Η συγκράτηση του θυμού χαρακτηρίζει τους συνετούς ανθρώπους», αναφέρει μία από τις επιγραφές που άφησε πίσω του ο αρχαίος ποιητής Ευριπίδης, υπό την έννοια ότι πρέπει να προπορεύεται η λογική, καταλαγιάζοντας τα ξεσπάσματα. Αυτή είναι η εύκολη πλευρά της ιστορίας στη διαχείριση του θυμού: να βάζεις φρένο στην ορμή σου. Υπάρχει, όμως, και μια κατηγορία θυμού που δεν είναι εκ πρώτης όψεως ορατή, παρότι είναι απόλυτα υπαρκτή και ρυθμιστική για τη ζωή μας.
Πρόκειται για τον συσσωρευμένο θυμό που κρύβουν τα άτομα μέσα τους, πολλές φορές χωρίς να το γνωρίζουν και τα ίδια. Ακολουθούν πέντε σημάδια που, ανεξάρτητα από το πόσο ήρεμος δείχνεις, μαρτυρούν ότι μέσα σου βράζεις. Και για να μη φτάσεις στο σημείο της έκρηξης, παρακούοντας την οδηγία του Ευριπίδη, καλό είναι να βρεις δίοδο αποσυμπίεσης το συντομότερο δυνατό.
Χρόνιο άγχος
Στο The Gift of Fear, ο Αμερικανός συγγραφέας Gavin de Becker είχε επισημάνει ότι ενθαρρύνει τον κόσμο να θυμάται πως «το “όχι” είναι μία ολοκληρωμένη πρόταση». Πόσες φορές έχεις καταπνίξει τη γνώμη σου και δη την άρνησή σου, προσπαθώντας να μην προκαλέσεις συγκρούσεις ή δυσαρέσκεια; Το πρόβλημα είναι ότι με αυτή την τακτική, όσο καλές προθέσεις κι αν έχεις, ζημιώνεις τόσο τον εαυτό σου όσο και τις κοινωνικές ή επαγγελματικές σχέσεις σου: σταδιακά το φορτίο αυξάνεται, αλλά παραμένει σιωπηλό, μέχρι που μια σταγόνα αρκεί για να ξεχειλίσει το ποτήρι. Η βασική ένδειξη που μαρτυρά αυτή την εσωτερική διαδικασία συσσώρευσης θυμού λόγω καλοπροαίρετης υποχωρητικότητας, είναι το άγχος.
Μουρμουρητό
Η στερεοτυπική εικόνα για τον θυμό συνδέεται με υψωμένες φωνές, νευρικές κινήσεις και σφιγμένες γροθιές. Αλλά η πραγματικότητα λέει πως το συναίσθημα αυτό μπορεί κάλλιστα να είναι κρυμμένο πίσω από ένα γενναίο χαμόγελο. Αυτό δε σημαίνει ότι η γλώσσα του σώματος λαθεύει, απλά πρέπει να εστιάσεις σε πιο ανεπαίσθητες κινήσεις: πχ το νευρικό κούνημα του ποδιού ή και το μουρμουρητό, το οποίο ψυχολογικά μεταφράζεται σε συνήθειο εσωτερικής ανάκλησης γεγονότων και συζητήσεων που συνδέονται με τραύματα. Δεν είναι αναγκαστικό να μονολογείς χαμηλόφωνα λόγω έντασης (ενδεχομένως να είναι ένας τρόπος οργάνωσης), αλλά άμα συνοδεύεται από αυτοκριτική και κατηγορίες, τότε προδίδει θυμό.
Το να είσαι passive-aggressive
Πότε είσαι άτομο passive-aggressive; Όταν έχεις αναπτύξει το συνήθειο να μην εκφράζεις άμεσα τα συναισθήματά σου, παρά με έμμεσους τρόπους, έτσι που οι εκρήξεις είναι αναπόφευκτα περισσότερες, κάνοντας παράλληλα τους υπόλοιπους να απορούν από πού προήλθαν. Διότι το άτομο δίνει την εντύπωση μιας υγιούς, ήρεμης ψυχοσύνθεσης, ενώ ουσιαστικά κρύβει ένα βουνό από συσσωρευμένο θυμό, που αδυνατεί να διαχειριστεί.
Ξεφυσάς συνέχεια
Θα μπορούσαμε τελικά να φανταστούμε τον θυμό με ένα απλό σχήμα, που υιοθετεί συχνά η λογοτεχνική γραφή: ένα κουβάρι συσσωρευμένων σκέψεων μέσα στα στήθια, που πασχίζουν να βρουν διέξοδο. Η άμεση βαλβίδα αποσυμπίεσης που προσφέρει η φυσιολογία του οργανισμού μας είναι το ξεφύσημα. Γι΄ αυτό και αν συμβαίνει με μεγάλη συχνότητα, είναι εξίσου πιθανό να μαρτυρά πολύ άγχος όσο και πολύ θυμό. Στην ίδια κατηγορία ενδείξεων εντάσσονται τα συνεχή παράπονα και η γκρίνια.
Κυνικότητα
Πίσω από την κυνικότητα, ειδικά όταν εκφράζεται κατ’ επανάληψη και χωρίς μέτρο, κρύβονται πολλά πράγματα, όπως είναι το αίσθημα του φόβου, κόμπλεξ και ανασφάλειες, ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό θυμού που εκφράζεται έτσι. Σε ελεύθερη μετάφραση, πρόκειται για ένα είδος επίθεσης, που μαρτυρά μάλλον τη βαθύτερη ενόχληση εκείνου που την εκφράζει. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι η ενόχληση πηγάζει από το άτομο που δέχεται το επικριτικό σχόλιο.
