Μια δήλωση που εξέπληξε τους περισσότερους έκανε ο ιδιοκτήτης -μεταξύ άλλων και- της Amazon, Τζεφ Μπέζος ενόψει της Black Friday που είναι την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου. Ο τέταρτος πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο με περιουσία στα 118.2 δισεκατομμύρια δολάρια είχε μερικές συμβουλές για τα έξοδα του κόσμου. Οι περισσότερες χώρες του δυτικού κυρίως κόσμου, προετοιμάζονται για την περίοδο αυτή των αγορών – εν μέσω πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα παγκοσμίως. «Αν είστε ιδιώτης και σκέφτεστε να αγοράσετε μια μεγάλη τηλεόραση, ίσως να το καθυστερήσετε, να κρατήσετε τα μετρητά, να δείτε τι θα συμβεί στο μέλλον. Το ίδιο πράγμα θα σας πω και για ένα ψυγείο, ένα νέο αυτοκίνητο, οτιδήποτε άλλο. Απλά αφαιρέστε το ρίσκο από το τραπέζι». Ο Μπέζος έκανε τα σχόλια αυτά σε συνέντευξη στο CNN που προβλήθηκε αυτή την εβδομάδα, την ίδια συνέντευξη στην οποία δεσμεύτηκε να χαρίσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Γιατί ο Μπέζος έδωσε τη συμβουλή στους καταναλωτές και τις μικρές επιχειρήσεις να κάνουν οικονομία στα μεγάλα έξοδα;
«Αν δεν βρισκόμαστε σε ύφεση αυτή τη στιγμή, είναι πιθανό να βρεθούμε σε ύφεση πολύ σύντομα», είπε στη συνέντευξη, συνεχίζοντας ένα προειδοποιητικό tweet του περασμένου μήνα, σύμφωνα με το οποίο «οι πιθανότητες σε αυτή την οικονομία σας λένε να τα μαζέψετε όλα». Η Amazon συνέχισε να επιβεβαιώνει ότι απολύει μέρος του προσωπικού της στον τομέα των συσκευών και των υπηρεσιών της -συμμετέχοντας σε έναν αυξανόμενο κατάλογο τεχνολογικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της μητρικής εταιρείας του Facebook Meta META, -1,57%- που καταργούν μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας. Οι περικοπές θέσεων εργασίας της Amazon θα μπορούσαν να είναι περίπου 10.000, σύμφωνα με τη Wall Street Journal.
Σίγουρα, ο Μπέζος δεν είναι ο μόνος που ανησυχεί για μια πιθανή ύφεση, καθώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και άλλες κεντρικές τράπεζες καταπολεμούν το υψηλότερο κόστος αυξάνοντας τα επιτόκια. Η συμβουλή του προκάλεσε μερικά γέλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι επικριτές λένε ότι ο Μπέζος μιλάει εκ του ασφαλούς λόγω της τεράστιας περιουσίας του. Όπως έγραψε στο Twitter ο Joshua Becker, υπέρμαχος του μινιμαλισμού: «Δεν τον άκουσα να αναφέρει ότι απέχει από τις προσφορές της Prime Day ή της Black Friday του Amazon, αλλά συνιστώ να προσθέσετε και αυτά τα στοιχεία στη λίστα σας».
Κοντά στο τρισεκατομμύριο τα έξοδα των Αμερικανών
Οι Αμερικανοί θα ξοδέψουν μεταξύ 942,6 και 960,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων αυτή την περίοδο, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Εθνικής Ομοσπονδίας Λιανικού Εμπορίου. Οι πωλήσεις των διακοπών πέρυσι ανήλθαν σε 889,3 δισεκατομμύρια δολάρια, δήλωσε η εμπορική ένωση. Κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, τα υπόλοιπα των πιστωτικών καρτών των Αμερικανών σκαρφάλωσαν στα 930 δισεκατομμύρια δολάρια, η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια, σύμφωνα με την Εθνική Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου.
Κατά την περίοδο των εορταστικών αγορών οι Αμερικανοί συνήθως συσσωρεύουν χρέη πιστωτικών καρτών, πληρώνοντας τα χρέη αυτά στις αρχές του επόμενου έτους και επαναλαμβάνοντας τη διαδικασία στο τέλος του έτους. Αξίζει να αναφερθεί ότι την Black Friday του 2017, ο Τζεφ Μπέζος είδε για πρώτη φορά την περιουσία του να ξεπερνά τα 100 δισ. δολάρια. Τότε, η μετοχή της Amazon αυξήθηκε κατά 2,5% μιας και οι αγορές στο διαδίκτυο κατά την ημέρα των ευχαριστιών (Thanksgiving) και της Black Friday σημείωσαν άνοδο κατά 18% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Συγκεκριμένα, ο Μπέζος κατάφερε να βγάλει 2,4 δισ. δολάρια σε… μια ημέρα.
Το φάντασμα της ύφεσης πλανάται πάνω από την παγκόσμια οικονομία εδώ και πολλούς μήνες
Τον Ιούνιο οι αναζητήσεις της λέξης «recession» στη Google προσέγγισαν επίπεδα – ρεκόρ. Αλλά για πολύ καιρό η οικονομία αντιστεκόταν. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, που παρουσιάζει ο Economist, το προϊόν των ανεπτυγμένων οικονομιών αναπτύχθηκε κατά περίπου 1,3% από τα τέλη του 2021 έως και το τρίτο τρίμηνο της εφετινής χρονιάς. Η επίδοση δεν είναι εντυπωσιακή, αλλά σε καμία περίπτωση κακή. Επίσης τους πρώτους 9 μήνες του 2022 το ποσοστό ανεργίας στα μέλη του ΟΟΣΑ (που καλύπτουν το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ) υποχώρησε κατά σχεδόν μία μονάδα. Ακόμη και στη ζώνη του ευρώ που βιώνει μία οξύτατη ενεργειακή κρίση, η ανεργία έχει βυθιστεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Πληθαίνουν τα δυσοίωνα σημάδια
Οι πρώτες ενδείξεις για πλήγμα στις καταναλωτικές δαπάνες είναι κάτι παραπάνω από ορατές, ενώ τα αυξημένα επιτόκια σε συνδυασμό με τους εκρηκτικούς λογαριασμούς ρεύματος πολλαπλασιάζουν τα βάρη για τις επιχειρήσεις. Σε πολλές χώρες οι τιμές κατοικιών βρίσκονται επίσης σε τροχιά πτώσης, ενώ developers αρχίζουν επίσης να ακυρώνουν στεγαστικά projects, ενώ και άλλες επιχειρήσεις παγώνουν τα επενδυτικά τους σχέδια, καθώς μαίνεται ο άνεμος της αβεβαιότητας.
Δεν εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός ότι ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής δραστηριότητας της Goldman Sachs έδειξε τον περασμένο μήνα πως ο ανεπτυγμένος βιομηχανικά κόσμος βρέθηκε σε τροχιά συρρίκνωσης για πρώτη φορά από τον Μάρτιο του 2020, όταν η πανδημία της Covid-19 έδειξε τα δόντια της και ανάγκασε τις κυβερνήσεις σε σκληρά lockdown. Συρρίκνωση για πρώτη φορά από τον Ιούνιο του 2020 έδειξε και η έρευνα της JPMorgan Chase.
Και ενώ όσοι θέλουν να αντικρούσουν τα περί ύφεσης, επικαλούνται τα ισχυρά στοιχεία για την απασχόληση σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη, που αναφέραμε και παραπάνω, ο Economist μας εξηγεί πως σε 8 από τις 31 χώρες του ΟΟΣΑ το ποσοστό της ανεργίας έχει αυξηθεί το τελευταίο τρίμηνο κατά τουλάχιστον 0,5 μονάδα σε σχέση με το χαμηλό του προηγούμενου έτους. Σύμφωνα με την οικονομολόγο Κλαούντια Σαμ, όταν αυτό συμβαίνει, η ύφεση είναι κοντά. Μεταξύ των 8 χωρών που είδαν την ανεργία να ανεβαίνει είναι η Δανία και η Ολλανδία.
Το μαξιλάρι της αποταμίευσης
Υπάρχει βέβαια ένα σημαντικό μαξιλάρι: Τα νοικοκυριά των ανεπτυγμένων οικονομιών έχουν τρισεκατομμύρια σε αποταμιεύσεις, που μάζεψαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό τους επιτρέπει να συνεχίσουν να δαπανούν παρά την πτώση των πραγματικών εισοδημάτων τους. Η ιστορία μας δείχνει πως όσο πιο ψηλά είναι τα επίπεδα αποταμίευσης όταν χτυπά την πόρτα της παγκόσμιας οικονομίας μια κρίση, τόσο πιο ήπια είναι η ύφεση.
Πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο επίμονος θα είναι ο πληθωρισμός. Θα μπορέσει η ύφεση να έχει τουλάχιστον μία θετική πλευρά, οδηγώντας σε κάμψη τις τιμές καταναλωτή; Πολλοί αμφιβάλλουν. Και τούτο γιατί σε πολλές οικονομίες ο δομικός πληθωρισμός (ο δείκτης εξαιρουμένων των άκρως ευμετάβλητων τομέων της ενέργειας και των τροφίμων) επιταχύνεται αντί να επιβραδυνθεί.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν ξεκάθαρα πει πως η ήπια ύφεση είναι το τίμημα, που θα πρέπει να πληρώσουμε, για να διώξουμε τον πληθωρισμό.
Μερίδα αναλυτών προειδοποιούν όμως πως οι κεντρικές τράπεζες – καθώς αδυνατούν να εξηγήσουν πλήρως- τι ακριβώς είναι αυτό που κρατάει στα ύψη τον πληθωρισμό μπορεί να καταλήξουν να προκαλέσουν πολύ μεγαλύτερη δυσκολία σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις από όσο σκόπευαν…
