Ο θάνατος της βασίλισσας Ελισάβετ, συγκλονίζει τη Βρετανία και προκαλεί ρίγη συγκίνησης σε όλο τον κόσμο, για την απώλεια της μακροβιότερης αρχηγού κράτους. Αλλά το ίδιο το Παλάτι έμοιαζε προετοιμασμένο εδώ και καιρό για την δύσκολη επόμενη μέρα της πιο ισχυρής και πολυσυζητημένης μοναρχίας στις μέρες μας. Ήδη, εδώ και έναν χρόνο περίπου, η 96χρονη Ελισάβετ, αντιλαμβανόμενη το επερχόμενο τέλος και τις λιγοστές αντοχές της, είχε περιορίσει τις δραστηριότητες που προέβλεπε ο ρόλος της και τα καθήκοντά της ασκούνταν ουσιαστικά από επτά μέλη της βασιλικής οικογένειας.
Οι συστάσεις των γιατρών για την επιβάρυνση της υγείας της και την ανάγκη ξεκούρασης δεν άφηναν άλλωστε πολλά περιθώρια. Όμως δεν ήθελε, ούτε θεωρούσε ότι υπήρχε νόημα να παραιτηθεί και να αποσυρθεί με αυτό τον τρόπο. Επιθυμούσε να μείνει μέχρι το τέλος στο τιμόνι και να φύγει όπως ακριβώς την γνώρισαν γενιές και γενιές: Στο θρόνο της, με τον οποίο ταυτίστηκε και στον οποίο έβαλε τη σφραγίδα της στο κρίσιμο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και στην αρχή της νέας χιλιετίας!
Η γηραιότερη μονάρχης
Η φετινή χρονιά ήταν για την Ελισάβετ πολύ σημαντική, καθώς γιόρτασε το πλατινένιο ιωβηλαίο, έχοντας συμπληρώσει 70 χρόνια στο θρόνο, από το 1952 που διαδέχθηκε τον πατέρα της, βασιλιά Γεώργιο Στ’. Συνέτριψε έτσι κάθε ρεκόρ Γκίνες, αφού πρόλαβε να γίνει η γηραιότερη, πλουσιότερη, πιο πολυταξιδεμένη και πλέον αναγνωρίσιμη μονάρχης στον κόσμο.
Η ουσιαστική απόσυρση της Ελισάβετ άρχισε πέρσι το φθινόπωρο, εν μέσω πανδημίας και με την ίδια να επιδεικνύει, μέχρι τότε αξιοζήλευτη προσήλωση στις υποχρεώσεις της Βασίλισσας, εκτελώντας ένα εξαιρετικά επιβαρυμένο καθημερινό πρόγραμμα. Ήταν όμως φανερό πια ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει στους ίδιους ρυθμούς. Όλοι αντιλαμβάνονταν ότι η αδάμαστη και «βιονική» γυναίκα που είχε γνωρίσει όλος ο κόσμος άρχιζε να ταλαιπωρείται από τις συνεχείς δεσμεύσεις, που προϋποθέτουν τη γαλαζοαίματη παρουσία της. Το 2019 και ενώ είχε πατήσει τα 93, παρακολούθησε αυτοπροσώπως 295 δημόσιες εκδηλώσεις!
Queen Elizabeth II, the UK’s monarch for the past 70 years, has died aged 96 https://t.co/nuFdc3PV49
— BBC Breaking News (@BBCBreaking) September 8, 2022
Από το 2020 άρχισε να απομονώνεται
Από τις αρχές του 2020, με την επέλαση του κορωνοϊού, είχε ξεκινήσει να απομονώνεται στο Κάστρο του Ουίνδσορ, δυτικά του Λονδίνου, με ελάχιστο υπηρετικό προσωπικό, φροντίζοντας οι επικοινωνίες της να γίνονται μόνο μέσω βιντεοκλήσεων. Καθ’ όλη τη περίοδο της καραντίνας, τη συγκεκριμένη βασιλική κατοικία τα ντόπια ταμπλόιντ την αποκαλούσαν περιπαικτικά «θωρακισμένη φυσαλίδα» της Αυτής Μεγαλειότητος. Εκεί έφυγε από τη ζωή, τον Απρίλιο του 2021, ο επί 73 χρόνια αγαπημένος σύζυγός της, ο 99χρονος Δούκας του Εδιμβούργου Φίλιππος. Εκεί παρέμεινε η ίδια κατά τη διάρκεια του πένθους της και από εκεί, ως όφειλε, επανήλθε στις επίσημες, αλλά συνταγματικά άγραφες, υποχρεώσεις της.
Ως αρχηγός του κράτους, υποδέχτηκε διάφορους πρεσβευτές που υπέβαλαν τα διαπιστευτήριά τους και προήδρευσε στην τελετή εγκαινίων του Κοινοβουλίου, όπου εκφώνησε τον λόγο της βασίλισσας από τον εμβληματικό θρόνο της στη Βουλή των Λόρδων. Χωρίς, αυτή τη φορά, να φέρει βαρέως επί κεφαλής της την πολύτιμη κορώνα του στέμματος, που ζυγίζει 1 και κάτι κιλό, αλλά ένα ανάλαφρο καπέλο στην απόχρωση της λεβάντας.
Και προφανώς δεν μεταφέρθηκε από το ανάκτορο του Ουίνδσορ στο παλάτι του Ουέστμινστερ με την περίτεχνη χρυσή άμαξα που σέρνουν λευκά άλογα, παρά μόνο με ένα συνηθισμένο Range Rover. Η ίδια άμαξα, άλλωστε, έχει να χρησιμοποιηθεί από το 2002, όταν εορτάστηκε το χρυσό ιωβηλαίο των 50χρονων της βασιλείας της -και το 2012 βίωσε πανηγυρικά τις εκδηλώσεις για το διαμαντένιο ιωβηλαίο της.
The Queen died peacefully at Balmoral this afternoon.
The King and The Queen Consort will remain at Balmoral this evening and will return to London tomorrow. pic.twitter.com/VfxpXro22W
— The Royal Family (@RoyalFamily) September 8, 2022
Συνάντησε αναρίθμητους ξένους ηγέτες
Στα 70 χρόνια που παρέμεινε στο θρόνο της, συσκέφτηκε τετ α τετ με δεκατέσσερις εγχώριους πρωθυπουργούς, παρακολούθησε δεκαοχτώ εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις και βίωσε αλλεπάλληλες κυβερνητικές αλλαγές. Συνάντησε αναρίθμητους ξένους ηγέτες – που στην πλειονότητά τους έχουν περάσει στη σφαίρα της λήθης. Και, φυσικά, από τον Σεπτέμβριο του 2015 είχε ξεπεράσει τα 63 χρόνια συνεχούς βασιλείας της προ-προγιαγιάς της, βασίλισσας Βικτωρίας.
Το περσινό καλοκαίρι, ήταν δύσκολο και πολύ διαφορετικό για την Ελισάβετ. Αναχώρησε για τις εθιμικές θερινές διακοπές της, για πρώτη φορά χωρίς τον Φίλιππο, στο Κάστρο Μπαλμόραλ στο Αμπερντίν Σάιρ της βορειοανατολικής Σκωτίας -εκεί που άφησε την τελευταία της πνοή, σε ένα περίεργο παιχνίδι της μοίρας. Σε αυτό το αρχοντικό «εξοχικό» της, στην ειδυλλιακή έκταση των αχανών 50.000 στρεμμάτων, η ιδιωτικότητά της ήταν απαραβίαστη. Δεν εθεάθη τότε να ιππεύει, ως συνήθως, ανεβασμένη στη σέλα ενός υπερήλικου πόνι, ούτε να κάνει περιπάτους με τα αγαπημένα της σκυλιά.
Έκανε το καθιερωμένο ιερό διάλειμμα μιας ώρας ύπνου το μεσημέρι, απολάμβανε το απογευματινό της τσάι Darjeeling με αρωματικά βότανα και ξεφύλλιζε τα προγράμματα των ιπποδρομιών του Ασκοτ, του Τσέλτεναμ, του Γιορκσάιρ κ.λπ. Δειπνούσε λιτά και έπινε ένα νερωμένο απεριτίφ Dubonnet, μια και οι γιατροί της απαγόρευσαν, χάριν της υγείας της, το αγαπημένο βραδινό ντράι μαρτίνι που συνήθιζε να καταναλώνει η μάνα της, βασιλομήτωρ Ελίζαμπεθ Μπόουζ-Λάιον, ως τα βαθιά της γεράματα πριν αποβιώσει το 2002 στα 101 της χρόνια.
Ακόμη την επισκέφθηκαν, ο 73χρονος γιος της, πρίγκιπας της Ουαλίας Κάρολος και η σύζυγός του δούκισσα της Κορνουάλης Καμίλα, οι οποίοι φιλοξενήθηκαν σε μία από τις 52 κρεβατοκάμαρες του κάστρου. H βασίλισσα επέστρεψε πριν ένα χρόνο, τον Σεπτέμβριο του 2021, εμφανώς πιο καταπονημένη απ’ όσο όταν αναχώρησε.
Οι πρώτες φήμες
Στα μέσα Οκτωβρίου εμφανίστηκε παρακολουθώντας μια λειτουργία στο Αβαείο του Γουέστμινστερ υποβασταζόμενη από ένα μπαστούνι, για πρώτη φορά δημοσίως από το μακρινό 2003 όταν ανάρρωνε από μια επέμβαση στο δεξί της γόνατο. Η αρχική έκπληξη συνοδεύτηκε με διασπορά φημών γύρω από την κατάσταση της υγείας της. Ακολούθησαν και άλλα γεγονότα που πύκνωσαν τις ανησυχητικές διαδόσεις. Αφού ακύρωσε το διήμερο ταξίδι της στη Βόρεια Ιρλανδία, έγινε γνωστή μια διανυκτέρευσή της στις 20 Οκτωβρίου στην ιδιωτική κλινική του King Edward VII στο Μέριλμπον του κεντρικού Λονδίνου. Την ίδια ώρα, το γραφείο των ανακτόρων του Μπάκιγχαμ, βασιλικότερο της βασίλισσας, εξέδιδε με το σταγονόμετρο αινιγματικά δελτία Τύπου. Οι μηδαμινές λεπτομέρειες που περιείχαν έρχονταν σε προφανή αντίθεση με τις λαλίστατες ανακοινώσεις για τη μονοήμερη νοσηλεία της λόγω γαστρεντερίτιδας στο ίδιο νοσοκομείο το 2013.
Και ενώ οι επίσημες ανακοινώσεις έπαιρναν την αδιανόητη για τον θεσμό μορφή αδιαφάνειας, η ανησυχία μετατρεπόταν βαθμιαία σε καχύποπτο αναβρασμό. Στον επόμενο τόνο η βασίλισσα δεν εμφανίστηκε στην ανά πενταετία Γενική Σύνοδο της Εκκλησίας της Αγγλίας. Για πρώτη φορά ένας μονάρχης -που φέρει τον τίτλο του υπέρτατου κυβερνήτη της Εκκλησίας της Αγγλίας- απουσίαζε από αυτή τη σημαντική συνεδρίαση των επισκόπων της. Γεγονός που επέτεινε τα σενάρια προσβολής της από κορωνοϊό. Την αντικατέστησε στην εκδήλωση ο μικρότερος γιος της, πρίγκιπας Εδουάρδος, ο οποίος εκφώνησε λόγο εκ μέρους της. Η ίδια απέστειλε βιντεοσκοπημένο συγκινητικό μήνυμα, στο οποίο αναπολούσε τον εκλιπόντα σύζυγό της. Το αξιοσημείωτο ήταν ότι σε αυτό ανέφερε πως «κανείς από εμάς δεν μπορεί να επιβραδύνει το πέρασμα του χρόνου». Η φράση της δεν πέρασε απαρατήρητη, χωρίς, ωστόσο, πένθιμες πλερέζες.
Θλιμμένη στοχαστικότητα
Στη συνέχεια ακύρωσε τη συμμετοχή της στην 26η Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα στη Γλασκώβη. Στη μεγαλύτερη πόλη της Σκωτίας, τους 120 παγκόσμιους ηγέτες υποδέχθηκε και δεξιώθηκε εκ μέρους της ο πρίγκιπας Κάρολος. Και πάλι η Ελισάβετ Β’ απευθύνθηκε με εξ αποστάσεως μήνυμα. Στο οποίο μάλιστα, ανάμεσα σε άλλα επανέλαβε: «Κανείς από εμάς δεν ζει για πάντα». Αναπότρεπτα ξεσηκώθηκε μελαγχολικός ντόρος με ποικίλες ερμηνείες για το τι εννοούσε, τι υπαινισσόταν, πού απέβλεπε, σε ποιους απευθυνόταν. Η βασίλισσα σπανίως έως ποτέ χρησιμοποιούσε στον λόγο της δυσνόητους χρησμούς.
Οι ενθουσιώδεις βασιλικοί αναλυτές, όμως, που εκθείαζαν τη μακροημέρευση, τη χαριτωμένη γήρανσή της και προέβλεπαν πειστικά ότι χάρη στα ανθεκτικά γονίδιά της θα ζήσει περισσότερο από τη μητέρα της, περιέπεσαν σε σκεπτικισμό. Οι σταγόνες της θλιμμένης στοχαστικότητάς τους κόντεψαν να μετατραπούν σε πλημμύρα συντριβής αφότου η βασίλισσα ακύρωσε στο παρά πέντε και τη συμμετοχή της στην εκδήλωση μνήμης στην οποία αποτίνει φόρο τιμής στους πεσόντες Βρετανούς στρατιώτες και εκείνους της Κοινοπολιτείας στο Κενοτάφιο του Γουάιτχολ στο Λονδίνο. Επιστρατεύτηκε ξανά ο Κάρολος για να την εκπροσωπήσει και να καταθέσει στεφάνι για λογαριασμό της. Γεγονός που οι ανακτορικοί παρατηρητές με απογοήτευση εξήγησαν πως η βασίλισσα δεν θα παραστεί πλέον σε υποχρεώσεις μεγάλης κλίμακας.
Η κουβέντα για τη διαδοχή
Η κουβέντα για τη διαδοχή της Ελισάβετ είχε φουντώσει εδώ και μήνες, ειδικά μετά από αυτά τα περιστατικά. Στη γραμμή διαδοχής, πρώτος είναι ο Κάρολος, ακολουθούμενος από τον πρωτότοκο γιο του, πρίγκιπα Γουίλιαμ, δούκα του Κέιμπριτζ, και στη συνέχεια τρίτος είναι ο δικός του πρωτότοκος, ο 8χρονος πρίγκιπας Γεώργιος ή απλώς Τζορτζ. Ήδη ορισμένα από τα καθήκοντά της είχαν ανατεθεί σε άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας, τα οποία εκπληρώνουν με τη σειρά της συγγενικής αλληλουχίας τους στην κλίμακα του θρόνου. Ο Κάρολος και η Καμίλα, ο Γουίλιαμ και η Κέιτ, η κόρη της Άννα, ο γιος της Εδουάρδος και η σύζυγός του Σόφι είχαν ήδη κινητοποιηθεί μετέχοντας στην «επιχείρηση» διεκπεραίωσης των βασιλικών καθηκόντων, προκειμένου να την απαλλάξουν το προηγούμενο διάστημα από κοπιαστικές, εξοντωτικές υποχρεώσεις.