Εκλογές 2023: Πόσο πιθανό είναι να κληρωθείτε, ποιοι εξαιρούνται εκ του νόμου και πότε μπορεί κάποιος πολίτης να δηλώσει κώλυμα ώστε να αποφύγει τη διαδικασία
Σε λίγες ημέρες χιλιάδες συμπολίτες μας θα κληθούν για μια ακόμη φορά να εκπληρώσουν υποχρεωτικά χρέη εφορευτικής επιτροπής στα εκλογικά κέντρα, με το ρόλο τους να θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός στην ύψιστη δημοκρατική διαδικασία. Μπορεί σε τέτοιου είδους πολιτικές αναμετρήσεις η προσοχή των περισσότερων να στρέφεται στους υποψήφιους και τα κόμματα που εκπροσωπούν, ωστόσο χωρίς τα συγκεκριμένα μέλη, οι εκλογές 2023 δε θα μπορούσαν να υλοποιηθούν. Ποια είναι ακριβώς τα καθήκοντά τους; Τι επιπτώσεις έχουν εάν αρνηθούν να δώσουν το παρών, πως επιλέγονται και ποιες πράξεις τους ενδέχεται να αποτελούν αδικήματα; Καταρχάς όλα τα εκλογικά τμήματα βάσει του νόμου θα πρέπει να διαθέτουν εφορευτική επιτροπή που αποτελείται από το δικαστικό αντιπρόσωπο και τέσσερα μέλη, ενώ ορίζονται και τέσσερα αναπληρωματικά.
Τα μέλη και οι αναπληρωτές τους προκύπτουν κατόπιν κλήρωσης που διενεργείται εντός δεκαπέντε ημερών από την επίσημη έναρξη της προεκλογικής περιόδου, από το οικείο Πρωτοδικείο. Στην κλήρωση περιλαμβάνονται οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους που ψηφίζουν στην περιοχή. Να σημειωθεί ότι για τη διασταύρωση της διεύθυνσης κατοικίας των εκλογέων που κληρώθηκαν ως μέλη, μπορεί να χρησιμοποιηθούν στοιχεία που τηρούνται σε δημόσιες υπηρεσίες. Δηλαδή εάν είστε τυχερός (με ή χωρίς εισαγωγικά) και κληρωθείτε, θα αναζητήσουν τη διεύθυνση που μένετε για να σας στείλουν από την Εισαγγελία Πρωτοδικών το χαρτί να παρουσιαστείτε νωρίς το πρωί την ημέρα που θα στηθούν οι κάλπες, στο εκλογικό κέντρο. Εάν για κάποιο λόγο η διεύθυνση δεν ισχύει, θα σας αναζητήσουν μέσω της Ελληνικής Αστυνομίας. Οι οριζόμενοι θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού σχολείου, να είναι πάνω από 18 ετών και να μην έχουν υπερβεί το 67ο έτος της ηλικίας τους.
Αμοιβή για Εφορευτική Επιτροπή
Στην ερώτηση εάν πληρώνονται τα μέλη των εφορευτικών, η απάντηση δίνεται από το Προεδρικό Διάταγμα 26/2012 (ΦΕΚ Α’57/15.3.2012). Στο άρθρο 58 παράγραφο 8 αναφέρεται πως: «Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών, μπορεί να καθορίζεται ημερήσια αποζημίωση στα μέλη των εφορευτικών επιτροπών. Η αποζημίωση του παρόντος άρθρου είναι ακατάσχετη, δεν υπόκειται σε κανενός είδους παρακράτηση και δεν συμψηφίζεται με οφειλές των δικαιούχων προς το Ελληνικό Δημόσιο ή τα ασφαλιστικά ταμεία από οποιαδήποτε αιτία». Κοινώς, εάν το επιθυμεί το κράτος μπορεί να δώσει αλλά τουλάχιστον τα πολλά τελευταία χρόνια, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
Απαλλαγή από εφορευτική επιτροπή – Ποιοι δεν μπορούν να κληρωθούν
Δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι ή έμμισθοι υπάλληλοι δημοτικών νομικών προσώπων και ιδρυμάτων, καθώς επίσης και όσοι με αυτές τις ιδιότητες υπηρέτησαν την τελευταία τριετία προ της εκλογής, δεν μπορούν να κληρωθούν ή να διοριστούν ως μέλη των εφορευτικών επιτροπών και αν τυχόν κληρωθούν ή διοριστούν δεν μπορούν να λάβουν μέρος. Το κώλυμα ισχύει και για τους αποστρατευθέντες αξιωματικούς, τα όργανα των σωμάτων ασφαλείας, για αυτούς που διετέλεσαν δήμαρχοι, καθώς και για τους διατελέσαντες βουλευτές, μέλη της κυβέρνησης και υφυπουργούς. Εξαιρούνται επίσης οι υποψήφιοι βουλευτές που ανακηρύχθηκαν από τον Άρειο Πάγο, οι ιερείς και λοιποί θρησκευτικοί λειτουργοί.
Σε περίπτωση τώρα που κάποιος πολίτης (απ’ αυτούς που δεν εξαιρούνται) κληρωθεί και επικαλεστεί κώλυμα, όπως π.χ. ασθένεια ή εγκυμοσύνη, θα πρέπει να είναι σε θέσει να το αποδείξει επισήμως. Για παράδειγμα εάν είναι άρρωστος θα πρέπει να προσκομίσει στον δικαστικό αντιπρόσωπο ιατρική γνωμάτευση. Καλό θα ήταν η ενημέρωση αυτή να γίνεται εγκαίρως, για πρακτικούς λόγους, ώστε να γίνει γρήγορα η αντικατάσταση με κάποιο από τα αναπληρωματικά μέλη.
Υπάρχουν περιπτώσεις που πολίτες δεν ενημερώθηκαν ότι είχαν κληρωθεί, πήγαν την Κυριακή των εκλογών ανυποψίαστοι να ψηφίσουν και μόλις έδωσαν τα στοιχεία τους για να πάρουν τον φάκελο και τα ψηφοδέλτια, έμαθαν ότι ήταν μέλη της εφορευτικής επιτροπής. Σε αυτή την περίπτωση ο αντιπρόσωπος της δικαστικής αρχής που είναι παρών, έχει το δικαίωμα να ζητήσει από τον πολίτη να παραμείνει στο εκλογικό τμήμα από τη στιγμή που δεν υπάρχει κάποιο κώλυμα (π.χ. δεν είναι άρρωστος).
Τι κάνει η εφορευτική επιτροπή – Ποια είναι τα καθήκοντα
Σύμφωνα με τον νόμο, η επιτροπή διευθύνει την εκλογική διαδικασία και τηρεί τα εξής βιβλία:
Α) Βιβλίο πρακτικών,
Β) πρωτόκολλο ψηφοφορίας και
Γ) βιβλίο διαλογής ψήφων.
Με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών (link προς τον Μάκη Βορίδη) είναι δυνατή η απλούστευση, ενοποίηση ή κατάργηση ορισμένων βιβλίων ή στοιχείων. Αυτό μπορεί να οριστεί από την επιτροπή, κατά πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας, επικρατεί η ψήφος του προέδρου.
Οι παραλείψεις που επισείουν ποινές
Η κείμενη νομοθεσία προβλέπει ότι με φυλάκιση από 3 μήνες μέχρι και 3 χρόνια και με χρηματική ποινή τιμωρούνται:
α) Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών που διευθύνουν την εκλογή καθώς και αυτός που τη διευθύνει ή λαμβάνει μέρος στη διεύθυνση αντιπρόσωπος της δικαστικής αρχής:
αα) Αν εν γνώσει τους δεχτούν ν’ ασκήσει το εκλογικό δικαίωμα πρόσωπο που, ή δεν είναι γραμμένο στους εκλογικούς καταλόγους ή ψευδώς εμφανίζεται αντ’ άλλου που είναι γραμμένο σ’ αυτούς, ή άσκησε ήδη αυτό το δικαίωμα.
ββ) Αν εν γνώσει τους αποκλείσουν κάποιον από τους γραμμένους στον εκλογικό κατάλογο εκλογείς, ν’ ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα.
γγ) Αν αδικαιολόγητα περιορίσουν οπωσδήποτε τη χρονική διάρκεια της ψηφοφορίας ή τη διακόψουν ή την αναβάλουν.
δδ) Αν αδικαιολόγητα μεταβάλουν τον τόπο της διεξαγωγής της ψηφοφορίας που νόμιμα έχει οριστεί, και
εε) Αν αδικαιολόγητα διώξουν από τον τόπο της ψηφοφορίας υποψήφιο ή αντιπρόσωπο ή αναπληρωτή του ή δεν αναγνωρίσουν αυτούς που έχουν διοριστεί νόμιμα αντιπρόσωποι, ή αναπληρωτές υποψηφίου.
β) Αυτός που δεν έχει κατά το χρόνο της ψηφοφορίας τα προσόντα που ορίζονται με το παρόν και δεν απέχει από την εκτέλεση των καθηκόντων του ως μέλος της εφορευτικής επιτροπής, αν αποδεικνύεται από τα πρακτικά της εκλογής ότι με παρατήρηση ή ένσταση ζητήθηκε η αποχή αυτού.
