F-16 με την Τουρκία, λέγοντας: «Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται το ΝΑΤΟ σε μια εποχή που η εστίασή μας είναι να βοηθήσουμε να νικήσουμε τη ρωσική επιθετικότητα είναι μιαν άλλη πηγή αστάθειας στη νοτιοανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Και σας ζητώ να το λάβετε υπ’ όψιν όταν θα πάρετε αποφάσεις περί αμυντικών προμηθειών σχετικά με την ανατολική Μεσόγειο».
Ενοχλημένος ο Ερντογάν
Έξαλλος αντέδρασε ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Είχαμε συμφωνήσει να μην συμπεριλάβουμε τρίτες χώρες στη διαμάχη μας μαζί του», είπε ο Ερντογάν στις 23 Μαΐου. «Παρόλα αυτά, την περασμένη εβδομάδα, είχε μια επίσκεψη στις ΗΠΑ και μίλησε στο Κογκρέσο και τις προειδοποίησε να μην δώσουν F-16 σε εμάς». «Δεν υπάρχει πια για μένα» πρόσθεσε. «Δεν θα συμφωνήσω ποτέ να συναντηθώ μαζί του. Θα συνεχίσουμε τον δρόμο μας με αξιότιμους πολιτικούς». Το ξέσπασμα του Ερντογάν δεν ήταν καθόλου έκπληξη. Από τότε που η Τουρκία αποκλείστηκε από το πρόγραμμα F-35 Joint Strike Fighter και της απαγορεύτηκε να αγοράσει οποιοδήποτε από αυτά τα αεριωθούμενα αεροσκάφη το 2019, μετά την απόκτηση προηγμένων πυραυλικών συστημάτων αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία, το μέλλον της αεροπορίας της, όσον αφορά στη διατήρηση της ισχύος της, γίνεται μάλλον ολοένα και πιο αβέβαιο.
Τα F-16 της Τουρκίας αποτελούν εδώ και καιρό τη ραχοκοκαλιά της πολεμικής αεροπορίας της, αλλά σταδιακά γερνούν και, ειδικά στην περίπτωση των μοντέλων Block 30, γίνονται όλο και πιο απαρχαιωμένα. Η Τουρκία το ξέρει αυτό. Τον Οκτώβριο του 2021, ζήτησε να αγοράσει 40 ολοκαίνουργια Block 70/72 F-16, το πιο πρόσφατο και πιο προηγμένο μοντέλο, μαζί με 80 κιτ αναβάθμισης για τα υπάρχοντα τζετ της, σε μια συμφωνία αξίας περίπου 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η εξασφάλιση μιας τέτοιας συμφωνίας είναι απαραίτητη για να διατηρηθούν λειτουργικά και ενημερωμένα τα F-16 της Τουρκίας για την επόμενη δεκαετία έως ότου η Άγκυρα αρχίσει σταδιακά να τα αντικαθιστά.
Η «μάχη» των εξοπλιστικών
Εάν οι προσπάθειες του Μητσοτάκη να πείσει την Ουάσιγκτον να απορρίψει αυτή τη συμφωνία είναι επιτυχείς, η Τουρκία θα μπορούσε να μείνει με έναν στόλο F-16 που θα ήταν απελπιστικά ξεπερασμένος από τα πολύ πιο προηγμένα μαχητικά του δυτικού γείτονα της μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Αυτή η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει. Η Ελλάδα έχει ήδη λάβει έγκριση για την αναβάθμιση 84 F-16 της στη διαμόρφωση Block 72 Viper. Το πρώτο HAF F-16 που αναβαθμίστηκε σε αυτό το πρότυπο έκανε την παρθενική του πτήση τον Ιανουάριο του 2021. Η Lockheed Martin αναμένει ότι το πρόγραμμα αναβάθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2027, κάτι που θα δώσει στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία «τα πιο προηγμένα F-16 στην Ευρώπη».
Η Γαλλία αναβαθμίζει, επίσης, τον υποστηρικτικό στόλο Mirage 2000 της Ελλάδας και η Αθήνα προμηθεύεται ένα στόλο τουλάχιστον 24 4,5 γενιάς Dassault Rafale jet του τελευταίου προτύπου F3R, τα οποία είναι πιο προηγμένα από οποιοδήποτε τζετ στο τουρκικό οπλοστάσιο. Η Ελλάδα παρέλαβε ήδη έξι Rafales τον Ιανουάριο. Η προσθήκη μιας μοίρας περίπου 18-24 αεροσκαφών F-35 σε αυτόν τον τρομερό στόλο μέχρι το τέλος της δεκαετίας θα μπορούσε να αλλάξει δραστικά την ισορροπία της αεροπορικής δύναμης πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος με άνευ προηγουμένου τρόπο.
Το Κογκρέσο είχε ήδη μπλοκάρει κρυφά τις πωλήσεις όπλων, αλλά…
Το Κογκρέσο είχε ήδη μπλοκάρει κρυφά τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία από το 2018 για το ζήτημα των S-400 και άλλες διαφωνίες με την τουρκική πολιτική υπό τον Ερντογάν. Ωστόσο, ο Τζο Μπάιντεν έδειξε ότι θα υποστηρίξει εκ μέρους της Τουρκίας την πώληση των F-16. Τον Μάιο, αναφέρθηκε ότι η κυβέρνηση ζήτησε ανεπίσημα την έγκριση του Κογκρέσου για την πώληση των πυραύλων αέρος-αέρος AIM-120 AMRAAM και AIM-9 Sidewinder για τουρκικά F-16.
Ενώ αυτή η πολύ μικρότερη συμφωνία, που εκτιμάται ότι ήταν περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια, ήταν ξεχωριστή από το αίτημα της Τουρκίας για επιπλέον F-16 και αναβαθμίσεις, η έγκρισή της θα μπορούσε να σηματοδοτήσει πιθανή υποστήριξη για αυτή τη συμφωνία και μελλοντικά τουρκικά αιτήματα. Ενώ η Τουρκία κέρδισε κάποιους πόντους στην Ουάσιγκτον μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η πιο πρόσφατη αντίθεση του Ερντογάν για ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και οι ταυτόχρονες απειλές του να ξεκινήσει επιχείρηση κατά των συμμάχων των ΗΠΑ κουρδικών δυνάμεων στη βόρεια Συρία, θα μπορούσαν να ανατρέψουν τα δεδομένα.
Συμβιβασμοί;
Ομοίως, οποιαδήποτε σκληρή προσπάθεια εξαγωγής συμβιβασμών (όπως η αποδοχή της εισδοχής αυτών των σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ με αντάλλαγμα τα F-16 ή το πράσινο φως για επίθεση στους Κούρδους της Συρίας) θα μπορούσε να αποτύχει και να αλλάξει την ήδη ευρέως διαδεδομένη άποψη στην Ουάσιγκτον ότι η Τουρκία είναι μια χρόνια αναξιόπιστος σύμμαχος όσο ο Ερντογάν είναι στο τιμόνι.
Ακόμα κι αν η Τουρκία κερδίσει τελικά την έγκριση για τη συμφωνία για τα F-16, πιθανότατα θα χρειαστεί τουλάχιστον μέχρι το δεύτερο μισό αυτής της δεκαετίας για να παραλάβει πλήρως τα νέα τζετ και να αναβαθμίσει πλήρως τα 80 υπάρχοντα. Και μέχρι τότε, αυτά τα 120 F-16, τα πιο προηγμένα τζετ στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία, πιθανότατα θα βρεθούν απέναντι σε 84 ισοδύναμα F-16 στο HAF που θα συμπληρώσουν τουλάχιστον 24 Rafales και πιθανώς και 24 F-35. Σε αυτό το σενάριο, η Ελλάδα θα είχε 134 μαχητικά που θα μπορούσαν ποιοτικά και ποσοτικά να ξεπεράσουν τα 120 καλύτερα τζετ της Τουρκίας. Και αυτό θα ήταν το καλύτερο σενάριο για την Άγκυρα.