16 συνταγματολόγοι καρφώνουν Ντογιάκο για τη γνωμοδότηση σχετικά με τις υποκλοπές - Τι αναφέρουν Αλιβιζάτος, Βενιζέλος
Συνεχίζονται οι αντιδράσεις σε πολιτικό και νομικό επίπεδο, μετά την γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ισίδωρου Ντογιάκου σχετικά με την υπόθεση των υποκλοπών, με την οποία αναφέρει πως η ΑΔΑΕ δεν έχει αρμοδιότητα να ενημερώνει πολίτες για τυχόν παρακολούθηση τους για λόγους εθνικής ασφάλειας, ούτε μπορεί να απευθύνεται σε τηλεφωνικούς παρόχους. Κόμματα και νομικοί επικρίνουν τον κ. Ντογιάκο ότι κινείται στη γραμμή της συγκάλυψης της υπόθεσης των υποκλοπών και επιχειρεί να αποτρέψει την έρευνα της ΑΔΑΕ στους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους για το ποιους παρακολουθούν με εντολή της ΕΥΠ.
Η γνωμοδότηση Ντογιάκου έφερε την αντίδραση του προέδρου της ΑΔΑΕ και πρώην αντιπροέδρου του ΣτΕ, Χρήστου Ράμμου, ο οποίος τόνισε ότι “η ΑΔΑΕ είναι Ανεξάρτητη Αρχή και ως εκ τούτου, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δεν δύναται να γνωμοδοτεί και “να διατυπώνει γνώμη επί της ερμηνείας και εφαρμογής διατάξεων που αφορούν τις συνταγματικές αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ”. Τον κατηγορεί δε ότι απειλεί και “μάλιστα με πρωτοφανή τρόπο τα μέλη της (ΑΔΑΕ) με βαρύτατες ποινικές κυρώσεις, αν ασκήσουν τις αρμοδιότητες τους με τρόπο διαφορετικό από τον από αυτόν υιοθετούμενο”.
Παρέμβαση 16 συνταγματολόγων
Την αντίθεση τους στην γνωμοδότηση Ντογιάκου εξέφρασαν και με επιστολή του 16 συνταγματολόγοι, τονίζοντας πως είναι “άτοπη” και παρουσιάζει “σειρά σοβαρών ατοπημάτων”. Παράλληλα τονίζουν ότι πως η “απειλή” του κ. Ντογιάκου για ενδεχόμενες ποινικές διώξεις εναντίον ακόμα και μελών της ΑΔΑΕ “δεν είναι σε καμιά περίπτωση ο προσήκων τρόπος για την υπέρβαση των διαφωνιών δύο άμεσων οργάνων του κράτους”.
Τη δήλωση υπογράφουν οι
Νίκος Αλιβιζάτος (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Ευάγγελος Βενιζέλος (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Γιώργος Δελλής (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Γιάννης Δρόσος (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Ακρίτας Καϊδατζής (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Ιφιγένεια Καμτσίδου (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Αλέξανδρος Κεσσόπουλος (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Ξενοφών Κοντιάδης (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου), Χαράλαμπος Κουρουνδής (Ανοιχτό Πανεπιστήμιο), Παναγιώτης Μαντζούφας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Λίνα Παπαδοπούλου (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Νίκος Παπασπύρου (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Φίλιππος Σπυρόπουλος (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Γιώργος Σωτηρέλης (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Γιάννης Τασόπουλος (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Βασιλική Χρήστου (Πανεπιστήμιο Αθηνών).
Τι αναφέρουν οι καθηγητές:
Οι υπογραφόμενοι ομότιμοι καθηγητές, εν ενεργεία καθηγητές και λοιποί διδάσκοντες Συνταγματικό Δίκαιο στις δύο παλαιότερες νομικές σχολές και τα άλλα πανεπιστήμια της χώρας, εκφράζουμε τη ζωηρή μας ανησυχία για την υπ’ αριθμ. 1/2023 γνωμοδότηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, σε ερώτημα τηλεπικοινωνιακού παρόχου. Και τούτο διότι η γνωμοδότηση αυτή υποπίπτει σε μια σειρά σοβαρών ατοπημάτων:
1. Ο κ. εισαγγελέας συγχέει αβασάνιστα το δικαίωμα ενημέρωσης των θιγομένων με την ελεγκτική αρμοδιότητα της ΑΔΑΕ. Το μεν πρώτο, μπορεί πράγματι να ρυθμιστεί από τον νομοθέτη, όπως έγινε πρόσφατα με τον ν. 5002/2022. Η ρύθμιση του τελευταίου και ειδικά η προβλεπόμενη τριετία, είναι προβληματική. Εν τούτοις, μέχρις ότου κριθεί αντισυνταγματική ή και αντίθετη με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ισχύει.
2. Τουναντίον, η ελεγκτική αρμοδιότητα της ΑΔΑΕ, απονέμεται σε αυτήν απευθείας από το Σύνταγμα (άρθρο 19§2) και η έκτασή της δεν μπορεί να περιοριστεί ουδ’ επ’ ελάχιστο από τον νομοθέτη. Αρμόδια κατά το Σύνταγμα να διασφαλίζει το απόρρητο, η ΑΔΑΕ δεν έχει απλώς τη δυνατότητα αλλά την υποχρέωση να ελέγχει την ΕΥΠ, τους παρόχους και κάθε άλλον εμπλεκόμενο παράγοντα για το αν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Και τούτο ανά πάσα στιγμή, αυτεπαγγέλτως, ή κατόπιν καταγγελίας και χωρίς να μπορεί να της αντιταχθεί οποιοδήποτε απόρρητο, ακόμη και για λόγους εθνικής ασφαλείας. Είναι άλλο η ενημέρωση του θιγομένου, ύστερα από αίτησή του, και άλλο ο έλεγχος της ΑΔΑΕ, ο οποίος αποβλέπει στην τήρηση της αντικειμενικής νομιμότητας. Αυτό θέλησε ο συνταγματικός νομοθέτης και η περί του αντιθέτου άποψη του κ. εισαγγελέα, ότι δηλαδή ο εκάστοτε νομοθέτης μπορεί να καθορίζει κατά το δοκούν την έκταση της ελεγκτικής αρμοδιότητας της ΑΔΑΕ, δεν έχει το παραμικρό έρεισμα.
3. Σε κάθε περίπτωση, ενόψει της εκκρεμούς δίκης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας για το δικαίωμα ενημέρωσης των θιγομένων, η έκδοση της ανωτέρω γνωμοδότησης ήταν άτοπη, διότι, όπως έχει αποφανθεί παλαιότερα η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, γνωμοδοτήσεις δεν εκδίδονται για υποθέσεις “επί των οποίων επελήφθησαν ήδη ή πρόκειται να επιληφθούν οι αρμόδιες δικαστικές αρχές”. Και τούτο, “προς αποφυγή επηρεασμού της κρίσης τους”. (ΓνωμΕισΑΠ 10/2018, 15/2021 και 3/2022). Για το ζήτημα άλλωστε του αθέμιτου επηρεασμού εκκρεμών δικών έχουν αποφανθεί από μακρού οι Ολομέλειες τόσο του Αρείου Πάγου όσο και του Συμβουλίου της Επικρατείας, κάθε φορά που η κυβερνώσα πλειοψηφία θέλησε να παρακάμψει την ετυμηγορία της Δικαιοσύνης [ΑΠ(Ολ.)40/1988, ΣτΕ(Ολ.) 542/1999, 677/2010].
4. Μια φράση, τέλος, όσον αφορά την αναφορά του κ. εισαγγελέα για πιθανή άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον, μεταξύ άλλων, και μελών της ΑΔΑΕ, ακόμη και για κατασκοπεία (άρθρο 148 ΠΚ). Επισημαίνουμε ότι η δύσκολα αποκρυπτόμενη αυτή απειλή δεν είναι σε καμιά περίπτωση ο προσήκων τρόπος για την υπέρβαση των διαφωνιών δύο άμεσων οργάνων του κράτους.
Πώς σχολίασαν Βενιζέλος και Παυλόπουλος
Σε προηγούμενη του παρέμβαση, ο πρώην Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος, ζήτησε από τον κ. Ντογιάκο να επανεξετάσει την γνωμοδότηση που έδωσε, δηλώνοντας πως “οι Ανεξάρτητες Αρχές δεν εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις και τις συγκυριακές επιλογές του κοινού νομοθέτη”.
Όπως αναφέρει ο κ. Βενιζέλος, “αυτό είναι το νόημα και η κανονιστική εισφορά της συνταγματικής κατοχύρωσής τους. Το ίδιο ισχύει και για τις προβλεπόμενες στο Δίκαιο της ΕΕ αρχές, συνήθως ρυθμιστικές όπως η ΕΕΤΤ και η ΡΑΕ, τις οποίες ο εθνικός νομοθέτης δεν μπορεί να ευνουχίσει ή να απογυμνώσει από τις αρμοδιότητές τους”
“Σφάλλει όταν θεωρεί ότι ο κοινός νομοθέτης μπορεί να αφαιρέσει ουσιώδεις ελεγκτικές αρμοδιότητες από την Ανεξάρτητη Αρχή ή πολύ περισσότερο να της απαγορεύσει και μάλιστα με απειλή ποινικών κυρώσεων να ασκεί τη συνταγματική αρμοδιότητά της” δήλωσε μεταξύ άλλων ο Ευάγγελος Βενιζέλος.
Από την πλευρά του, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος άφησε επίσης αιχμές για την γνωμοδότηση Ντογιάκου, τονίζοντας ότι οι αρμοδιότητές της ΑΔΑΕ καθορίζονται συνταγματικά.
“…ειδικότερα δε η Δικαστική Εξουσία -με κύριο αποδέκτη αυτής της “προτροπής” τα δικαστικά όργανα της Ποινικής Δικαιοσύνης- πρέπει ν’ ασκεί την δικαιοδοσία της ελέγχοντας βεβαίως, σύμφωνα με τις κανονιστικές απαιτήσεις του Κράτους Δικαίου και της Αρχής της Νομιμότητας, την κάθε είδους δραστηριότητα και της ΑΔΑΕ, πλην όμως με αντίστοιχη πλήρη τήρηση των ορίων εκείνων, τα οποία “χαράσσει” και η υπό την έννοια που αναλύθηκε συνταγματική κατοχύρωση των αρμοδιοτήτων της” αναφέρει σχετικά ο κ. Παυλόπουλος.
Τις παρεμβάσεις των συνταγματολόγων σχολίασε και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, εκφράζοντας για ακόμα μία φορά την αντίθεση του στην γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Εσωκομματικά πυρά από Τζαβάρα και Κεφαλογιάννη
Η γνωμοδότηση Ντογιάκου έφερε αντιδράσεις και στο “γαλάζιο” στρατόπεδο, με τους βουλευτές Όλγα Κεφαλογιάννη και Κώστα Τζαβάρα να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους. Άλλωστε και ο βουλευτής της ΝΔ, Μπάμπης Παπαδημητρίου, το πρωί της Πέμπτης στον ΑΝΤ1 δήλωσε ότι δεν θα γνωμοδοτούσε με αυτό τον τρόπο, όπως ο κ. Ντογιάκος.
Η Όλγα Κεφαλογιάννη, μιλώντας στο Attica TV το βράδυ της Τρίτης (10/1), δήλωσε ότι οι αποφάσεις της δικαστικής εξουσίας δεν είναι αντικείμενο σχολιασμού. Ωστόσο, τόνισε ξεκάθαρα – αφήνοντας σαφείς αιχμές – ότι οι υποκλοπές “είναι μια υπόθεση που θα πρέπει να διαλευκανθεί. Όποιος έχει τη δυνατότητα να ελέγχει πρέπει να διευκολύνεται”, σημείωσε.
Ακόμα πιο σαφής ήταν ο βουλευτής Ηλείας της ΝΔ, Κώστας Τζαβάρας, ο οποίος μιλώντας στην ίδια πηγή, τόνισε πως ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δεν έχει καμία αρμοδιότητα να γνωμοδοτεί για την ΑΔΑΕ.
“Για μένα, τόσο στον πολιτισμό όσο και στη δημοκρατία, δεν πρέπει να διχάζεται η πολιτική ανάμεσα στη συμπολίτευση και την αντιπολίτευση. Εκεί πρέπει να είμαστε ενωμένοι όλοι. Και εδώ στο θέμα που μου θίγετε, η γνώμη μου είναι ξεκάθαρη. Θεωρώ ότι ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δεν έχει καμία αρμοδιότητα να γνωμοδοτεί για τέτοιου είδους ζητήματα που με βάση το Σύνταγμα ανάγονται αποκλειστικά στη δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Μόνο εκεί ελέγχονται οι αποφάσεις των ανεξαρτήτων αρχών”.
Επίθεση Ανδρουλάκη, απάντηση Οικονόμου
Επίθεση στον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση εξαπέλυσε και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νίκος Ανδρουλάκης, με αφορμή την γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ισίδωρου Ντογιάκου.
Ο κ. Ανδρουλάκης κατηγορεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη ότι “θέλει να πάει στις επερχόμενες εκλογές, έχοντας τον ελληνικό λαό σε απόλυτο σκοτάδι” όσον αφορά το ζήτημα των υποκλοπών.
Ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δηλώνει ότι η κυβέρνηση “κακοποιεί βάναυσα τους θεσμούς στον βωμό της συγκάλυψης” και ότι “ως Δημοκρατική Παράταξη δεν θα επιτρέψει να συνεχιστεί αυτή η διολίσθηση”.
Η τοποθέτηση του κ. Ανδρουλάκη έφερε την αντίδραση του κυβερνητικού εκπροσώπου Γιάννη Οικονόμου, ο οποίος κατηγόρησε τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ ότι “πίσω από τα βαρύγδουπα λόγια, ομολογεί ότι θέλει μια Δικαιοσύνη à la carte, μια Δικαιοσύνη που θα κινείται με βάση τις δικές του απόψεις και πολιτικές επιδιώξεις”.
“Ο κ. Ανδρουλάκης, προτού επικαλεστεί τους θεσμούς και βασικές αρχές της δημοκρατίας μας, όφειλε ως πολιτικός αρχηγός, να γνωρίζει επακριβώς και σε βάθος το Σύνταγμα, πράγμα που δεν φαίνεται από το περιεχόμενο και το πνεύμα της δήλωσής του στο οποίο ταυτίζει τη Δικαιοσύνη με την κυβέρνηση”, σχολίασε ο κ. Οικονόμου.
Ανταπαντώντας, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ Δημήτρης Μάντζος τόνισε ότι “η μόνη αλήθεια είναι ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, γνωμοδοτώντας στο ερώτημα ενός ιδιώτη, χωρίς αρμοδιότητα και καμία δεσμευτικότητα επιχειρεί να παρεμποδίσει τη λειτουργία μιας συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής.
Η άσκηση κριτικής σε πράξεις πολιτειακών οργάνων δεν είναι μόνο δικαίωμα αλλά και υψηλό δημοκρατικό μας καθήκον. Και κανείς δεν μπορεί να μας το απαγορεύσει. Φαίνεται πως το κομματικό συμφέρον υπερέχει για τη Νέα Δημοκρατία.
Είναι οι Νόμοι της Νέας Δημοκρατίας πάνω από το Σύνταγμα; Είναι οι κυβερνητικές μεθοδεύσεις πάνω από τις Ανεξάρτητες Αρχές; Είναι, εν τέλει, η Νέα Δημοκρατία πάνω από το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη Δημοκρατία;”.
