Στον εκλογέα που ψήφισε χορηγείται, εφόσον ζητηθεί, σχετική βεβαίωση που υπογράφεται από τον Πρόεδρο της εφορευτικής επιτροπής και σφραγίζεται με τη σφραγίδα της.
Βουλευτικές εκλογές έχουμε κάθε τέσσερα χρόνια και η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική. Κατά τις εθνικές εκλογές εκλέγονται 300 βουλευτές. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όλοι οι Έλληνες πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους (μέχρι τις 31/12 του έτους των εκλογών). Προκειμένου να μπορέσει να ψηφίσει, ο πολίτης θα πρέπει να έχει εγγραφεί σε εκλογικό κατάλογο του δήμου του και να μην του έχει επιβληθεί ποινή στέρησης του δικαιώματος του εκλέγειν.
Με τον εκλογικό νόμο του 2019, δικαίωμα ψήφου απέκτησαν και οι Έλληνες του εξωτερικού που τα τελευταία 35 χρόνια έχουν ζήσει τουλάχιστον δύο χρόνια στην ελληνική επικράτεια και έχουν κάνει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο έτος. Οι Έλληνες του εξωτερικού θα ψηφίσουν στις εκλογές δίχως σταυρούς, απλώς επιλέγοντας το ψηφοδέλτιο Επικρατείας.
Ο εκλογικός νόμος ορίζει ότι
- Οι εκλογείς προσέρχονται στο κατάστημα της ψηφοφορίας και παρουσιάζονται στην εφορευτική επιτροπή, η οποία αναγνωρίζει την ταυτότητά τους και επαληθεύει την εγγραφή τους στον εκλογικό κατάλογο.
- Οι εκλογείς μπαίνουν στο κατάστημα της ψηφοφορίας ένας-ένας ή σε ολιγάριθμες ομάδες, με τη σειρά της προσέλευσής τους και όπως ειδικότερα καθορίζει κάθε εφορευτική επιτροπή.
- Η αναγνώριση των εκλογέων για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος γίνεται με βάση την αστυνομική τους ταυτότητα ή τη σχετική προσωρινή βεβαίωση της αρμόδιας αρχής ή το διαβατήριό τους ή την άδεια οδήγησης ή το ατομικό βιβλιάριο υγείας όλων των ασφαλιστικών ταμείων.
- Σε κάθε εκλογέα η εφορευτική επιτροπή δίνει ένα φάκελο με ειδικό γνώρισμα μονογραφημένο από τον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής και σφραγισμένο με τη σφραγίδα της επιτροπής, καθώς και πλήρη σειρά έντυπων ψηφοδελτίων όλων των συνδυασμών και υποψηφίων.
- Εκλογείς, που από σωματική αδυναμία δεν μπορούν να κάνουν τα πιο πάνω, έχουν το δικαίωμα για το σκοπό αυτό να απευθυνθούν στον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής ή σε μέλος της εφορευτικής επιτροπής, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να τους βοηθήσουν.
- Απαγορεύεται στον εκλογέα να ρίξει το ψηφοδέλτιό του στην κάλπη: α) αν αυτό δεν είναι μέσα στο φάκελο με το ειδικό γνώρισμα (διαγώνια διαγράμμιση) ή αν δεν έχει κλειστεί ο φάκελος ή αν ο φάκελος δεν φέρει τη σφραγίδα και τη μονογραφή του δικαστικού αντιπροσώπου και β) αν ο εκλογέας δεν αποσύρθηκε πρώτα στον ξεχωριστό χώρο (παραβάν).
- Στον εκλογέα που ψήφισε χορηγείται, εφόσον ζητηθεί, σχετική βεβαίωση που υπογράφεται από τον Πρόεδρο της εφορευτικής επιτροπής και σφραγίζεται με τη σφραγίδα της.
Οι σταυροί
Εξαρτάται από τον αριθμό των εδρών της εκλογικής περιφέρειας. Ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ υποψηφίων του συνδυασμού, σημειώνοντας στο ψηφοδέλτιο σταυρό προτίμησης παραπλεύρως του ονόματός τους, ως ακολούθως:
α) Στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται από ένας ως και τρεις βουλευτές, έναν σταυρό.
β) Στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται από τέσσερις ως και επτά βουλευτές, μέχρι δύο σταυρούς.
γ) Στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται από οκτώ ως και δώδεκα βουλευτές, μέχρι τρεις σταυρούς, και
δ) στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται περισσότεροι από δεκατρείς βουλευτές, μέχρι τέσσερις σταυρούς.
Ψηφίζουμε αποκλειστικά με σταυρό (+) στην αριστερή ή τη δεξιά πλευρά του ψηφοδελτίου. Εάν βάλουμε σταυρό, και αριστερά και δεξιά, το ψηφοδέλτιο θεωρείται άκυρο.
Οι απόδημοι
Στον οδηγό του υπουργείου Εσωτερικών για τους απόδημους αναφέρονται τα εξής βήματα:
Βήμα 1ο: Ο εκλογέας εισάγει στην εφαρμογή apodimoi.gov.gr τους αντίστοιχους κωδικούς της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), πιστοποιείται ως χρήστης και εισέρχεται στην εφαρμογή.
Βήμα 2ο: Aναζητεί την εγγραφή του στον βασικό εκλογικό κατάλογο και την επιλέγει, ώστε τα βασικά του στοιχεία να συμπληρωθούν αυτόματα στην αίτηση.
Βήμα 3ο: Kαταχωρίζει τη διεύθυνση μόνιμης κατοικίας του, τηλεφωνικούς αριθμούς επικοινωνίας και διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Επιλέγει χώρα και πόλη όπου επιθυμεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα, από τις αντίστοιχες λίστες των συγκεκριμένων πεδίων.
Βήμα 4ο: Ο εκλογέας αναρτά ηλεκτρονικά αντίγραφα των δικαιολογητικών των προϋποθέσεων της παραγράφου 4 του άρθρου 4 του ν. 4648/2019, δηλαδή δημόσια έγγραφα διαμονής δύο (2) ετών στην ελληνική επικράτεια επιλέγοντας τον δημόσιο φορέα έκδοσης. Εναλλακτικά, ο εκλογέας επιλέγει την κατηγορία του δικαιολογητικού, συμπληρώνοντας τα στοιχεία που ζητούνται, και εξουσιοδοτεί το υπουργείο Εσωτερικών για την αυτεπάγγελτη αναζήτησή του.
Βήμα 5ο: Ο εκλογέας βεβαιώνει ότι τα στοιχεία της αίτησής του είναι αληθή, λαμβάνει γνώση ότι η αίτησή του υπέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης και επιλέγει την οριστική υποβολή της.
Οι ετεροδημότες
Για τις προσεχείς εκλογές της 21ης Μαΐου, όσοι δυνητικοί ετεροδημότες δεν τακτοποίησαν μέχρι σήμερα τις υποθέσεις τους δεν θα έχουν άλλη ευκαιρία, καθώς η προθεσμία έληξε στις 28 Φεβρουαρίου. Αυτό συνέβη καθώς η αναθεώρηση των εκλογικών καταλόγων γίνεται ανά δύο μήνες. Η πρώτη έγινε τον Φεβρουάριο και η δεύτερη τέλος Απριλίου.
Ομοίως αδύνατη είναι πλέον και η ανάκληση της αίτησης, δηλαδή η διαγραφή από τους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες που είναι ήδη περασμένοι στο σύστημα ως ετεροδημότες -είτε άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα είτε όχι, σε προηγούμενες εκλογές- και δεν ανακάλεσαν την αίτησή τους θα ψηφίσουν και στις εκλογές της 21ης Μαΐου ως ετεροδημότες. Ως ετεροδημότης ορίζεται ο εκλογέας (ψηφοφόρος) που επιθυμεί να ψηφίσει στον τόπο διαμονής του τους συνδυασμούς της εκλογικής περιφέρειας στην οποία είναι εγγεγραμμένος. Για παράδειγμα: ένας δημότης Ναυπλιέων που διαμένει στην Αθήνα, αλλά θέλει να ψηφίσει υποψήφιους της εκλογικής περιφέρειας του δήμου όπου είναι δηλωμένος (Ναύπλιο).
Πού ψηφίζω
Οι πολίτες που θέλουν επιβεβαιώσουν την περιοχή και το τμήμα στο οποίο θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα θα πρέπει να το κάνουν μέσω της ειδικής πλατφόρμας του υπουργείου Εσωτερικών «Μάθε πού ψηφίζεις».
Στην εφαρμογή «Μάθε πού ψηφίζεις» θα χρειαστεί να συμπληρώσετε:
- είτε τα προσωπικά σας στοιχεία (επώνυμο, όνομα, όνομα πατέρα και μητέρας, έτος γέννησης),
- είτε μόνο τα πεδία του ειδικού εκλογικού αριθμού και το επώνυμό σας.
Πατώντας στο κουμπί «Αναζήτηση» εμφανίζεται ο παρακάτω πίνακας, που δείχνει τον αριθμό δημοτολογίου, το εκλογικό διαμέρισμα και τον κωδικό του εκλογικού διαμερίσματος.
Η απλή αναλογική
Μια από τις σημαντικότερες διαφορές των εκλογών της 21ης Μαΐου θα είναι η χρήση του συστήματος της απλής αναλογικής. Με την απλή αναλογική οι έδρες που λαμβάνει κάθε κόμμα υπολογίζονται βάσει του ποσοστού που συγκεντρώνει στην επικράτεια. Για παράδειγμα, με την απλή αναλογική στην καθαρή μορφή της, αν ένα κόμμα στην Ελλάδα λάμβανε 30%, τότε θα έπαιρνε 90 έδρες – δηλαδή το 30% των 300 εδρών. Η βασική αρχή είναι ότι με την απλή αναλογική το πρώτο κόμμα -ή ένας συνασπισμός κομμάτων- θα πρέπει να πλησιάσει το 50% του συνόλου των έγκυρων ψήφων για να είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση.
«Κυβέρνηση θα μπορεί να σχηματιστεί εάν τα κόμματα τα οποία την απαρτίζουν έχουν ένα ποσοστό το οποίο ξεκινάει από 45% αν περίπου 10% μείνει εκτός Βουλής. Και μπορεί να φτάσει μέχρι το 47%-48% εάν είναι μικρότερο το ποσοστό που θα μείνει εκτός Βουλής» σημείωσε, μιλώντας στην ΕΡΤ για την πρώτη Κυριακή των εκλογών, ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης, σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας.
Η ενισχυμένη αναλογική, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι το 2016 στην Ελλάδα, προέβλεπε ένα μπόνους 50 εδρών για το πρώτο κόμμα. Ο νέος νόμος για τις εκλογές που πέρασε η ΝΔ τον Ιανουάριο του 2020 έφερε αλλαγές από το προηγούμενο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Συγκεκριμένα, με τον νόμο που θα ισχύσει για δεύτερες εκλογές 2023, αν το πρώτο κόμμα λάβει ποσοστό έως 25% τότε θα λάβει μπόνους 20 εδρών. Οι υπόλοιπες 280 έδρες θα κατανεμηθούν αναλογικά. Για κάθε επιπλέον 0,5%, το πρώτο κόμμα θα παίρνει μπόνους μία έδρα. Το μέγιστο μπόνους των 50 εδρών στις δεύτερες εκλογές του 2023 θα επιτευχθεί μόνο με τη συγκέντρωση του 40% των έγκυρων ψήφων.
Οι διερευνητικές
Όταν στις -πρώτες- εκλογές κανένα κόμμα δεν συγκεντρώνει ποσοστό αυτοδυναμίας στις εκλογές, τότε ο/η Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στον/ην αρχηγό του πρώτου κόμματος. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατό στο καθορισμένο διάστημα (τρεις ημέρες), τότε η διερευνητική εντολή δίνεται στο δεύτερο κόμμα και, ομοίως, ακολουθεί το τρίτο κόμμα.
Οι επαναληπτικές
Επαναληπτικές εκλογές πραγματοποιούνται όταν κατά την αρχική εκλογική διαδικασία δεν επιτυγχάνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης. Η χώρα πηγαίνει σε δεύτερες εκλογές με υπηρεσιακή κυβέρνηση. Οι επαναληπτικές εκλογές πρέπει να πραγματοποιηθούν εντός 30 ημερών.
Κλείσιμο σχολείων
Οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα επηρεάσουν τη λειτουργία των σχολείων, καθώς Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια, θα πρέπει να κλείσουν για δύο ημέρες, προκειμένου οι αίθουσες να μετατραπούν σε εκλογικά κέντρα.
Η άδεια εκλογών
Οι ετεροδημότες, ωστόσο, που επιθυμούν να ψηφίσουν στον τόπο καταγωγής τους, όπου έχουν τα εκλογικά τους δικαιώματα, και θα διανύσουν απόσταση γι’ αυτό, δικαιούνται ειδική εκλογική άδεια. Οι ημέρες της άδειας εξαρτώνται από δύο παράγοντες, που είναι:
α) αν η εργασία τους είναι πενθήμερη ή εξαήμερη,
β) τα χιλιόμετρα που θα διανύσουν για να ψηφίσουν στις εκλογές.
Τονίζεται ότι η ειδική εκλογική άδεια δεν συμψηφίζεται με την ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών και ότι στην περίπτωση επαναληπτικών εκλογών ισχύουν ακριβώς οι ίδιες διατάξεις.
Για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε πενθήμερη βάση ισχύουν τα εξής:
α) Σε όσους μετακινηθούν για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 200-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μιας (1) εργάσιμης ημέρας.
β) Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω, χορηγείται άδεια δύο (2) εργάσιμων ημερών, εφόσον κινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση υπεύθυνη δήλωσή τους.
γ) Σε όσους μετακινηθούν σε νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές να υπερβαίνει τις τρεις (3) εργάσιμες ημέρες.
Για τους μισθωτούς που εργάζονται έξι ημέρες:
α) Σε όσους μετακινηθούν, για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 100-200 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μιας (1) εργάσιμης ημέρας.
β) Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 201-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια δύο (2) εργάσιμων ημερών.
γ) Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω, χορηγείται άδεια τριών (3) εργάσιμων ημερών, εφόσον κινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση υπεύθυνη δήλωσή τους.
δ) Σε όσους μετακινηθούν σε νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές να υπερβαίνει τις τρεις (3) εργάσιμες ημέρες
