Η ζωή, τα τραύματα, οι σχέσεις, οι αρχές, τα πιστεύω του "Δον Κιχώτη εισαγγελέα" που ξεσκεπάζει τη διαφθορά και έπιασε την Εύα Καϊλή.
Καθώς το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στις Βρυξέλλες όπου ξεδιπλώνονται οι αποκαλύψεις για το Qatargate, ένα πρόσωπο από τη φωτεινή πλευρά του σκανδάλου τραβά την προσοχή: ο αδέκαστος Βέλγος εισαγγελέας διαφθοράς, επικεφαλής της επιχείρησης, παρουσία του οποίου έγινε η έφοδος στην κατοικία της Εύας Καϊλή που οδήγησε στη σύλληψή της. Εδώ και αρκετά χρόνια, ο Μισέλ Κλεζ προειδοποιούσε μέσω συνεντεύξεών του ότι “το βρώμικο χρήμα και το νόμιμο χρήμα αναμειγνύονται όλο και περισσότερο. Δεν ελέγχουμε πλέον την παρουσία βρώμικου χρήματος στην οικονομία μας σήμερα”. Πλέον, έχει τα στοιχεία στα χέρια του για να το κυνηγήσει.
Ποιος είναι ο Μισέλ Κλεζ
Ο Μισέλ Κλεζ γεννήθηκε το 1956. Οι έφηβοι γονείς του -με τους οποίους δεν συμφιλιώθηκε ποτέ και πάντα φέρει μέσα του το τραύμα της απώλειας- τον εγκατέλειψαν γιατί ήθελαν να ζήσουν τις ζωές τους. Το ελαφρυντικό τους ότι ήταν 17 και 20 ετών. Τον μεγάλωσαν -με αδιανόητες υλικές στερήσεις αλλά χωρίς να του λείψει τίποτα σε πνευματικά ερεθίσματα- δύο πρώην αντιστασιακοί, ταγμένοι στις ιδέες τους και αφιερωμένοι στον αγώνα για επιβίωση: οι γονείς της μητέρας του, που με σκληρή δουλειά διατηρούσαν αρτοποιείο-ζαχαροπλαστείο στην Άντερλεχτ. Άριστος μαθητής, με γνήσια αγάπη για τα μαθήματα των λατινικών και των αρχαίων, σπούδασε νομική στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (ULB) και εν συνεχεία, άσκησε μάχιμη δικηγορία επί μία 20ετία με ειδίκευση στους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Εγκαταλείποντας τη δικηγορία, εντάχθηκε στο δικαστικό σώμα του Βελγίου.
Ο αδιάφθορος δικαστής που έχτισε την επιχείρηση “καθαρά χέρια” για να ξεσκεπάσει το Qatargate που πλήττει τους δημοκρατικούς θεσμούς στην καρδιά της Ευρώπης, είναι όλα αυτά και άλλα πολλά: συγγραφέας μελετών με θέμα το οικονομικό έγκλημα αλλά και μια δεκαριά μυθιστορημάτων. Είναι επίσης, πολυταξιδεμένος, δεινός ιππέας, παθιασμένος αναγνώστης, λάτρης της κλασικής μουσικής, της όπερας και του χορού, αλλά και της τζαζ και των Pink Floyd. Και κάτι ακόμα, που ίσως ξενίσει: ο Μισέλ Κλεζ είναι μασόνος εδώ και 35 χρόνια. Αυτός ο πολυσύνθετος, εκλεπτυσμένος άνθρωπος που ομνύει στο δίκαιο και τον πολιτισμό, και περιγράφει τον εαυτό του με μια λέξη (“είμαι ανθρωπιστής” λέει), έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος με την εξαχρείωση, τα ταπεινότερα ένστικτα, το σκληρό έγκλημα.
Με εντυπωσιακή καθαρότητα σκέψης, προσήλωση στις αρχές και τις απόψεις του, τρυφερότητα και ειλικρίνεια, με αφορμή την έκδοση του τελευταίου μυθιστορήματός του, είχε μιλήσει (πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο) για την προσωπική του διαδρομή σε μια εκ βαθέων συνέντευξη στη βελγική εφημερίδα Le Soir, η οποία τις τελευταίες μέρες πρωταγωνιστεί στην διεθνή ενημέρωση για το Qatargate.
Η καταπολέμηση της διαφθοράς: “Είναι σαν μια παρτίδα σκάκι”
Στο Βέλγιο, οι εφημερίδες συχνά, αποκαλούν τον Μισέλ Κλεζ Δον Κιχώτη. Ο ίδιος το απορρίπτει και απαντά ότι δεν κυνηγά ανεμόμυλους κι ότι στόχος του είναι να αποκαλύψει εστίες διαφθοράς και να συμβάλλει στην καταπολέμηση του φαινομένου. “Η δουλειά σας δεν σας έχει κάνει κυνικό; Δεν σας κάνει να απελπίζεστε;” είναι μία από τις καίριες ερωτήσεις προς τον δικαστικό λειτουργό.
“Απελπίζομαι, σίγουρα. Δεν μπορείτε να φανταστείτε σε τι βαθμό είναι απελπισία να έχεις μπροστά σου παιδιά, που μοιάζουν με τα δικά μου παιδιά -τα παιδιά μου που είχαν τα πάντα κι εγώ έχω μπροστά μου παιδιά που δεν έχουν τίποτα. Ορισμένα μου μιλάνε άσχημα, υβριστικά, με απειλές. Το 80% των υποθέσεων αφορούν παιδιά που τα πιάνουμε με ηρωίνη ή κοκαΐνη μέσα στα εσώρουχά τους και που λένε ότι δεν ξέρουν να κάνουν κάτι άλλο”. Και περιγράφοντας τι σημαίνει για αυτόν η άσκηση του λειτουργήματός του συνεχίζει: “Δεν μπορείτε να φανταστείτε σε τι βαθμό συναντάμε την ανθρώπινη δυστυχία.
Κι έπειτα είναι το οικονομικό έγκλημα. Είναι σαν παρτίδα σκάκι όπου η στρατηγική έχει κάτι το γοητευτικό. Παίρνω μεγάλη ικανοποίηση από την επίλυση τέτοιων υποθέσεων. Επίσης, έχω την τύχη να εργάζομαι με αστυνομικούς, εκπληκτικούς ανθρώπους, εκπαιδευμένους, ανθρώπινους. Έχουμε στο μυαλό μας τον μπάτσο που θα κοπανήσει κάποιον στο κεφάλι στη μέση του δρόμου: υπάρχουν και τέτοιοι, αλλά εγώ δουλεύω με ειδικές μονάδες που απαρτίζονται από στελέχη εκπληκτικής ευφυΐας και ανθρωπιάς. Χωρίς να αναφερθώ στους συναδέλφους μου, τους δικαστές και τους εισαγγελείς”.
Τι έχει να πει για τη διαφθορά και το οικονομικό έγκλημα; “Ξεκινώ πάντα τις διαλέξεις μου για το οικονομικό έγκλημα από την ιστορία του καθώς ξεκινά από την αρχαιότητα. Το οικονομικό έγκλημα, αυτή η απόλυτη θέληση για εξουσία μέσω του χρήματος είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ύπαρξη! Αλλά αυτό που βιώνουμε σήμερα, με τις τεχνικές και τα φαινόμενα που μας καταστρέφουν είναι μια κατάσταση χωρίς προηγούμενο. Είμαστε χαμένοι”.
Το 6% του παγκόσμιου ακαθάριστου ΑΕΠ είναι προϊόν διαφθοράς
Ο Μισέλ Κλεζ, έχοντας πλήρη γνώση του βάθους της διαφθοράς, δεν διστάζει να πει: “Η δημοκρατία, οι δημοκρατικές αρχές, είναι για μένα χαμένες. Πιστεύω ότι ζούμε σε μια κοινωνία που, σε πολλά ζητήματα, δεν έχουμε πια το περιθώριο να κάνουμε πίσω”. Ένα από αυτά η εκτεταμένη διαφθορά. Η γάγγραινα είναι το χρήμα; είναι λοιπόν, η ερώτηση που έρχεται σε συνέχεια αυτής της σκέψης. “Απολύτως” είναι η απάντηση. “Το βρώμικο χρήμα. Δεν κατορθώνουμε να ξεχωρίσουμε ποιος είναι ποιος. Οι αριθμοί είναι τερατώδεις. Το 6% του παγκόσμιου ακαθάριστου ΑΕΠ είναι προϊόν διαφθοράς. Το ίδιο συμβαίνει και με το ξέπλυμα χρήματος. Το εμπόριο ναρκωτικών αποφέρει 500 δισεκατομμύρια δολάρια, οι παραχαράξεις, 350 δισ. Και αυτοί είναι αριθμοί μιας χρονιάς. Αλλά αυτό επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο με τέτοιο τρόπο που βρισκόμαστε σε έναν εφιαλτικό φαύλο κύκλο που δεν ελέγχουμε”.
Είναι η πολιτική μία λύση πιο χρήσιμη για την καταπολέμηση της διαφθοράς από ό,τι το δίκαιο; “Δεν μπορώ την πολιτική. Ένας υπουργός μου είπε κάποτε: “Δεν έχεις παρά να μπεις στην πολιτική”. Του απάντησα ότι δεν έχω καμία όρεξη να πουλήσω την ψυχή μου”.
Το κεφάλαιο μασονία
Η μασονία ήρθε στη ζωή του μετά τις σπουδές. Όταν ερωτάται αν δεν θα είχε πετύχει όσα πέτυχε αν δεν ήταν μασόνος, απαντά θετικά: “Είναι κάτι που μπορούμε να πούμε”. Για το πώς είπε το “ναι” υποστηρίζει ότι “το βασικό είναι η προσωπικότητα των ανθρώπων που τον πρότειναν. Είμαι εκεί 35 χρόνια. Είμαι εξαιρετικά πιστός. Έπειτα από τόσα χρόνια ορισμένοι φεύγουν απογοητευμένοι, για ορισμένους άλλους είναι όλη τους η ζωή. Δεν είναι η δική μου περίπτωση. Υπάρχει μια αφοσίωση, είναι μια διαδικασία που χρειάζεται αγάπη, προσωπική εργασία στο θέμα της αποδοχής της διαφορετικότητας, απαιτείται προσωπική εμπιστοσύνη”.
Για την δυσπιστία που υπάρχει για τη μασονία παραδέχεται ότι “υπολειπόμαστε σε θέματα διαφάνειας αλλά δεν είναι τόσο σημαντικό καθώς προοδευτικά κάνουμε ανοίγματα”. Και για να ξεκαθαρίσει πόσες δεσμεύσεις απορρέουν από αυτή του την ιδιότητα, τονίζει: “Είμαι ελεύθερος. Ελευθερία: η λέξη αυτή είναι πολύ σημαντική, είναι δικαίωμα και υποχρέωση”.
“Κάνω απλώς τη δουλειά μου με σεβασμό στο νόμο”
Ο Μισέλ Κλεζ ζει στις Βρυξέλλες που αγαπά πολύ και γνωρίζει, όπως λέει, σαν την τσέπη του, με τις αγαπημένες του γειτονιές, τα αγαπημένα του μπιστρό -Le Faro, chez Vossem- και βέβαια, το Δικαστικό Μέγαρο, “ένα απίστευτο μέρος” όπου έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Είχε τρεις μεγάλες σχέσεις στη ζωή του, από τις δύο απέκτησε τους δυο γιούς του, μόνο με μία παντρεύτηκε, αλλά χώρισε. Σήμερα, απολαμβάνει μια ισορροπημένη σχέση, όπως λέει, με τη σύντροφό του χωρίς να μοιράζονται το ίδιο σπίτι.
Όταν του ζητείται να πει μια εμβληματική για αυτόν φράση, επιλέγει τους στίχους του σπουδαίου Χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα: “Μπορείς να κόψεις όλα τα λουλούδια, αλλά δεν μπορείς να εμποδίσεις την Άνοιξη να ‘ρθει”. Και για τον εαυτό του έχει να πει: “Δεν αισθάνομαι σερίφης. Κάνω απλώς τη δουλειά μου. Με τον πιο απλό τρόπο: με σεβασμό στο νόμο. Αυτό είναι όλο”.
Η συνέντευξη στον δημοσιογράφο κλείνει με την ερώτηση “Δεν έχετε ποτέ την επιθυμία να σταματήσετε; Δεν νοιώθετε καμιά φορά να πνίγεστε;” Για να λάβει την κατηγορηματική απάντηση: “Ποτέ. Από καιρού εις καιρόν, μου προσφέρω ένα ήσυχο απόγευμα, στο σπίτι μου, διαβάζω, γράφω, βλέπω τους φίλους μου”.
