Αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών: Η πορεία των έργων αποκατάστασης των πυρόπληκτων δασικών περιοχών της χώρας
Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης εντείνονται με τον πλέον βίαιο τρόπο από άκρη σε άκρη στον πλανήτη. Η χώρα μας για ακόμα ένα καλοκαίρι βρέθηκε αντιμέτωπη με την πύρινη λαίλαπα. Λίγο μετά τις ανακοινώσεις των επικεφαλής του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα και Γιώργου Αμυρά για την άμεση οικολογική αποκατάσταση του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς, τη συνολική πορεία των έργων αποκατάστασης των πυρόπληκτων δασικών περιοχών της χώρας ανέλυσε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο γενικός γραμματέας Δασών, καθηγητής Κωνσταντίνος Αραβώσης. Ο έγκριτος καθηγητής επισημαίνει την ιδιαίτερη έμφαση που δίνεται στον τομέα της πρόληψης, καθώς επίσης και στην επίλυση υφιστάμενων προβλημάτων και παθογενειών, τα οποία συνδέονται με τις χρήσεις γης, τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων.
Αναλύοντας τη στρατηγική και τους πόρους που διατίθενται για την διαχείριση μίας πολύ δύσκολης κατάστασης, τονίζει την «πρωτόγνωρη ταχύτητα με την οποία υλοποιείται το μεγαλύτερο πρόγραμμα αποκατάστασης πυρόπληκτων περιοχών στη χώρα», και κάνει λόγο για μία νέα αντίληψη, αλλά και για έναν διαφορετικό τρόπο λειτουργίας των υπαγόμενων πλέον στο ΥΠΕΝ δασικών υπηρεσιών.
Η πορεία των έργων αποκατάστασης των πυρόπληκτων δασικών περιοχών της χώρας
Για την προσαρμογή στην κλιματική κρίση το ΥΠΕΝ βρίσκεται σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και με διεθνείς φορείς όμως το UN Forum on Forests και την ευρωπαϊκή διυπουργική συνεργασία Forest Europe. Όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Αραβώσης, «μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2021, υλοποιήθηκε, με πρωτόγνωρη ταχύτητα, το μεγαλύτερο πρόγραμμα αποκατάστασης πυρόπληκτων περιοχών στη χώρα».
Ειδικότερα, τα έργα που εκτελέσθηκαν ή είναι σε φάση υλοποίησης, παρέχουν αντιδιαβρωτική θωράκιση στις καμένες εκτάσεις, δίνοντας τη δυνατότητα στο δάσος να ανακάμψει μέσω της φυσικής αναγέννησης. Ενώ, σε πολλές περιπτώσεις τα έργα πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα. Συγκεκριμένα, το δημόσιο συνέταξε τις απαιτούμενες μελέτες και ο ιδιωτικός τομέας χρηματοδότησε και υλοποίησε τα έργα μέσω του νέου και επιτυχημένου θεσμού του αναδόχου αποκατάστασης, υπό την επίβλεψη του δημοσίου με συνολική χρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια που ανέρχεται σε περισσότερα από €13 εκατ. ευρώ.
Αναλυτικά:
Βόρεια Εύβοια
Συνολικά συντάχθηκαν 36 μελέτες και για τη υλοποίησή τους εξασφαλίστηκαν συνολικές πιστώσεις 29,446,723.02 ευρώ.
Μέσω του θεσμού του «Αναδόχου Αποκατάστασης και Αναδάσωσης» υλοποιήθηκαν από (04) ιδιωτικές εταιρείες («Ανάδοχοι Αποκατάστασης και Αναδάσωσης») έργα προϋπολογισμού 5.206.732,20 ευρώ.
Αττική
Συνολικά συντάχθηκαν τέσσερις μελέτες και για τη υλοποίησή τους εξασφαλίστηκαν πιστώσεις για κάθε μια από αυτές 13.092.801 ευρώ, 18.285.903 ευρώ, 20.284.246,72 ευρώ και 169.970,70 ευρώ. Για την υλοποίηση αντιδιαβρωτικών έργων στη φωτιά της Βαρυμπόμπης – Τατοίου – Κρυονερίου – Ωρωπού συμμετείχαν εννέα (09) ιδιωτικές εταιρείες («Ανάδοχοι Αποκατάστασης και Αναδάσωσης») με το ποσό των 6.879.897,78 ευρώ.
Για την αντιπλημμυρική προστασία των πληγεισών περιοχών της Αττικής από τις πυρκαγιές υπογράφηκαν τρεις προγραμματικές συμβάσεις μεταξύ του ΥΠΕΝ και της Περιφέρειας Αττικής για τη σύνταξη μελέτης και υλοποίησης δημοσίων δασοτεχνικών έργων ορεινής υδρονομίας στις ορεινές κοίτες χειμάρρων (αντιπλημμυρικά έργα, φράγματα βάρους), συνολικού προϋπολογισμού 30.000.000 ευρώ.
Πελοπόννησος – Δυτική Ελλάδα
Ορεινά αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα για την περιοχή του Σχίνου Γερανείων στο Νομό Κορινθίας συνολικού κόστους 1.848.749 ευρώ. Για την υλοποίηση αντιδιαβρωτικών έργων στη φωτιά των Γερανείων (νομός Κορινθίας) συμμετείχε μία ιδιωτική εταιρεία ως «Ανάδοχος Αποκατάστασης και Αναδάσωσης» με το ποσό των 1.490.926,84 ευρώ.
Για την πυρκαγιά στον ορεινό όγκο της Ζήρειας Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας, υλοποιήθηκαν ορεινά αντιδιαβρωτικά έργα προϋπολογισμού 150.000 ευρώ. Ορεινά αντιδιαβρωτικά έργα στην περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας, Πύργου Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας συνολικού κόστους 3.000.000 ευρώ. Για την περιοχή Γορτυνίας της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας υλοποιήθηκαν ορεινά αντιδιαβρωτικά έργα ύψους 737.632,00 ευρώ.
Μέτρα πρόληψης
Σύμφωνα πάντα με τον Γενικό Γραμματέα του ΥΠΕΝ, «Δείγμα της νέας αντίληψης και ενός διαφορετικού τρόπου λειτουργίας των υπαγόμενων πλέον στο ΥΠΕΝ Δασικών Υπηρεσιών, αντικατοπτρίζεται στα έργα πρόληψης, που αποτελούν την σημαντικότερη προτεραιότητα της νέας Γενικής Γραμματείας Δασών και για πρώτη φορά υλοποιούνται φέτος σε τέτοια έκταση και τόσο νωρίς». Άλλωστε, σε αυτή την στρατηγική εντάσσεται και η δημιουργία της νέας Γενικής Γραμματείας Δασών στην οποία πλέον υπάγονται όλα τα δασαρχεία της χώρας που ως τότε υπάγονταν στο ΥΠΕΣ (με προσωπικό περίπου των 3.000 στελεχών) σε μια ενιαία καθετοποιημένη δομή. Έτσι θα υπάρχει η δυνατότητα της εκτέλεσης των έργων για την προστασία του δάσους, με μεγάλη αποτελεσματικότητα.
«Το ΥΠΕΝ ανέλαβε εγκαίρως δράση και στο πλαίσιο του προγράμματος «Antinero» πραγματοποιεί έργα πρόληψης πυρκαγιών στα δάση της χώρας. Αφαιρείται η συσσωρευμένη, επί δεκαετίες, καύσιμη ύλη σε 80.000 στρέμματα δάσους, συντηρούνται 12.000 χλμ δασικού οδικού δικτύου και 1.625 χλμ αντιπυρικών ζωνών, ώστε, όταν απαιτηθεί, να έχουν πρόσβαση στο δάσος τα οχήματα της Δασικής & της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Σήμερα, δεκάδες συνεργεία υλοτόμων και δασεργατών εργάζονται σκληρά σε πάνω από 100 δάση σε όλη τη χώρα», εξηγεί.
Το πρόγραμμα Προληπτικών Καθαρισμών «Antinero», χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με 50 εκατ. ευρώ και από τον Τακτικό Προϋπολογισμό με 22 εκατ. ευρώ, με την πολύτιμη συμβολή του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο έφερε εις πέρας τις διαγωνιστικές διαδικασίες.
Πρωτοβουλίες για την ορθή διαχείριση και προστασία των δασών
Όπως εξηγεί ο κ. Αραβώσης: «Άμεσα εκπονούνται μελέτες κατάρτισης Σχεδίων Αντιπυρικής Προστασίας στις κρίσιμες και ιδιαίτερης επικινδυνότητας εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών περιοχές της χώρας με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. “Τα σχέδια αυτά αφορούν στη στοχευμένη ανάλυση του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών σε μια συγκεκριμένη περιοχή και στη συνέχεια, στον σχεδιασμό των κατάλληλων ενεργειών, δράσεων και έργων που θα οδηγήσουν (άμεσα αλλά και μεσοπρόθεσμα) στην καλύτερη προστασία των δασικών εκτάσεων και κατά συνέπεια στη θωράκιση από τον κίνδυνο πυρκαγιάς των οικισμών, των κτιριακών, βιομηχανικών και λοιπών εγκαταστάσεων και των αγροτικών εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται εντός ή πλησίον αυτών.
“Επίσης ξεκινάει το Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης το οποίο αναφέρεται σε αναδασώσεις 165.000 στρεμμάτων για την επόμενη τριετία με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση 200 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
“Παράλληλα το έργο της Απογραφής των Δασών που έχει ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2023, θα εφοδιάσει τη χώρα με στοιχεία που αφορούν στην επίτευξη του ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα, ευνοώντας τη συνολικότερη ανάπτυξή της και την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής. Το μεγάλο έργο της κωδικοποίησης της Δασικής Νομοθεσίας έχει ολοκληρωθεί και βρίσκεται στην αρμόδια υπηρεσία της Βουλής. Θα συμβάλλει ιδιαίτερα ώστε το διάσπαρτο νομικό πλαίσιο που διέπει σήμερα τη λειτουργία και το πολύπλευρο αντικείμενο των Δασικών Υπηρεσιών, να διατίθεται συγκεντρωμένο και κωδικοποιημένο στο σύνολο των εμπλεκομένων φορέων».
Τέλος, σύμφωνα πάντα με τον κ. Αραβώση, «πολύ σημαντική μεταρρύθμιση που θα συμβάλει και στην προστασία και αναβάθμιση του δάσους αποτελεί η ολοκλήρωση του έργου των δασικών χαρτών. Έχουμε στόχο ως τον Οκτώβριο να έχει κυρωθεί το 90% των χαρτών της εθνικής επικράτειας. Με τους κυρωμένους δασικούς χάρτες θα είναι πλέον ξεκάθαρο τι είναι δάσος και τι όχι, και έτσι θα αποτρέπονται αυθαιρεσίες, εμπρησμοί καταπατητών, ενώ θα δίνεται ασφάλεια στις επενδύσεις και στους πολίτες για τις περιουσίες τους».
Σημειώνεται τέλος, ότι η άμεση διαχείριση των φυσικών καταστροφών αποτελεί αντικείμενο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο δημιουργήθηκε από την παρούσα κυβέρνηση και υλοποιεί ένα πρόγραμμα για την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η επίλυση όμως των υφιστάμενων προβλημάτων και παθογενειών, τα οποία συνδέονται με τις χρήσεις γης και τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των δασικών οικοσυστημάτων, άπτεται των αρμοδιοτήτων της Γενικής Γραμματείας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας.
