Τάξη στο «χάος» των προστίμων και κυρώσεων που επιβάλλονται σήμερα για φορολογικές παραβάσεις επιχειρεί να βάλει ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας, ο οποίος με τη μορφή νομοσχεδίου κατατέθηκε για κύρωση προς τη Βουλή. Εννέα χρόνια μετά τη θεσμοθέτηση του ισχύοντα Κώδικα, ο οποίος έχει υποστεί σωρεία αλλαγών το υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στην κωδικοποίηση και επικαιροποίηση των φορολογικών παραβάσεων που επισείουν πρόστιμα και σε εκείνες που αντιμετωπίζονται με επιείκεια από την Εφορία.
Με τον νέο Κώδικα καθορίζονται τα πρόστιμα για φορολογικές παραβάσεις που αφορούν την υποβολή ανακριβούς δήλωσης ή μη υποβολής δήλωσης, παραβάσεις σχετικές με τον ΦΠΑ, τους παρακρατούμενους φόρους, την παρεμπόδιση ελέγχου, την υπόθαλψη και τη συνέργεια σε οικονομικά εγκλήματα.
Η αιτιολογική έκθεση
Το νομοσχέδιο για τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας που αποτελεί νομοθετική κωδικοποίηση των ισχυουσών διατάξεων και όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση:
α) αποδίδει τις κωδικοποιούμενες διατάξεις με πιο εύληπτο και συστηματοποιημένο τρόπο και με αναδιάταξη, όπου απαιτείται, της δομής των παραγράφων και των εδαφίων, ώστε να αποδίδουν με σαφή και κατανοητό τρόπο το νόημα των κανόνων που εισάγουν,
β) αίρει τις γλωσσικές ή ορολογικές ασυνέπειες και τις αναντιστοιχίες στο περιεχόμενο επιμέρους ρυθμίσεων του ίδιου του Κώδικα,
γ) απαλείφει σειρά από διατάξεις του υφιστάμενου Κώδικα, είτε διότι έχουν καταργηθεί σιωπηρά από νεότερες διατάξεις, είτε διότι πλέον ελλείπουν ή έχουν καταργηθεί οι προϋποθέσεις εφαρμογής τους,
δ) παραλείπει από την εισαγωγή στον νέο Κώδικα διατάξεων που, είτε λόγω της φύσης τους, είτε λόγω του μεταβατικού τους χαρακτήρα, το ρυθμιστικό τους περιεχόμενο έχει εξαντληθεί,
ε) εναρμονίζει τη χρησιμοποιούμενη στον Κώδικα ορολογία με την ορολογία που απαντάται στην φορολογική νομοθεσία, η οποία έχει νομοθετηθεί ή τροποποιηθεί μετά την εισαγωγή του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας,
στ) προσαρμόζει την ονομασία των εμπλεκόμενων οργάνων της Φορολογικής Διοίκησης στην οργανωτική μεταβολή που επέφερε η σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), σύμφωνα με τον ν. 4389/2016 (Α’94).
Με την επικαιροποίηση των διατάξεων του Κώδικα αποσαφηνίζεται πλήρως το ποινολόγιο που εφαρμόζεται για κάθε φορολογική παράβαση και ξεκαθαρίζει το τοπίο για το πότε παραγράφεται το δικαίωμα του Δημοσίου για την επιβολή φόρων και προστίμων.
Πρόστιμα
Από τα βασικότερα πρόστιμα που επιβάλλονται σήμερα από τις φορολογικές αρχές αφορούν υποθέσεις υποβολής εκπρόθεσμων και ανακριβών δηλώσεων. Στις περιπτώσεις αυτές ισχύουν τα εξής:
- Εκπρόθεσμες χρεωστικές δηλώσεις
Επιβάλλεται πρόστιμο 100 ευρώ, όταν ο φορολογούμενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης λογιστικών βιβλίων, 250 ευρώ, όταν ο φορολογούμενος υποχρεούνται να τηρεί απλογραφικά βιβλία και 500 ευρώ σε περίπτωση που ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης διπλογραφικών βιβλίων. Δεν επιβάλλεται το πρόστιμο σε περίπτωση:
- Υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ΦΠΑ ή δήλωσης παρακρατούμενου φόρου, εφόσον η σχετική αρχική δήλωση έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα.
- Υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης, από την οποία το επιπλέον ποσό φόρου που προκύπτει προς καταβολή, σε σχέση με την αρχική δήλωση, είναι έως 100 ευρώ.
-
Ανακριβείς χρεωστικές δηλώσεις
Σε περίπτωση έκδοσης πράξης διορθωτικού προσδιορισμού φόρου (πχ κατόπιν ελέγχου) λόγω ανακρίβειας δήλωσης οφείλεται πρόστιμο ως εξής:
- 10% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά ανέρχεται από 5% έως 20% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση
- 25% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 20% έως 50% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση
- 50% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 50% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση. Το ίδιο πρόστιμο επιβάλλεται και σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης (εισοδήματος, ΦΠΑ, παρακρατούμενων και λοιπών φόρων).
Ειδικά για τον ΦΠΑ και τους παρακρατούμενους φόρους το πρόστιμο ανέρχεται σε 50% επί της διαφοράς του κύριου φόρου. Το ίδιο πρόστιμο επιβάλλεται και σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης (εισοδήματος, ΦΠΑ, παρακρατούμενων και λοιπών φόρων).
-
Εκπρόθεσμη χρεωστική δήλωση μετά από εντολή ελέγχου
Σε περίπτωση που υποβληθεί εκπρόθεσμη (αρχική ή τροποποιητική) χρεωστική δήλωση, μετά την κοινοποίηση εντολής ελέγχου ή πρόσκλησης παροχής πληροφοριών (και μέχρι την κοινοποίηση του προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού φόρου) οφείλεται ομοίως το ανωτέρω πρόστιμο. Ωστόσο, το πρόστιμο μειώνεται στο 60%, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί εντός 30 ημερών. Η μείωση δεν ισχύει για τον παρακρατούμενο φόρο μισθωτών υπηρεσιών.
- Τόκος
Σε όλες τις περιπτώσεις που λόγω της εκπρόθεσμης ή ανακριβούς δήλωσης οφείλεται φόρος, επιβάλλεται και τόκος 0,73% για κάθε μήνα καθυστέρησης επί του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο.
