Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Οταν μιλάς σ’ έναν άνθρωπο κοίτα τον στα μάτια
οταν σου μιλάει κοίτα τον στο στόμα
Βενιαμίν Φραγκλίνος
Ηταν Ιούνιος του 2020 οταν ο τότε αντιδήμαρχος της Νέας Φιλαδέλφειας ανακοίνωσε στις εργαζόμενες στον τομέα του πρασίνου πως, σε συνεννόηση με τον Δήμαρχο διεξάγουν μελέτη προκειμένου να παραδώσουν ολο το πράσινο σε ιδιώτη. Τότε η εκπρόσωπος των εργαζομένων τον κοίταξε με έντονο βλέμμα και τον ρώτησε: “Να το εκλάβουμε αυτό ως απειλή κύριε Δήμαρχε;”. Εκείνος δεν της απάντησε, φαίνεται όμως πως ενοχλήθηκε απ’ το διαπεραστικό της βλέμμα και εγκαλώντας την απαίτησε απ’ αυτήν οταν του μιλάει να … μην τον κοιτάει στα μάτια!
Μια παρόμοια εμπειρία του μου εξέφρασε γνωστός μου, υδραυλικός στο επάγγελμα, αλλά με τελείως αντίθετο αίτημα: Να τον κοιτάζει ο συνομιλητής του στα μάτια οταν του μιλάει. Ειχε επισκεφτεί πριν καιρό μια αντιπροσωπεία προκειμένου να πληροφορηθεί για τις τιμές, ενδεχομένως και να προβεί άμεσα στην αγορά κάποιων υλικών για μια σημαντική δουλειά που ειχε αναλάβει.
Τι… θέλετε;
Μπήκε στο κατάστημα και περίμενε κάποιον να τον εξυπηρετήσει. Δυο υπάλληλοι απορροφημένοι στον υπολογιστή τους δεν σήκωσαν καν το κεφάλι τους να τον δούνε, ενας τρίτος που τον είδε εξακολουθούσε να μιλάει στο τηλέφωνο χωρίς να του δώσει κάποια σημασία και στο βάθος δύο άλλοι υπάλληλοι συνέχισαν την συζήτηση μεταξύ τους σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Αφου περίμενε για κάτι περισσότερο απο ενα λεπτό, χρόνος αρκετά μεγάλος για αυτού του είδους τις εμπορικές συναλλαγές, φανερά εκνευρισμένος έκανε να φύγει. “Ορίστε κύριε, τι θέλετε;”, του έκανε τη …τιμή να τον ρωτήσει, ρίχνοντάς του μια φευγαλέα ματιά, ο ένας απ’ τους τρεις και ξαναέσκυψε στον υπολογιστή του. “Ηρθα να σας ρωτήσω για κάποια πράγματα, αν υπάρχουν, για τις τιμές και κάποιες άλλες πληροφορίες… δεν ξέρω αν με ακούτε”. “Ναι, σας ακούω, συνεχίστε”, απάντησε ο υπάλληλος χωρίς να σηκώσει το κεφάλι απ’ τον υπολογιστή του.
“Ναι, θα ηθελα κάποια πράγματα, αλλά… άλλαξα γνώμη, δεν τα θέλω πια!. Εκείνο όμως που θέλω, συνέχισε σε έντονο ύφος, μια και ειμαι εδώ, ειναι να σας πω, πως δεν μπορείτε να με αφήνετε να περιμένω τόση ώρα όρθιος χωρίς να ζητάτε την συγκατάθεσή μου και μια συγγνώμη τουλάχιστον. Και κυρίως αυτό που θέλω ειναι οταν σας μιλάω να με κοιτάτε στα μάτια! Αυτό επιβάλλει η στοιχειώδης κοινωνική και επαγγελματική συμπεριφορά”, είπε, και απομακρύνθηκε χωρίς να περιμένει τις αντιδράσεις τους. Η αγορά που θα έκανε ο πελάτης αυτός σε διαφορετική περίπτωση αντιστοιχούσε σε αρκετές χιλιάδες ευρώ. Και η διαφορετική αυτή περίπτωση θα ηταν απλά να ζητήσουν την συγκατάθεσή του για τον χρόνο αναμονής προτείνοντάς του ταυτόχρονα να καθίσει σε μια καρέκλα η οποία θα πρέπει πάντα να υπάρχει σε έναν επαγγελματικό χώρο υποδοχής.
Συγκαλυμμένη αλαζονεία
Σίγουρα μπροστά σε τέτοιες περιπτώσεις, συγκαλυμμένης αλαζονικής συμπεριφοράς, αδιαφορίας ή και τεμπελιάς υπαλλήλων μιας εμπορικής επιχείρησης που προξενεί ανυπολόγιστη ζημιά στην ιδια την επιχείρηση, έτυχε να βρεθούμε τουλάχιστον μια φορά όλοι μας.
Οι ψυχολόγοι λένε πως οι άνθρωποι, σε όλες τις σχέσεις τους επικοινωνούν μέσα απ’ τα λόγια τους κατά ένα ποσοστό που είναι πολύ μικρότερο απ’ το 50%. Το υπόλοιπο κομμάτι της επικοινωνίας, που είναι και το πιο αληθινό, συντελείται με όσα ‘λέμε’ με τις κινήσεις του σώματός μας, τις κινήσεις των χεριών, τον τρόπο που καθόμαστε, κυρίως ομως με το βλέμμα, το δικό μας και των άλλων. Ακούμε κάποιον καλύτερα εστιάζοντας στο βλέμμα του παρά σε αυτά που λέει με το στόμα του. Μια ένταση στην φωνή κάποιου παραπλανά, εύκολα δινει την εντύπωση πως υποκρύπτει δύναμη και σιγουριά, κάτι που εξαντλείται στα πρώτα δευτερόλεπτα μιας επικοινωνίας και αφήνει εκτεθειμένο τον συνομιλητή.
Ο λόγος που κάποιοι αποφεύγουν ή δεν μπορούν να αντέξουν ενα ευθύβολο βλέμμα, οπως ο αντιδήμαρχος της Νέας Φιλαδέλφειας ειναι γιατί αυτοί νιώθουν να αμφισβητείται η εξουσία τους, τους λείπει η αυτοπεποίθηση αλλά και η δύναμη να κρύψουν την αμηχανία τους και τον φόβο τους σε μια ενδεχόμενη δυναμική αντίδραση απο ομάδες εργαζομένων πάνω στις οποίες ασκούν μια περιστασιακή εξουσία.
Εντυπώσεις
Ομως, η πλειοψηφία των ανθρώπων, οπως ο πελάτης ενός καταστήματος που αφήνει τα χρήματά του, οχι μόνο αποζητά, έστω και σιωπηρά, αλλά αντίθετα απαιτεί την προσοχή απ’ αυτόν στον οποίο απευθύνεται. Σίγουρα ολοι τουλάχιστον μία φορά έχουμε βρεθεί στην δυσάρεστη αυτή θέση, να μπαίνουμε σ’ ενα κατάστημα κι ο υπάλληλος, εστω για λίγο, να μας αγνοεί συνεχίζοντας να μιλάει στο κινητό του ή να είναι σκυμμένος στον υπολογιστή του κι οταν αποφασίσει να ασχοληθεί, να μην είναι ‘εδώ’ μαζί μας.
Κερδίζουμε πάντα τις εντυπώσεις ή και τις χάνουμε, μέσα στα πρώτα δευτερόλεπτα μιας επικοινωνίας ακόμα κι’ αν αυτός που μας ενδιαφέρει δεν διαθέτει τις ψυχολογικές γνώσεις για να αποκωδικοποιήσει την γλώσσα του σώματος και των ματιών μας. Ακόμα κι αν δεν διαθέτουμε ισχυρή αυτοπεποίθηση, ενα σταθερό βλέμμα ανάμεσα στα μάτια του συνομιλητή μας για λίγα δευτερόλεπτα, που σε τακτά χρονικά διαστήματα να χαμηλώνει, υστερα να επανέρχεται, χωρίς ομως ουτε μια στιγμή να πλανάται αφηρημένα, ειναι ενας πολύ απλός κανόνας να εκπέμπουμε ενα μήνυμα σιγουριάς και ειλικρίνειας ακόμα κι αν έχουμε απέναντί μας την πιο ισχυρή προσωπικότητα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.
