Ρομπότ που θα σκοτώνουν - Ουκρανία: Ο πόλεμος κάνει πράξη την επιστημονική φαντασία
Ένα βήμα πιο κοντά σε σενάρια επιστημονικής φαντασίας φαίνεται ότι πλησιάζει η στρατιωτική τεχνολογία, σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, που προβλέπουν ότι σε λίγα χρόνια θα χρησιμοποιούνται αυτόνομα ρομπότ στο πεδίο της μάχης. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία που χρησιμοποιείται σε πολεμικές επιχειρήσεις οδηγούν αρκετούς αναλυτές στο συμπέρασμα ότι μια «επανάσταση» πρόκειται να αλλάξει σύντομα τον τρόπο με τον οποίον διεξάγονται οι πόλεμοι. Οι ειδικοί επισημαίνουν τον κίνδυνο που ενέχει η εκτενής χρήση drones στο πεδίο του πολέμου, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε «νέα φάση» για τις πολεμικές εκστρατείες με την ανάπτυξη αυτόνομων δολοφονικών ρομπότ.
Σύντομα η ανάπτυξη των πρώτων πλήρως αυτόνομων φονικών μηχανών, σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές
Σε ρεπορτάζ του The Asssociated Press, με τίτλο «Η προέλαση των drone στην Ουκρανία θα μπορούσε να φέρει την αυγή των ρομπότ δολοφόνων», αναλύεται το ενδεχόμενο τής όλο και πιο συχνής χρήσης των drones στις πολεμικές συγκρούσεις, αλλά και το πώς η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα εποχή. Σύμφωνα με ειδικούς, η χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Ουκρανία έχει επιταχύνει μια τεχνολογική τάση που συζητείται εδώ και πολύ καιρό και η οποία έχει εμφανιστεί πολλές φορές σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας: οι εξελίξεις στην τεχνολογία μπορεί να οδηγήσουν σύντομα στην ανάπτυξη των πρώτων πλήρως αυτόνομων φονικών μηχανών στο πεδίο της μάχης.
Η χρήση αυτόνομων ρομπότ στο πεδίο της μάχης το επόμενο «επαναστατικό» βήμα στη στρατιωτική τεχνολογία
Όσο περισσότερο διαρκέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να αποκτήσουν τα drones τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν, να επιλέγουν και να επιτίθενται σε στόχους χωρίς βοήθεια από τους ανθρώπους, σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, στρατιωτικούς και ειδικούς ερευνητές της τεχνητής νοημοσύνης. Μια τέτοια εξέλιξη θα σηματοδοτούσε επανάσταση στη στρατιωτική τεχνολογία, αντίστοιχης σημασίας με την εφεύρεση του πολυβόλου. Η Ουκρανία διαθέτει ήδη ημιαυτόνομα επιθετικά drones και όπλα αντι-drone που λειτουργούν με AI (τεχνητή νοημοσύνη).
Η Ρωσία ισχυρίζεται, επίσης, ότι διαθέτει όπλα τεχνητής νοημοσύνης, αν και οι ισχυρισμοί αυτοί δεν έχουν αποδειχθεί ως τώρα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένες περιπτώσεις, από οποιαδήποτε χώρα, χρήσης ρομπότ σε μάχη, που να έχουν σκοτώσει εντελώς μόνα τους. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η χρήση τέτοιων όπλων από την Ουκρανία, τη Ρωσία ή και τις δύο χώρες ενδέχεται να είναι απλώς θέμα χρόνου -η Ρωσία θα μπορούσε να αποκτήσει αυτόνομη τεχνητή νοημοσύνη από το Ιράν, μεταξύ άλλων χωρών. Τα εκρηκτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεγάλης εμβέλειας Shahed-136 που παρέχονται από το Ιράν έχουν προκαλέσει ζημιές στους ουκρανικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και τρομοκρατούν πολίτες, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα «έξυπνα».
«Πολλές χώρες αναπτύσσουν αυτήν την τεχνολογία»
Το Ιράν έχει και άλλα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο εξελισσόμενο οπλοστάσιό του, που λέει ότι διαθέτουν τεχνητή νοημοσύνη. «Πολλές χώρες αναπτύσσουν αυτήν την τεχνολογία», δήλωσε ο Zachary Kallenborn, αναλυτής καινοτομίας όπλων στο Πανεπιστήμιο George Mason. «Όπως φαίνεται, δεν είναι και τόσο δύσκολο». Ακτιβιστές προσπαθούν εδώ και χρόνια να απαγορεύσουν τα φονικά drones, αλλά τώρα πιστεύουν ότι πρέπει να αρκεστούν στον περιορισμό της επιθετικής χρήσης των όπλων αυτών. Ο υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Ουκρανίας, Mykhailo Fedorov, συμφωνεί ότι τα πλήρως αυτόνομα δολοφονικά drones είναι «ένα λογικό και αναπόφευκτο επόμενο βήμα» στην ανάπτυξη όπλων και λέει ότι η Ουκρανία έχει κάνει «πολλή έρευνα και ανάπτυξη προς αυτήν την κατεύθυνση». «Νομίζω ότι οι δυνατότητες για κάτι τέτοιο είναι μεγάλες στους επόμενους έξι μήνες», είπε ο Fedorov στο Associated Press σε πρόσφατη συνέντευξη.
Ο Ουκρανός αντισυνταγματάρχης Yaroslav Honchar, συνιδρυτής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού καινοτομίας drones «Aerorozvidka», είπε σε μια πρόσφατη συνέντευξη κοντά στο μέτωπο του πολέμου ότι οι άνθρωποι απλώς δεν μπορούν να επεξεργαστούν πληροφορίες και να λάβουν αποφάσεις τόσο γρήγορα όσο οι μηχανές.
Οι Ουκρανοί στρατιωτικοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι απαγορεύουν επί του παρόντος τη χρήση πλήρως ανεξάρτητων φονικών όπλων, αν και αυτό θα μπορούσε να αλλάξει, πρόσθεσε ο Honchar. «Δεν έχουμε ξεπεράσει αυτό το όριο ακόμα και λέω “ακόμα” γιατί δεν ξέρω τι θα συμβεί στο μέλλον» είπε ο Honchar, ο όμιλος του οποίου έχει πρωτοστατήσει στην καινοτομία των drones στην Ουκρανία, μετατρέποντας φθηνά εμπορικά drones σε φονικά όπλα.
Διαφωνίες σχετικά με την αξιοπιστία ενός πλήρως αυτόνομου ρομπότ σε συνθήκες πολέμου
Χωρίς μεγάλη δυσκολία, η Ουκρανία θα μπορούσε να κάνει τα ημιαυτόνομα οπλισμένα drones πλήρως ανεξάρτητα, προκειμένου να είναι πιο αποδοτικά στο πεδίο της μάχης, λένε οι δυτικοί κατασκευαστές τους. Αυτά τα drones περιλαμβάνουν το αμερικανικής κατασκευής Switchblade 600 και το πολωνικό Warmate. Και τα δύο απαιτούν, επί του παρόντος, έναν άνθρωπο να επιλέξει στόχους για να λειτουργήσουν -έπειτα, η AI ολοκληρώνει τη δουλειά.
«Η τεχνολογία για την επίτευξη μιας πλήρως αυτόνομης αποστολής με το Switchblade υπάρχει σήμερα, σχεδόν», δήλωσε ο Wahid Nawabi, διευθύνων σύμβουλος της AeroVironment, της εταιρείας που κατασκευάζει το εν λόγω drone. Η επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτήσει μια αλλαγή πολιτικής -για να αφαιρεθεί ο άνθρωπος από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων- που ο Nawabi εκτιμά ότι απέχει τρία χρόνια από σήμερα.
Τα drones μπορούν ήδη να αναγνωρίσουν στόχους, όπως τεθωρακισμένα οχήματα, χρησιμοποιώντας καταχωρισμένες εικόνες. Ωστόσο, υπάρχει διαφωνία σχετικά με το εάν η τεχνολογία είναι αρκετά αξιόπιστη ώστε να διασφαλίσει ότι οι μηχανές δεν θα κάνουν λάθος και δεν θα αφαιρέσουν τις ζωές αμάχων. Το AP ρώτησε τα υπουργεία Άμυνας της Ουκρανίας και της Ρωσίας εάν έχουν χρησιμοποιήσει αυτόνομα όπλα με επιθετικό τρόπο και εάν θα συμφωνούσαν να μην τα χρησιμοποιήσουν, εάν και η άλλη πλευρά συμφωνούσε. Κανένας από τους δύο δεν απάντησε.
Η Ουκρανία χρησιμοποιεί ήδη αυτόνομα drones για αμυντικούς σκοπούς
Πάντως, η πλήρως αυτόνομη τεχνητή νοημοσύνη βοηθά ήδη στην υπεράσπιση της Ουκρανίας από τη ρωσική εισβολή. Η Fortem Technologies προμήθευσε τον ουκρανικό στρατό με συστήματα αντι-drone που συνδυάζουν μικρά ραντάρ και μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα, και τα δύο τροφοδοτούμενα από AI. Τα ραντάρ έχουν σχεδιαστεί για να αναγνωρίζουν εχθρικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία στη συνέχεια τα UAV απενεργοποιούν ρίχνοντας δίχτυα εναντίον τους -όλα αυτά χωρίς ανθρώπινη βοήθεια.
Την ίδια ώρα, ο αριθμός των drones που διαθέτουν τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει να αυξάνεται -το Ισραήλ τα εξάγει εδώ και δεκαετίες. Άλλα παραδείγματα περιλαμβάνουν το μη επανδρωμένο οπλισμένο ελικόπτερο του Πεκίνου, Blowfish-3, ενώ η Ρωσία εργάζεται σε ένα πυρηνικό υποβρύχιο drone με τεχνητή νοημοσύνη, που ονομάζεται Poseidon. Οι Ολλανδοί δοκιμάζουν αυτή τη στιγμή ένα ρομπότ εδάφους με πολυβόλο. Ειδικοί θεωρούν ότι η Ρωσία θα είχε χρησιμοποιήσει μέχρι τώρα δολοφονικά αυτόνομα drones, αν τα είχε το Κρεμλίνο.
Προτεραιότητα για τη Ρωσία η ανάπτυξη φονικών ρομπότ
Είναι γνωστό ότι η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί προτεραιότητα για τη Ρωσία. Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε πει, το 2017, ότι όποιος κυριαρχεί σε αυτήν την τεχνολογία θα κυβερνήσει τον κόσμο. Σε μια ομιλία του στις 21 Δεκεμβρίου, εξέφρασε εμπιστοσύνη στην ικανότητα της ρωσικής βιομηχανίας όπλων να ενσωματώσει την τεχνητή νοημοσύνη σε πολεμικές μηχανές, τονίζοντας ότι «τα πιο αποτελεσματικά οπλικά συστήματα είναι αυτά που λειτουργούν γρήγορα και πρακτικά σε αυτόματη λειτουργία». Οι Ρώσοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ήδη ότι το drone τους, Lancet, μπορεί να λειτουργεί με πλήρη αυτονομία.
«Δεν θα είναι εύκολο να γνωρίζουμε εάν και πότε η Ρωσία θα περάσει αυτή τη γραμμή» δήλωσε ο Γκρέγκορι Σι Άλεν, πρώην διευθυντής στρατηγικής και πολιτικής στο Κοινό Κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης του Πενταγώνου. Η τεχνολογία δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, είπε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ, Στιούαρτ Ράσελ, κορυφαίος ερευνητής τεχνητής νοημοσύνης. Στα μέσα της δεκαετίας του 2010, συνάδελφοί του που ρώτησε σε δημοσκόπηση συμφώνησαν ότι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούσαν να παραγάγουν ένα αυτόνομο drone, «ικανό να βρει και να σκοτώσει ένα άτομο μέσα σε ένα κτίριο», σύμφωνα με όσα είπε ο καθηγητής.
«Αν μπορείς να κάνεις ένα ρομπότ να σκοτώσει ένα άτομο, μπορείς να το κάνεις να σκοτώσει χίλια»
Μια προσπάθεια για τη θέσπιση διεθνών βασικών κανόνων για τα στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι μέχρι στιγμής άκαρπη. Εννέα χρόνια άτυπων συνομιλιών των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη σημείωσαν μικρή πρόοδο, με μεγάλες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, να αντιτίθενται σε απαγόρευσή τους. Η τελευταία συνεδρία, τον Δεκέμβριο, ολοκληρώθηκε χωρίς να έχει προγραμματιστεί νέος γύρος συνομιλιών. «Εάν δεν είμαστε προσεκτικοί, θα πολλαπλασιαστούν πολύ πιο εύκολα από τα πυρηνικά όπλα» δήλωσε ο Walsh, συγγραφέας του «Machines Behaving Badly». «Αν μπορείς να κάνεις ένα ρομπότ να σκοτώσει ένα άτομο, μπορείς να το κάνεις να σκοτώσει χίλια», πρόσθεσε ο συγγραφέας.
Οι επιστήμονες ανησυχούν επίσης για την επαναχρησιμοποίηση όπλων τεχνητής νοημοσύνης από τρομοκράτες. Σε ένα τρομακτικό σενάριο, ο στρατός των ΗΠΑ ξοδεύει εκατοντάδες εκατομμύρια γράφοντας κώδικα για να τροφοδοτήσει δολοφονικά drone. Μετά, ο κώδικας κλέβεται και αντιγράφεται, δίνοντας ουσιαστικά στους τρομοκράτες το ίδιο όπλο. Οι άνθρωποι έχουν ήδη απομακρυνθεί από τη διαδικασία της λειτουργίας σε ορισμένα αμυντικά συστήματα. Η αντιπυραυλική ασπίδα του Ισραήλ Iron Dome είναι εξουσιοδοτημένη να ανοίγει πυρ αυτόματα, αν και λέγεται ότι παρακολουθείται από άτομο που μπορεί να επέμβει εάν το σύστημα κυνηγήσει λάθος στόχο.
Θα γίνουν λοιπόν οι μελλοντικοί πόλεμοι «μάχη μέχρι το τελευταίο drone;» αναρωτιέται το AP, και καταλήγει ότι αυτό προέβλεψε ο Πούτιν σε μια τηλεοπτική συνομιλία του 2017 με φοιτητές μηχανικούς: «Όταν τα drones της μιας πλευράς καταστρέφονται από drones της άλλης, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να παραδοθεί».
